Cito begrijpend lezen groep 4
Door Maaike de Boer, MA
Wat leert je kind allemaal bij begrijpend lezen op de basisschool? Om deze vraag te beantwoorden, hebben we een reeks artikelen geschreven.
Ieder artikel belicht 1 leerjaar. In dit artikel komt de Cito begrijpend lezen groep 4 aan bod. In groep 4 is je kind steeds beter in staat om de wereld om hem heen te begrijpen. Je kind ontdekt met al zijn zintuigen wat er om hem heen gebeurt.
Eén van de belangrijkste ontwikkelgebieden op school omvat de betekenis van geschreven taal. Je kind wordt uitgedaagd na te denken over vragen als: wat bedoelen ze met dit verhaaltje? Wat gebeurt er nu met de hoofdpersoon? Hoe zal dit verhaal verdergaan?
Dit taalonderdeel wordt op school begrijpend lezen genoemd. Veel scholen bieden begrijpend lezen als apart vak aan.
Maar voordat je kind begrijpt wat er in een tekst staat, is het heel belangrijk dat het goed technisch kan lezen. Als je kind net leert lezen, is het vaak nog volop bezig om alle letters en klanken onder de knie te krijgen. Dan gaat de aandacht nog niet echt uit naar waar de tekst over gaat, maar meer naar wat er nu precies staat. In groep 4 is je kind waarschijnlijk nog volop bezig deze techniek goed onder de knie te krijgen. Het zal zijn aandacht nog niet altijd kunnen richten op de inhoud van de tekst. Naarmate je kind echter verder komt in het technischleesproces, zal het ook steeds meer aandacht krijgen voor de betekenis van de tekst.
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)
Leerlijnen Begrijpend Lezen groep 4
Op de basisschool van je kind werken de leerkrachten met leerlijnen. Deze leerlijnen zijn landelijk vastgesteld. Dat betekent dat de school verplicht is om de leerlijnen aan te bieden en ervoor te zorgen dat je kind groeit naar zijn eigen mogelijkheden.
Er zijn leerlijnen voor de vakken rekenen en taal. Begrijpend lezen valt onder de leerlijn taal, net als technisch lezen en spelling.
Een leerlijn start in groep 1, als je kind net naar school gaat, en eindigt in groep 8, als je kind weer van school af gaat. In deze 8 jaar heeft je kind een doorlopende leerlijn aangeboden gekregen en een uitstroomniveau bereikt.
Hoe de kerndoelen van de leerlijn worden aangeboden, mag de school zelf bepalen. De meeste scholen kiezen ervoor om methodes aan te schaffen. Daarin zijn de leerlijnen verwerkt. Meer informatie over de verschillende methodes voor begrijpend lezen kun je vinden in dit artikel: Nieuwsbegrip en andere begrijpend lezen methodes. Ook verderop in dit artikel vind je meer informatie over dit onderwerp.
Leesstrategieën en vaardigheden
Als ouder heb je niet altijd een beeld bij wat je kind nu precies moet kunnen per leerjaar. Je kind komt vast wel eens thuis met een gemaakte leestekst, of vertelt iets over het onderwerp dat is behandeld tijdens de leesles. Dan is het fijn dat je als ouder inzicht hebt in de leerlijn begrijpend lezen van groep 4. Zo kun je thuis inspelen op vaardigheden die je kind ook op school krijgt aangeboden. In groep 4 gaat het om onderstaande vaardigheden.
Je kind:
- herkent 2 tekstsoorten waaronder een informatieve tekst en een fictionele tekst.
- past de bij de tekstsoort horende strategieën toe bij het lezen van teksten op AVI M3 en E3 (stappenplan).
- voorspelt de inhoud op basis van titel en illustraties.
- bedenkt wat hij al weet voordat de tekst gelezen wordt.
- geeft moeilijke woorden aan en gebruikt enkele manieren om de betekenis te achterhalen (woordhulp).
- weet enkele vragen over de tekst aan te geven.
- trekt conclusies en beantwoordt vragen op basis van concrete aanwijzingen in de tekst.
- kent de functie van kopjes.
- herkent in een duidelijk gestructureerde tekst de tijdsopeenvolging (plaats, gebeurtenis, mens).
- bepaalt de functie van de volgende leestekens: punt, vraagteken, (uitroepteken), hoofdletter.
- geeft na het lezen aan waar de tekst over gaat.
- vertelt wat hij van een gelezen tekst vindt.
- koppelt verwijswoorden aan antecedenten.
Spelenderwijs thuis begrijpend lezen oefenen
Met deze kennis over leerlijnen kun je je kind af en toe attenderen op het toepassen van vaardigheden. Je kunt bijvoorbeeld vooraf vragen wat je kind al weet over het onderwerp en na afloop vragen waar de tekst over ging. Of je vraagt naar de betekenis van een aantal moeilijke woorden. Zo kun je spelenderwijs samen met je kind oefenen met begrijpend lezen.
Vind je het lastig je kind goed te helpen bij dit taalonderdeel? Bekijk dan eens de video’s over begrijpend lezen op ons YouTubekanaal. Daar vind je bijvoorbeeld een video met tips voor de begeleiding:
Leesteksten groep 4
De teksten voor begrijpend lezen in groep 4 voldoen dus aan de leerlijnen. Je kind krijgt elke week verschillende soorten teksten aangeboden.
Iedere tekstsoort moet op een andere manier worden aangepakt. Daarom leert je kind in groep 4 verschillende leesstrategieën aan. De meeste methodes voor begrijpend lezen werken met de volgende strategieën:
- voorspellen & voorkennis activeren
- ophelderen van onduidelijkheden
- samenvatten
- vragen stellen
- verbanden leggen
Deze strategieën zorgen ervoor dat je kind de tekst beter begrijpt. Wil je meer weten hoe deze strategieën werken, dan kun je dat lezen in dit artikel: Begrijpend lezen methodes
Een voorbeeld
Om beter te begrijpen wat voor soort vragen er in groep 4 bij de teksten worden gesteld, volgt hier een voorbeeld. Het gaat hier om de tekst ‘Het dierenbos’; een informatieve tekst waarbij het doel is dat je kind nieuwe informatie over het onderwerp begrijpt.
Tekst:
In het dierenbos leven verschillende dieren. Denk maar eens aan egels, vogels, muizen, eekhoorns en soms kun je zelfs een vos zien in het bos.
Vraag:
Welke dieren kun je zien in het bos?
- paarden – schapen – honden
- honden – vogels – muizen
- egels – eekhoorns – vogels
- vogels – kabouters – paddenstoelen
Met dit voorbeeld wordt duidelijk dat je kind leert om goed terug te lezen. Wat staat er precies in de tekst? Bij begrijpend lezen is het belangrijk dat je kind niet alleen zijn eigen logica volgt, maar het antwoord opzoekt in de tekst. In dit geval is antwoord C het juiste antwoord.
Behalve het teruglezen in de tekst en het begrijpen van de zinnen en woorden, wordt er nog een vaardigheid gevraagd van je kind: het kunnen omgaan met meerkeuzevragen.
Sommige antwoorden lijken erg op elkaar, maar kunnen onderling net even verschillen. Daardoor kan je kind verward raken. Het goed kunnen afwegen en vergelijken is dus net zo belangrijk als de eerdergenoemde vaardigheden.
Nog een voorbeeld
We geven nog een voorbeeld van een tekst met een vraag. Dit keer kijken we naar de tekst ‘Een dagje weg’. Dit is een verhalende tekst om de lezer te vermaken. De tekst heeft vooral als doel om de woordenschat te ontwikkelen en verbanden te leggen.
Tekst:
Sven en Lana zitten in de auto. Ze gaan samen met pappa en mamma een dagje weg. De auto zit propvol en Sven en Lana zitten dicht tegen elkaar aan op de achterbank.
Vraag:
In de tekst staat het woord: ‘propvol’. Wat betekent dat?
- de auto is een prop
- de auto zit helemaal vol
- de auto is bijna leeg
- de auto is niet vol
Bij deze vraag wordt er naar de betekenis van een moeilijk woord gevraagd. In dit geval betekent propvol dat de auto helemaal vol zit. Antwoord B is dus het juiste antwoord.
Het is belangrijk dat je kind een brede woordenschat ontwikkelt, zodat veel woorden herkenbaar of in ieder geval afleidbaar zijn. Je kunt je kind helpen door regelmatig synoniemen voor woorden te gebruiken. Zeg bijvoorbeeld ‘ramen zemen’ in plaats van ‘ramen wassen’.
Begrijpend lezen groep 4 methode
Iedere basisschool bepaalt zelf welke methode wordt gebruikt om begrijpend lezen aan te leren. Een van de meest gebruikte methodes op basisscholen is Nieuwsbegrip. De kans is groot dat jouw kind deze methode ook krijgt aangeboden. Het kan natuurlijk zijn dat de school van jouw kind voor een andere methode heeft gekozen.
De onderwerpen van de behandelde teksten in Nieuwsbegrip zijn altijd actueel. Hierdoor worden kinderen gestimuleerd om betrokken te zijn bij wat er speelt in de wereld.
Uiteraard sluiten de onderwerpen aan bij de leeftijdscategorie van je kind. In de onderbouw zullen dan ook onderwerpen worden behandeld die wat dichter bij het kind staan. Door actuele teksten aan te bieden, kan de leerkracht ook meteen ingaan op de algemene ontwikkeling. Er zijn ook nog andere methodes voor begrijpend lezen, zoals:
Grip op Lezen
Deze methode werkt met diverse verhalen en teksten welke niet direct actueel zijn. Ook kan er met deze methode worden gedifferentieerd op verschillende niveaus. Dit wordt vooral gedaan op instructieniveau of door extra uitdagende opdrachten.
Leeslink
Leeslink is een digibordmethode en gebruikt actuele onderwerpen. Bij Leeslink wordt er behalve aan verschillende leesstrategieën met name aandacht besteed aan de herstelstrategie. Hierbij leren kinderen wat ze moeten doen als ze de tekst niet goed begrijpen of een woord niet herkennen. Ze krijgen hierbij hulp van leeshulpjes en woordschema’s.
Atlantis
Deze methode werkt met een geïntegreerde aanpak. Dat betekent dat er aandacht wordt besteed aan zowel technisch lezen als begrijpend lezen tijdens de lessen. Het leesplezier staat in deze methode voorop.
Actief leren lezen
Waar de meeste methodes pas beginnen met hun aanbod in groep 4, begint de methode Actief leren lezen al in groep 3. Vanaf het begin staan de begrijpend leeslessen tussen de technisch leeslessen.
Close Reading
Close Reading is geen methode uit een lesboek, maar een aanpak die bij elke tekst toegepast kan worden. Het is een verdiepende manier van begrijpend lezen, waarbij de inhoud centraal staat.
Bekijk ook de artikelen en video’s over:
- Hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?
- Verwijswoorden uitleg in 4 makkelijke stappen
- Signaalwoorden en tekstverbanden: uitleg en oefenen
- Tekstbegrip: waar gaat de tekst over?
- Oorzaak en gevolg uitleg
- Wat zijn sleutelwoorden? (Begrijpend lezen)
Begrijpend lezen eind groep 4
Veel scholen starten pas met de methode begrijpend lezen als je kind halverwege groep 4 zit. in groep 3 en in groep 4 wordt vooral nog aandacht besteed aan begrijpend luisteren en aan technisch lezen.
Wanneer de school van jouw kind begint met begrijpend lezen, is een keuze van de school zelf. Aan het eind van groep 4 wordt pas voor het eerst de Cito-toets begrijpend lezen afgenomen.
Cito-toets begrijpend lezen groep 4
Cito biedt midden groep 4 de eerste toets aan, maar veel scholen kiezen ervoor om pas aan het eind van groep 4 de eerste toets voor begrijpend lezen af te nemen. Deze keuze mag de school zelf maken.
In groep 4 wordt er vooral gekeken hoe goed je kind de tekst kan begrijpen en interpreteren.
Deze 2 vaardigheden komen in verschillende opgaven voor. Er zijn 3 soorten opgaven:
- Openplaatsopgaven
In de tekst is dan een zin of een woord weggelaten. Je kind moet dan kiezen welke woorden het beste op die plek passen. - Voorspelopgaven
Voordat de tekst gelezen wordt, mag je kind alvast een voorspelling doen waar de tekst mogelijk over zal gaan. Dat gebeurt bijvoorbeeld aan de hand van de titel en/of de plaatjes. - Tekstopgaven
Je kind moet hierbij vragen beantwoorden over de tekst of een deel van de tekst.
Meer informatie over Cito Begrijpend Lezen kun je vinden in dit artikel: Cito Begrijpend Lezen
Begrijpend Lezen oefenen groep 4
Vindt jouw kind begrijpend lezen nog lastig? Of heeft de leerkracht van jouw kind aangegeven dat het belangrijk is dat je als ouder thuis wat extra gaat helpen bij begrijpend lezen? Dan kun je hier lezen hoe je je kind kunt ondersteunen. Met behulp van een eenvoudig stappenplan en een paar markeerstiften kun je samen met je kind aan de slag.
- 1: Kijk naar de titel en de plaatjes. Waar denk je dat de tekst over gaat en wat weet je al over dit onderwerp?
- 2: Laat je kind de tekst hardop voorlezen.
- 3: Geef de eerste vraag met een markeerstift een kleurtje.
- 4: Zoek het antwoord in de tekst en geef dit dezelfde kleur als de vraag.
- 5: Kruis het juiste antwoord aan.
- 6: Pak een nieuwe kleur markeerstift en herhaal vanaf stap 3.
Op deze manier train je je kind om het antwoord terug te lezen in de tekst. Vaak zijn kinderen namelijk geneigd om het antwoord dat ze in hun hoofd hebben aan te kruisen. Dat is echter niet altijd het correcte antwoord. Meer informatie over hoe je kunt oefenen met begrijpend lezen vind je in dit artikel: Begrijpend lezen oefenen, hoe doe je dat?
Les begrijpend lezen groep 4
Blijkt uit het oudergesprek met de leerkracht dat je kind moeite heeft met begrijpend lezen? Oefen dan thuis nog eens extra met je kind. Vraag de leerkracht om teksten die passen bij het niveau van jouw kind. Samen ga je met de teksten aan de slag. Bespreek de tekst en de vragen op een luchtige manier, zodat dit werk niet aanvoelt als een plicht.
Zoek je wat extra ondersteuning? Bekijk dan de YouTube-video’s van Wijzer over de Basisschool eens. Daarin krijg je te zien hoe je als ouder hulp kunt bieden bij begrijpend lezen. Ook worden de belangrijkste leesstrategieën nog eens uitgelegd.
Veel succes met oefenen!
Bekijk ook onze andere begrijpend lezen artikelen:
Maaike de Boer, MA
drs. Maaike de Boer is initiatiefneemster van Wijzeroverdebasisschool.nl
Gerelateerde artikelen
Cito Begrijpend Lezen: alles over de opgaven, de score en oefenen
Begrijpend lezen oefenen, hoe doe je dat?
