Wat is een bijvoeglijk naamwoord?
Door Judith Kimenai, BEd
Een bijvoeglijk naamwoord is een woord dat iets zegt over een zelfstandig naamwoord.
Bij het ontleden van woordsoorten krijg je te maken met het bijvoeglijk naamwoord. Voorbeelden:
- de gevlekte koe
Het woord ‘gevlekte’ zegt hier iets over het zelfstandig naamwoord ‘koe’.
Meestal staat het bijvoeglijk naamwoord vóór het zelfstandig naamwoord. Soms staan er zelfs meerdere bijvoeglijke naamwoorden op die plek. Kijk maar:
- het leuke, spannende spel
- de snelle, blauwe auto
Alle dik gedrukte woorden zeggen in deze voorbeelden iets over de zelfstandige naamwoorden. Het zijn dus allemaal bijvoeglijke naamwoorden.
Een bijvoeglijk naamwoord staat soms ook achter een zelfstandig naamwoord.
Bijvoorbeeld:
- De nieuwe juf is leuk.
- De traktatie was lekker.
- Het fietspad is breed.
Alle dik gedrukte woorden geven een kenmerk weer van het zelfstandig naamwoord. Hoewel ze pas verderop in de zin te vinden zijn, zijn het dus toch allemaal bijvoeglijke naamwoorden.
Werkbladen ontleden groep 7/8 downloaden (gratis)
Heel soms vind je een zin waarin er zowel vóór als achter het zelfstandig naamwoord een bijvoeglijk naamwoord staat.
Bijvoorbeeld:
- De strenge juf was boos.
In deze zin zeggen de woorden ‘strenge’ en ‘boos’ allebei iets over het zelfstandig naamwoord ‘juf’. Conclusie: beide woorden zijn bijvoeglijke naamwoorden.
Een bijvoeglijk naamwoord zegt soms iets over de stof waarvan een zelfstandig naamwoord is gemaakt.
Bijvoorbeeld:
- de katoenen broek
Zo’n bijvoeglijk naamwoord noem je een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord.
Bekijk ook onze video over het bijvoeglijk naamwoord. Hierin geven we je een snelle uitleg met diverse voorbeelden.
Hoe vind je een bijvoeglijk naamwoord?
Nu je weet waar je een bijvoeglijk naamwoord kan vinden, is het ook niet meer zo moeilijk om ze in een zin op te sporen. Allereerst zoek je de zelfstandige naamwoorden in de zin. Laten we deze zin als voorbeeld nemen:
- Het aardige meisje werkte met haar klasgenootje aan een moeilijk project.
De zelfstandige naamwoorden zijn: ‘meisje’, ‘klasgenootje’ en ‘project’. Nu kijk je of er woorden in de zin staan die meer zeggen over die zelfstandige naamwoorden. Doe dat stap voor stap. Eerst kijken we naar ‘meisje’. Het woord ‘aardige’ zegt iets over het meisje. Nu kijken we naar ‘klasgenootje’. Daar wordt niks over gezegd. Als laatste kijken we naar ‘project’. Daarover weten we dat het moeilijk is.
In onze voorbeeldzin zijn dit dus de bijvoeglijke naamwoorden: ‘aardige’ en ‘moeilijk’.
Let op: niet alle zinnen hebben een bijvoeglijk naamwoord. Soms zit er eentje in, soms twee, soms meer. Je moet dus de hele zin goed doorlezen. Per zelfstandig naamwoord controleer je of er woorden in de zin staan die er meer over vertellen.
Voorbeelden van bijvoeglijke naamwoorden
We geven je nu nog wat extra voorbeelden van bijvoeglijke naamwoorden. In alle voorbeelden zijn de bijvoeglijke naamwoorden dik gedrukt.
- de nieuwe fiets
- het lieve huisdier
- de simpele rekensom
- De opdracht was moeilijk.
- Haar oma is aardig.
- Pieter was blij.
Lijst met bijvoeglijke naamwoorden
Er bestaan wel duizenden bijvoeglijke naamwoorden. Het is dus onmogelijk om ze hier allemaal op te noemen. Wel geven we je een lijst met bijvoeglijke naamwoorden die veel voorkomen. Die zijn in groepen ingedeeld.
Let op: je moet altijd in de zin controleren of het woord iets zegt over een zelfstandig naamwoord. Pas dan is het een bijvoeglijk naamwoord.
Verschil tussen bijvoeglijk naamwoord en bijwoord
Misschien heb je ook wel eens van een bijwoord gehoord. Een bijwoord lijkt op een bijvoeglijk naamwoord, omdat hij ook iets over een ander woord zegt. Er is wel een groot verschil. Een bijwoord zegt namelijk nooit iets over een zelfstandig naamwoord. Hij zegt wel iets over een werkwoord of over een bijvoeglijk naamwoord.
Kijk eens naar de volgende zinnen.
- De autocoureur scheurde keihard door de bochten.
- Deze steen is keihard.
In de eerste zin zegt ‘keihard’ iets over ‘scheurde’. Dat is een werkwoord, dus ‘keihard’ is in deze zin een bijwoord. In de tweede zin zegt ‘keihard’ iets over ‘steen’. Dat is een zelfstandig naamwoord. Dat betekent dat ‘keihard’ in de tweede zin een bijvoeglijk naamwoord is.
Zie je het verschil?
Om te weten of een woord een bijvoeglijk naamwoord of een bijwoord is, moet je dus de rest van de zin bekijken
Nog wat voorbeelden:
- Mijn buurjongen is erg leuk.
Het woord ‘leuk’ zegt hier iets over het zelfstandig naamwoord ‘buurjongen’. In deze zin is ‘leuk’ dus een bijvoeglijk naamwoord. Het woord ‘erg’ zegt ook iets over een ander woord uit de zin, namelijk over ‘leuk’. We weten nu dat ‘leuk’ geen zelfstandig naamwoord is. Daarom is ‘erg’ een bijwoord.
Oefeningen met het bijvoeglijk naamwoord
Maak nu de volgende oefeningen. Onderaan deze pagina staan de antwoorden.
Opdracht 1: Schrijf de bijvoeglijke naamwoorden op
- De grijze fiets van Dex is gloednieuw.
Bijvoeglijk naamwoord: - Waar haalt die oude vrouw haar mooie kleding vandaan?
Bijvoeglijk naamwoord: - Met deze hippe hardloopschoenen kun je ontzettend hard lopen.
Bijvoeglijk naamwoord: - Het grappige stripfiguur Snoopy werd met de hand getekend.
Bijvoeglijk naamwoord: - De man heeft geweldig mooi geschilderd.
Bijvoeglijk naamwoord:
Opdracht 2: Is het volgende woord een bijvoeglijk naamwoord?
Schrijf van de volgende woorden op of ze een bijvoeglijk naamwoord zijn of een bijwoord.
- De angstige haas rende keihard naar een veilige schuilplaats.
angstige: _____ keihard: _____ veilige: _____ - Heeft dat dappere meisje het moeilijke proefwerk goed gemaakt?
dappere: _____ moeilijke: _____ goed: _____ - De genietende vakantiegangers lagen heerlijk te bakken in de felle, brandende zon.
genietende: _____ heerlijk: _____ felle: _____ brandende: ____
Antwoorden
Opdracht 1
- grijze, gloednieuw
- oude, mooie
- hippe (ontzettend en hard zijn bijwoorden)
- grappige
- – (geweldig en mooi zijn bijwoorden)
Opdracht 2
- angstige: bijvoeglijk naamwoord
keihard: bijwoord
veilige: bijvoeglijk naamwoord - dappere: bijvoeglijk naamwoord
moeilijke: bijvoeglijk naamwoord
goed: bijwoord - genietende: bijvoeglijk naamwoord
heerlijk: bijwoord
felle: bijvoeglijk naamwoord
brandende: bijvoeglijk naamwoord
Bekijk ook:
- Wat is een voltooid deelwoord?
- Wat is een onvoltooid deelwoord?
- Wat is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?
- Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord: uitleg en oefenen
- Hoe kun je makkelijk de persoonsvorm vinden in een zin?
- Naamwoordelijk deel van het gezegde: hoe zit dat?
- Hoe vind je een onderwerp in een zin?
- Hoe vind je een lijdend voorwerp?
- Hoe vind je het meewerkend voorwerp?
- Wat is een werkwoordelijk gezegde?
- Wat is een persoonlijk voornaamwoord?
- Wat is een bezittelijk voornaamwoord?
- Alles over het onbepaald voornaamwoord
- Bijwoordelijke bepaling: alles wat je erover moet weten
- Bedrijvende en lijdende vorm: wat is het verschil?
- Hoofdzin en bijzin: hoe zit dat?
- Wat is een voegwoord?
- Zinsontleding uitleg
- Wat zijn zinsdelen?
- Taalkundig ontleden
Judith Kimenai, BEd
Judith was jarenlang docente Nederlands en (tweetalig) biologie binnen het voortgezet onderwijs. Tijdens haar onderwijscarrière was ze naast docente ook een bevlogen brugklasmentor en intern begeleider. Tegenwoordig is Judith freelance tekstschrijfster en richt ze zich voornamelijk op de educatieve sector.
Gerelateerde artikelen
Wat is het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?
Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord: uitleg en oefenen
A.M. Dijkstra –
Blij met de duidelijke uitleg.