Het belang van lezen voor kinderen: waarom lezen essentieel is voor de ontwikkeling van je kind

Door Maaike de Boer, MA

Waarom lezen belangrijk is
Voordelen van lezen
Hoe je lezen kunt bevorderen
Lees!

Lezen, we doen het elke dag. Van het boodschappenlijstje in de supermarkt tot het zevende deel van de Harry Potter-reeks. Stel je voor dat je het niet zou kunnen… Dat laat wel zien hoe groot het belang van lezen is.

Buiten dat het gewoon heel praktisch is als je een boodschappenlijstje kunt lezen, heeft lezen nog veel meer functies. Denk bijvoorbeeld aan de taalontwikkeling van je kind. Maar ook binnen de emotionele ontwikkeling en op sociaal vlak speelt lezen een rol. Een veel grotere rol dan je in eerste instantie misschien denkt. In dit artikel lees je meer over de verschillende voordelen van lezen voor jouw kind.

Waarom lezen belangrijk is

Soms vragen ouders mij waarom lezen belangrijk is. Het antwoord op die vraag is meerzijdig.

Taalontwikkeling

Op de eerste plaats is lezen goed voor de taalontwikkeling van je kind. Zo leert het de geschreven taal vanuit boeken. Het schrift is niet iets wat je kind vanzelf oppikt, zoals dat met gesproken taal wel het geval is. Het is dus belangrijk om thuis actief bezig te zijn met het leerproces dat bij lezen hoort. Kinderen moeten leren welke klank bij welke letter hoort. Wanneer je kind die links heeft gelegd, leert je kind welk geschreven woord bij welk gesproken woord hoort.

Zodra je kind geschreven taal begrijpt, kan het zijn taalkennis steeds meer uitbreiden. Zo leert je kind hoe hij zinnen kan vormen met verschillende woorden. En hoe hetzelfde woord meerdere betekenissen kan hebben, afhankelijk van de zin waarin je het plaatst. Daarnaast kan je kind leren rijmen en spelen met taal.

Doordat je kind veel verschillende onderwerpen tegenkomt in boeken, zal het zijn woordenschat vergroten. Onderwerpen die thuis en op school niet aan bod komen, worden wél besproken in boeken. Lezende kinderen ontwikkelen een grotere woordenschat dan kinderen die weinig tot niet lezen.

Voorlezen en de taalontwikkeling

De taalontwikkeling begint al vroeg, tijdens het voorlezen. Van jongs af aan is voorlezen dé manier om het taalgevoel van je kind te ontwikkelen.

Veel ouders stoppen met voorlezen wanneer hun kind zelfstandig kan lezen. En dat is jammer! Ook oudere kinderen hebben er baat bij om voorgelezen te worden. De taalontwikkeling van je kind is nog steeds in volle gang wanneer hij zelfstandig kan lezen. Het gaat dan niet meer om de betekenis van letters, maar bijvoorbeeld om de betekenis van woorden en de uitspraak hiervan. Je hebt zelf vast ook weleens iemand een woord horen uitspreken waarbij je vervolgens dacht: “Aha… Dus zó spreek je dat uit!”.

Kinderen die veel lezen en in verhouding weinig gesproken taal horen, spreken woorden sneller verkeerd uit dan kinderen die veel samen met hun ouders lezen. Lees je kind dus vooral regelmatig voor. Of laat je kind jou een boek voorlezen.

Ontwikkeling sociale vaardigheden

Ook het sociale aspect van lezen mag niet worden onderschat. Lezen beslaat een groot deel van de cultuur waar je kind mee in aanraking komt. Al van jongs af aan komt je kind allerlei vormen van teksten en boeken tegen. De inhoud van deze boeken schetst een beeld van wat het leven inhoudt en hoe de wereld werkt. Wat betekent het om een kind te zijn? Hoe moet ik mij gedragen als kind? Wat wordt er van mij verwacht? Door het lezen van kinderboeken ontwikkelt je kind al snel een beeld van zichzelf en de wereld om hem heen. Dit begint al op jonge leeftijd.

De boeken uit de Jip en Janneke-serie geven een goed beeld van de meest alledaagse dingen, zoals verjaardagen, ziekenbezoeken en boodschappen doen. Terwijl je kind deze boeken leest of voorgelezen krijgt, leert hij over verwachtingen en rollen die bij zijn jonge leven passen. Nog voordat hij deze situaties misschien heeft meegemaakt.

Je kind zal hierdoor sterker in zijn schoenen staan en beter weten wat er van hem verwacht wordt. Lezen biedt je kind dus de kans zich voor te bereiden op situaties die voor hem onbekend zijn.

Normen en waarden

In kinderboeken wordt direct en indirect gesproken over normen en waarden. Neem als voorbeeld de boeken over Pippi Langkous. Wie heeft ze vroeger niet gelezen? Pippi doet extreme dingen en leeft een vrij leven; heel anders dan haar buren Annika en Tommy.

Je kind wordt uitgedaagd zich af te vragen in hoeverre Pippi’s gedrag geaccepteerd is. Kan het eigenlijk wel wat Pippi doet? Hoe reageren Annika en Tommy op haar acties? En welke consequenties hebben haar acties? Zonder dat we het doorhebben, leren kinderen van de dingen die ze lezen.

Betekent dit dat je je kind dan maar geen boeken moet laten lezen waarin de hoofdpersonage negatieve dingen doet? Nee. Ook van personages die dingen doen die niet door de beugel kunnen, kan je kind leren. Doordat je kind reflecteert op wat hij leest en op de reacties van andere personages op de onjuiste acties, leert je kind sneller wat wel en niet oké is om te doen.

Dankzij het lezen van boeken leert je kind over de normen en waarden van de wereld om hem heen.

Sociaal-emotionele ontwikkeling

Lezen is ook goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling en de ontwikkeling van sociale vaardigheden. Het prentenboek Elmer gaat bijvoorbeeld over een olifant die net wat anders is dan de rest; hij heeft een gekleurde huid. Elmer wordt hier soms mee geplaagd, maar over het algemeen accepteert de rest van de olifanten hem voor wie hij is. Het boek heeft als boodschap: wees wie je bent! Een mooie les voor jonge kinderen die het boek lezen.

Herkenning, hoop en troost

Kinderen die worstelen met een situatie in hun leven, bijvoorbeeld met het maken van vrienden, kunnen herkenning en vriendschap vinden in een boek. Een boek biedt troost, comfort en warmte. Daarnaast kan een boek hoop bieden. Een kind dat midden in een nare situatie zit, kan hoop halen uit een boek dat verder reikt dan de situatie.

Hoe ziet het leven er bijvoorbeeld uit na het overlijden van een dierbare? En wordt het leven minder verdrietig na de scheiding van 2 ouders? Boeken waarin deze onderwerpen aan bod komen, kunnen je kind houvast bieden. Een boek hoeft geen antwoorden te geven op vragen om je kind wel troost en hoop te bieden.

Of lezen biedt juist een vorm van escapisme aan je kind. Dat wil zeggen dat het zich even helemaal afsluit van de werkelijkheid. Hoe fijn is het voor een kind om op te gaan in een boek en alle eigen zorgen even te vergeten?

Lezen is leuk!

Ten slotte vormt lezen een gezonde vorm van vermaak. In een wereld waarin beeldschermen een steeds grotere rol spelen, kan een papieren boek zorgen voor de broodnodige afwisseling.

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)

gratis oefenbladen begrijpend lezen groep 4

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)

gratis oefenbladen begrijpend lezen groep 5

Voordelen van lezen

Naast bovenstaande punten zijn er nog een aantal leesvoordelen voor kinderen:

Lezen verbetert de concentratie van je kind. Onderzoek wijst uit dat verschillende complexe cognitieve functies van het brein moeten samenwerken als iemand een leestekst nauwkeurig bestudeert. Hoe vaker iemand op deze manier zijn brein activeert, hoe makkelijker ook andere lastige taken worden. Met andere woorden: als je kind veel en vooral aandachtig leest, ontwikkelt hij het vermogen om lastige taken aan te pakken.
Daarnaast stimuleert lezen de creativiteit van je kind. Als je kind een verhaal leest, moet het de beelden zelf bij dat verhaal bedenken. Dat is dus heel anders dan wanneer je kind tv kijkt. Deze extra taak maakt dat de creativiteit van je kind aan het werk wordt gezet. En dat is niet alleen goed voor het leesproces, maar kan van pas komen bij heel veel andere activiteiten.
Verder kunnen onderwerpen die lastig te bespreken zijn of waar je kind niet graag over praat, besproken worden in boeken. Deze boeken kunnen vervolgens een handvat bieden om het gesprek over zo’n onderwerp met je kind aan te gaan.

Stel, je kind wordt gepest op school en kan maar moeilijk de woorden vinden om dit bespreekbaar te maken met jou of de leerkracht. Door het lezen van een boek over dit onderwerp vindt je kind misschien wél de juiste woorden om het probleem bespreekbaar te maken. Ook kan je kind vanuit een boek leren wat normaal gedrag van anderen is en hoe hij aan de bel kan trekken bij ongewenst gedrag.
Daarnaast bieden boeken de mogelijkheid om onderwerpen te normaliseren die in de huidige maatschappij soms nog voor wrijving zorgen. Zo zijn er boeken die gaan over kinderen met twee vaders of moeders. Het boek Koning en Koning gaat over een koning die op zoek gaat naar een prinses, maar uiteindelijk verliefd wordt op een prins. Door het lezen van boeken raakt je kind bekend met allerlei onderwerpen die in de samenleving spelen.

Hoe je lezen kunt bevorderen

Als lezen zo belangrijk is, hoe zorg je er dan voor dat je kind genoeg leest? Er zijn een heleboel dingen die je kunt doen ter leesbevordering.

Maak lezen leuk

Allereerst zorgt leesplezier bij kinderen ervoor dat ze sneller een boek pakken. Als je wilt dat je kind lezen leuk vindt, zorg dan voor een gezellige setting. Je kunt bijvoorbeeld samen aan de slag gaan met een boek. Lees voor, of kies een boek om te toneellezen. Plezier staat echt voorop. En soms is daar wat meer voor nodig dan alleen een leesboek.

Kies de juiste boeken

Uiteraard is lezen veel leuker voor je kind als het over onderwerpen mag lezen die het leuk vindt. Een kind dat fantasieverhalen leuk vindt, heeft misschien minder met meer realistische verhalen. Voor de leesbevordering is het goed om aan te sluiten bij de interesses van je kind.

Ga dus samen naar de bieb en laat je kind kiezen. Natuurlijk mag je hem daarbij wel ondersteunen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat niet alleen het onderwerp, maar ook het niveau van het boek aansluit bij je kind.

Creëer een leesvriendelijke omgeving

Jouw kind weet het beste wat het nodig heeft om zich goed te kunnen concentreren op een verhaal. In de meeste gevallen gaat lezen het beste in een rustige omgeving, zonder al te veel prikkels. Maak ergens in huis een gezellig leeshoekje, waar je kind zich heerlijk in kan terugtrekken. Of waar je samen gaat zitten en een boek bespreekt.

Is er in huis weinig ruimte voor een prikkelarm leeshoekje? Spreek dan eens dagelijks een moment af waarop alle schermen even uit blijven. Dat alleen al kan zorgen voor de rust die nodig is om eens lekker in een boek te duiken.

Lees voor

Eerder in dit blog schreven we al over het belang van voorlezen; ook voor kinderen die al wat ouder zijn. Buiten dat voorlezen heel goed is voor de taalontwikkeling, is het vooral een leuke manier om samen met je kind tijd door te brengen. Geniet in alle rust van elkaars aanwezigheid en van het verhaal dat jullie samen lezen.

Bespreek de inhoud

Om het verhaal nog meer te laten leven, is het ook interessant de inhoud van een verhaal met je kind te bespreken. Stel je kind eens vragen als:

Wat denk jij dat er gebeurd is?

Wat zou jij doen in deze situatie?

Vind je het lastig vragen te bedenken bij een tekst? Gebruik dan de gratis werkbladen Begrijpend Lezen van Wijzer over de Basisschool. Met die werkbladen kun je samen met je kind verschillende soorten teksten bespreken. Onder de tekst staan steeds vragen die aansluiten op de tekst. Hoef je ze mooi niet zelf te verzinnen. 🙂

Download de gratis werkbladen direct!

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)

Lees!

Lezen is niet alleen leuk, maar ook van groot belang voor je kind en zijn ontwikkeling. Lezen draagt bij aan de sociaal-emotionele ontwikkeling en de taalontwikkeling van je kind. Bovendien bevordert lezen de concentratie en creativiteit van je kind. Alleen maar voordelen dus. Ga daarom vandaag nog aan de slag met de leesbevordering van je kind!

Het belang van lezen voor kinderen: waarom lezen essentieel is voor de ontwikkeling van je kind