Wat is Close Reading?
Door Maaike de Boer, MA
Uit onderzoek blijkt dat 1/3 deel van de leerlingen aan het eind van de basisschool onvoldoende scoort op begrijpend lezen. Leerlingen voelen steeds minder motivatie om moeite te doen een moeilijkere tekst te begrijpen.
Maar juist dat begrip is erg belangrijk voor het succes op school. En dat niet alleen; ook als je kind straks een baan heeft, weegt een goed tekstbegrip in veel gevallen zwaar. Vindt jouw kind begrijpend lezen ook lastig? Of is het er niet voor te motiveren? Lees in dit artikel dan hoe je je kind kan helpen met behulp van Close Reading.
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 6 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 7 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 8 (Gratis)
Close Reading: wat is het?
Bij Close Reading wordt je kind uitgedaagd een moeilijke tekst meerdere malen te lezen. Steeds krijgt het een andere opdracht mee, waardoor je kind wordt uitgedaagd op verschillende manieren naar de tekst te kijken.
Als je maar écht goed kijkt
Lang geleden had ik een vakantiebaantje in het Frans Halsmuseum. In de pauzes liep ik vaak rond. Ik bekeek op mijn gemak de schilderijen. Sommige vond ik wel mooi, andere saai. Maar echt enthousiast werd ik er niet van.
Tot een suppoost met mij meeliep en bij 1 van de schilderijen stil ging staan. Hij zette uiteen wat het doek vertelde over de tijd waarin het geschilderd was, waaraan je kon zien dat het een echte Frans Hals was, wat de schilder ermee had willen overbrengen en waarom bepaalde kleuren gebruikt waren.
Opeens ging ik heel anders kijken naar al die schilderijen. Waar ik de kunstwerken eerst alleen oppervlakkig had bekeken, ging ik nu op zoek naar verborgen aanwijzingen en naar de boodschap die de schilder over wilde brengen.
Aan bovenstaande ervaring moest ik denken toen ik aan de slag ging met Close Reading. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kinderen begrijpend lezen maar saai vinden. En dat zelfs 50% van de kinderen thuis nooit leest! En áls ze al lezen, doen ze dat vaak oppervlakkig, net zoals ik de schilderijen bekeek.
Waarom begrijpend lezen saai wordt gevonden
Er zijn redenen genoeg te bedenken waarom begrijpend lezen als saai wordt ervaren.
Eén van die redenen is dat de focus in de methodes voor begrijpend lezen heel lang heeft gelegen op de leesstrategieën, die dan afzonderlijk werden behandeld. De inhoud van de tekst was eraan ondergeschikt.
Leerlingen moesten bijvoorbeeld in een tekst alleen de eerste en laatste regel van de alinea’s lezen. Daarna moesten ze vragen beantwoorden over de inhoud van de tekst. Op zich is dit een prima strategie als het gaat om verkenning van de tekst, maar daar moet dan wel een vervolg op komen.
Vaak werden voor dit soort oefeningen teksten uitgekozen waarvan alle belangrijke informatie in die eerste en laatste alinearegels stonden. Daarin werd al heel veel duidelijk over de inhoud en opbouw van de tekst.
Sla een willekeurig boek open en je ziet dat dat lang niet altijd zo is. Met andere woorden, teksten in methodes voor begrijpend lezen worden zó uitgezocht dat ze aansluiten bij de behandelde leesstrategieën.
Zo maak je het de leerling natuurlijk wel erg makkelijk. Begrijpend lezen wordt dan niet meer dan een oefening in het toepassen van een strategie. Dat maakt het vak inderdaad saai.
De teksten zijn bovendien vaak erg makkelijk en daardoor moeiteloos te lezen, ook zonder gebruik van de leesstrategieën. Leerlingen zien daardoor het nut niet meer in van al die strategieën. Dat verhoogt de motivatie natuurlijk ook niet bepaald.
Het doel van Close Reading
Het doel van Close Reading is simpel: je kind kan er ook complexe teksten mee doorgronden.
Bij Close Reading moet de lezer worstelen met de tekst om tot een dieper begrip te komen.
De bedoeling daarvan is dat je kind de meerwaarde gaat zien van het intensiever lezen van een tekst. Dat hij/zij de wereld er bijvoorbeeld beter door leert begrijpen en dat mensen verschillende standpunten kunnen hebben.
Als je kind zich zo in de tekst verdiept, onthoudt het ook beter wat er verteld wordt. Bovendien kan het er zelf een mening over vormen. En dat gaat dus een stuk verder dan het begrijpend lezen voor een goed cijfer.
Met Close Reading leert je kind dus anders naar een tekst kijken. Net zoals die suppoost in het museum mij anders leerde kijken naar schilderijen.
Dr. Kees Vernooy – Expertisebureau Effectief onderwijs, zegt er het volgende over:
“De lezer richt zich bij Close Reading vooral op wat de schrijver zegt c.q. diens woordgebruik, waarbij de tekst als doel op zichzelf wordt gezien en er alleen conclusies worden getrokken die verdedigbaar zijn vanuit de woorden van de schrijver. Leerlingen leren om voortdurend bewijs/betekenis te zoeken in de tekst.”
Close Reading stappenplan
Om het allemaal wat concreter te maken, gebruik ik een online artikel om de stappen van Close Reading uit te leggen.
Zoals je ziet, gaat het artikel over expatkinderen. Omdat in de tekst niet echt duidelijk wordt uitgelegd wat expats zijn, kun je dat het beste eerst uitleggen. Zo wordt het direct interessanter voor je kind om deze tekst te lezen.
De tekst is pittig. Hij is niet voor kinderen geschreven, maar het onderwerp van de tekst is voor de meeste kinderen wel interessant. De tekst gaat over kinderen van hun eigen leeftijd die meestal een heel ander soort leven leiden dan zij. De kans is groot dat ze moeite willen doen de tekst te begrijpen.
Leg je kind vooraf uit dat de tekst best lastig is, maar dat het er daardoor juist zoveel van kan leren.
Stap 1: Globale verkenning van de tekst
Laat je kind de tekst zelf lezen. Het maakt niet uit of het stil of hardop leest. Heeft je kind moeite met lezen? Dan kun je de tekst ook voorlezen. Ga nog niet in op vragen. In deze fase gaat het erom dat je kind een globaal begrip krijgt van de opbouw en inhoud van de tekst.
Stel na het lezen vragen als:
- Waar gaat de tekst over?
- Wat wordt er in het begin van de tekst verteld?
- Wat wordt er in het midden verteld?
- En wat wordt er aan het eind verteld?
In deze tekst wordt eerst een samenvatting gegeven van het artikel. Daarna komen 2 expatkinderen kort aan het woord en wordt verteld dat het niet altijd makkelijk is om een expatkind te zijn. In het tweede deel wordt uitgelegd waarom dat zo is. In het derde deel wordt gezegd dat het ook voordelen heeft om expatkind te zijn.
Stap 2: Kijken naar details in de tekst
Bij deze stap ga je achterhalen wat de schrijver precies wil vertellen. Daarvoor kun je bijvoorbeeld samen de titel en de inleiding lezen. Kijk ook welke vragen ze oproepen.
Bijvoorbeeld:
- Hoe komt het dat expatkinderen last hebben van stress?
- Wat wordt bedoeld met de mededeling dat ze ook dingen leren die nergens onderwezen worden?
- Vraag je kind of het snapt waarom deze titel boven het artikel staat.
Met deze leesvragen in het achterhoofd laat je je kind de tekst nog een keer lezen, maar nu met een pen in de hand. Bedenk samen een code voor alle afzonderlijke aantekeningen die je kind gaat maken.
Bijvoorbeeld:
• Onderstreep de belangrijke stukjes die een deel van het antwoord geven op de vragen.
• Omcirkel stukjes en woorden die je niet begrijpt en zet er een vraagteken bij.
Kijk samen met je kind of je ergens de betekenis van de onbekende woorden uit kunt afleiden. Zo niet, dan leg je ze zelf uit. Laat je kind zien op welke manier het onduidelijke stukjes beter kan begrijpen. Een voorbeeld uit de tekst:
“Zo’n kind verliest elke keer het bekende, een deel van zijn of haar identiteit, vrienden, een huis, omgeving, een fijne plek. De meeste kinderen maken zich zorgen of ze op een volgende bestemming weer nieuwe vrienden maken. En dat telkens opnieuw.”
In dit stukje staan lange zinnen en veel verwijswoorden. Als je kind dit tekstfragment niet snapt, laat je het vertellen wat het wél snapt. Waarschijnlijk begrijpt het wel dat zo’n kind (wat voor kind?) zijn vrienden en huis verliest, en dat ze zich zorgen maken of ze wel nieuwe vrienden kunnen maken. En dat (wat?) telkens opnieuw.
Misschien kan je kind ongeveer uit de context opmaken wat wordt bedoeld met ‘een deel van de identiteit’, maar ga daar niet te diep op in. Vertel je kind dat je niet altijd alles hoeft te begrijpen uit een tekst.
Een ander voorbeeld:
“Lang is gedacht dat er wel iets mis zou zijn met een kind dat niet lekker aan het leren is. Er werd niet gekeken naar de rol van het veelvuldig afscheid nemen, vertrekken en weer een leven opbouwen,” zegt Berger.
In bovenstaand stukje tekst zitten niet veel onbekende woorden en misschien denkt je kind het goed te begrijpen. Kinderen die niet goed zijn in begrijpend lezen, denken vaak (te) snel dat ze de tekst goed begrijpen, omdat ze (bijna) alle woorden kennen.
Als je je kind een aantal vragen stelt, weet je al snel wat het wel of niet begrijpt. In dit geval zijn dat vragen als:
- Is er volgens de schrijver iets mis met een kind dat niet lekker aan het leren is?
Leg je kind uit dat het eerste stukje van de zin (‘Lang is gedacht’) al aangeeft dat dat waarschijnlijk niet klopt. - Hoe komt het dan wel dat het kind niet lekker aan het leren is?
- Wat bedoelen ze met ‘de rol van’?
Het is belangrijk dat je kind zichzelf ‘monitort’. Met andere woorden: het moet steeds bij zichzelf nagaan of het wel écht begrijpt wat de schrijver duidelijk wil maken.
Stap 3: Boven de tekst staan, evalueren en beoordelen van de tekst
Laat je kind de tekst nog een keer lezen.
Intussen is duidelijk wat de schrijver precies wil vertellen. Daarom kun je nu vragen stellen waarvoor je kind wat meer bóven de tekst moet staan of nog wat meer tussen de regels door moet lezen.
Je daagt je kind uit beter te kijken naar alle redeneringen en meningen van de schrijver. Haal sommige stukjes uit de tekst en kijk of je kind begrijpt wat de schrijver wil zeggen.
Een voorbeeld:
Zit een kind dat binnenkort gaat verhuizen uit het raam te staren, dan vraagt een goed ingevoerde docent wat er aan de hand is. Die zegt niet: ‘Opletten nu!’ “Ik werk nu met een kind van twaalf dat al twaalf keer is verhuisd. Dat is echt lastig,” zegt Berger, die trainingen en cognitieve gedragstherapie geeft aan kinderen van expats.
- Waarom zegt die ‘goed ingevoerde’ docent niet: “Opletten nu!”?
- Wat zou ‘goed ingevoerd’ dan kunnen betekenen?
- Wat heeft dit stukje tekst met de alinea ervoor te maken?
- Waarom is dit artikel geschreven? Ziet je kind dat het een reactie is van psycholoog Berger op het interview met schooldirecteur Cornet?
- Kan je kind uit dit stukje tekst opmaken waarom Berger reageert op dit interview?
Je kunt ook vragen stellen als:
- Waar in de tekst wordt uitgelegd waarom ouders van expatkinderen zich schuldig voelen?
- Waarom staat die vraag “Ze hebben het immers toch goed?” daar? Is dat de mening van de schrijver?
- Waarom durven kinderen niet zo goed te vertellen waar ze allemaal gewoond hebben?
Je kunt je kind ook een mindmap of schema laten maken met daarin de voordelen en de nadelen die expatkinderen ervaren. Ziet je kind dat iets zowel een voordeel als een nadeel kan zijn?
Het gaat er bij Close Reading uitdrukkelijk niet om dat jouw kind zijn/haar eigen mening over dit probleem geeft. Het doel is dat je kind tot in detail begrijpt en kan verwoorden wat de boodschap van de schrijver is. Als dat lukt, heeft je kind met de tekst geworsteld en hem ook nog eens overwonnen!
Houd tijdens dit hele stappenplan in de gaten of je kind nog wel gemotiveerd is. Zo niet, dan stop je bijvoorbeeld na de eerste 2 stappen en pak je op een later moment de tekst nog een keer op bij stap 3. Misschien kun je op dat moment ook samen met je kind het interview met de schooldirecteur lezen.
Kijk tot slot terug op het hele proces. Vraag je kind wat het ervan vond om de tekst op deze manier te lezen. Wat is het verschil tussen oppervlakkig lezen en intensief lezen? Heeft de tekst je kind aan het denken gezet? Heeft het lezen ervan je kind nieuwsgierig gemaakt?
Bekijk ook de artikelen en video’s over:
- Begrijpend lezen groep 4
- Begrijpend lezen groep 5
- Begrijpend lezen groep 6
- Begrijpend lezen groep 7
- Begrijpend lezen groep 8
- Hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?
- Zo kun je lezen stimuleren bij kinderen
- Verwijswoorden uitleg in 4 makkelijke stappen
- Woordenschat van je kind
- Woordenschat groep 2
- Woordenschat vergroten? Lees veel strips!
- De leukste leesboekjes groep 2: een overzicht
- Signaalwoorden en tekstverbanden: uitleg en oefenen
- Nieuwsbegrip en andere begrijpend lezen methodes
- Stappenplan samenvatting maken
- Cito Begrijpend lezen
- Leesstrategieën begrijpend lezen
- Grafieken en tabellen aflezen
- Tekstbegrip: waar gaat de tekst over?
- Oorzaak en gevolg
- Wat zijn sleutelwoorden? (Begrijpend lezen)
- Toneellezen
- Het belang van lezen
- Cito begrijpend lezen groep 4
Welke Close Reading tekst?
Misschien wil je je kind vaker laten oefenen met Close Reading. Je vraagt je dan misschien af welke teksten daar geschikt voor zijn. In feite zijn alle complexere teksten geschikt.
Je kind moet worden uitgedaagd na te denken over de inhoud. Daarom kun je het beste op zoek gaan naar teksten die qua onderwerp wel aansluiten bij de belevingswereld, maar die wat ingewikkelder in elkaar zitten.
Maak het je kind niet te makkelijk! Je wilt dat je kind zelf leert nadenken. Dat doet het niet als het een simpele tekst voor z’n neus krijgt. En bovendien, een beetje hulp kan geen kwaad.
Ook al in de onderbouw!
De tekst die hier als voorbeeld is gegeven, is vooral geschikt voor de bovenbouw. Maar de techniek van Close Reading is ook al toepasbaar in de onderbouw. Je kunt zelfs gebruikmaken van prentenboeken. Al is het dan natuurlijk allemaal wel wat speelser.
Toch zit in prentenboeken ook vaak een boodschap verborgen. Jonge kinderen zijn dol op herhaling, dus je kunt prima de eerste keer alleen het verhaal voorlezen, de tweede keer kijken of ze het verhaal een beetje kunnen navertellen, en de derde keer praten over de achterliggende boodschap. Daarmee leer je je kind al van jongs af aan dieper in te gaan op een tekst.
Bekijk ook:
Close Reading voor een beter tekstbegrip
Zoals je hebt kunnen lezen, is Close Reading echt van meerwaarde als het gaat om tekstbegrip. Vooral bij complexe teksten die niet standaard opgebouwd zijn. Het is daarom goed zo nu en dan deze vaardigheid met je kind te oefenen.
Is jouw kind al bekend met het concept Close Reading?
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 6 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 7 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 8 (Gratis)
Maaike de Boer, MA
drs. Maaike de Boer is initiatiefneemster van Wijzeroverdebasisschool.nl
Gerelateerde artikelen
Begrijpend lezen groep 5
Nieuwsbegrip en andere methodes begrijpend lezen
L.S.,
Een interessant artikel! Om mijn team op school mee te nemen in het proces van Close Reading, kan ik veel elementen van dit artikel (maar dan aangepast voor onze school) gebruiken!
Ik zou graag een link krijgen naar het artikel over expatkinderen.
Beste Petra,
Dank voor je bericht.
We hebben de link in het artikel gezet.
Succes!
Hartelijke groet,
Carola