Tips om je kind te begeleiden als het moeite heeft met lezen

Leren lezen in groep 3 is een magische ervaring voor kinderen. Er gaat een deur open aan letters die woorden vormen. Opeens zijn (verkeers)borden te lezen en merk je als ouders dat je kind hardop iedere letter leest. Het kan zijn dat je kind moeite heeft met lezen. En zeker met de vervolgstap: begrijpend lezen. Leesvaardigheid en lezen is een belangrijke vaardigheid op de basisschool. Welke uitdagingen zijn er voor je kind? En hoe kun je als ouders je kind hierin begeleiden? 

Wat is begrijpend lezen?

Begrijpend lezen is een vervolgstap op het technisch lezen. Bij technisch lezen draait het om losse letters samenvoegen tot woorden. En uiteindelijk om deze woorden vloeiend en vlot te lezen. Begrijpend lezen gaat om het begrijpen van de tekst. Met begrijpend lezen leert je kind de boodschap in het krantenartikel te begrijpen. 

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 6 (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 7 (Gratis)

Download

Een hoog niveau van begrijpend lezen draagt bij aan de academische ontwikkeling van een kind. Zo is de woordenschat, bij kinderen die goed zijn in begrijpend lezen, groot. Door het lezen van teksten, leren ze steeds meer woorden. Daarnaast breidt je kind zijn kennis van de wereld uit. En als derde: je kind leert complexe teksten begrijpen, door strategieën succesvol toe te passen.

Veelvoorkomende problemen met lezen en begrijpend lezen

Heeft je kind moeite met technisch of begrijpend lezen? Als je de uitdagingen weet waar je kind mee te maken krijgt, helpt dit je als ouders in de begeleiding. Zie het als een vertrekpunt, van waaruit je de begeleiding vormgeeft. 

 Om teksten goed te kunnen begrijpen, zijn drie dingen van groot belang:

• het technisch leesniveau
• de algemene kennis van de wereld
• een grote woordenschat

Teksten goed begrijpen draait om drie dingen: technisch leesniveau, algemene kennis en een grote woordenschat.

Uitdaging 1: het technisch leesniveau

Het technisch leesniveau geeft inzicht in hoe goed je kind zelfstandig leest. Het is belangrijk dat het leesniveau en de tekst die je kind leest, op elkaar aansluit. Een te moeilijke tekst, zorgt ervoor dat je kind enkel bezig is met het ontcijferen van de losse letters en woorden. Naast dat het veel tijd kost, is het hoofd van je kind ermee gevuld. Er blijft geen ruimte over voor de vervolgstap: het begrijpen van de tekst. 

Belangrijk dus om altijd teksten te kiezen en te gebruiken, die je kind met technisch lezen al beheerst. Kinderen vanaf groep 3 krijgen hun technisch leesniveau ook op het rapport vermeldt. Als je kind met technisch lezen nog moeite heeft, start dan met het samen hardop lezen van korte teksten, met makkelijke woorden.

Uitdaging 2: kennis van de wereld

Door het lezen van kranten of het bekijken van een documentaire, wordt onze kennis van de wereld als volwassenen vergroot. Bij kinderen werkt dit net zo. Nieuwe informatie wordt toegevoegd aan de bestaande kennis die je al hebt. Wanneer deze nieuwe kennis over een onderwerp in je hersenen binnenkomt, wordt er automatisch gezocht naar wat je al weet over dit onderwerp.

Dit helpt om nieuwe kennis beter te begrijpen en te onthouden. Hoe meer informatie je over een onderwerp krijgt, hoe meer verbindingen er gelegd worden in de hersenen. Kinderen die veel kennis over de wereld tot zich krijgen, zijn ook in staat om sneller en makkelijker nieuwe verbindingen te maken. En dit helpt weer mee met het begrijpend lezen van een tekst. De boodschap wordt eerder begrepen en doorgrondt. 

Kinderen die regelmatig naar het jeugdjournaal kijken, een informatieve tekst lezen of waar in huis veel gepraat wordt over onderwerpen, versterken hun kennis van de wereld. Het helpt als je als ouders dit aan je kind aanbiedt. Laat ze dus meekijken naar het jeugdjournaal en lees samen een relevant artikel, ook als ze moeite hebben met lezen. 

Uitdaging 3: een grote woordenschat

Heeft je kind moeite met lezen? Help hem dan zijn woordenschat te vergroten. Als een kind veel woorden kent, zal het niet alleen makkelijker een tekst lezen. Ook het begrijpen van de tekstboodschap gaat eenvoudiger. Een lage woordenschat zorgt ervoor dat je kind tijdens het lezen vooral bezig is met de betekenis van de woorden in de tekst, te achterhalen. Dit kost tijd en ook weer denkruimte in het hoofd. Wie al veel woorden en de betekenis ervan kent, kan zich volledig richten op het lezen.

Lees ook:

• Woordenschat groep 1
• Woordenschat groep 2
• Woordenschat groep 3
• Woordenschat groep 4
• Woordenschat groep 5
• Woordenschat groep 6
• Woordenschat groep 7

Hoe ouders kunnen helpen: algemene strategieën

Maak er als ouders een gewoonte van om zelf ook te lezen. Dit nodigt je kind ook uit tot lezen. Lees eens hardop een interessant artikel uit de krant voor bijvoorbeeld. Voer hier een gesprek over. Of vraag je kind om de stappen van het recept voor de cake voor te lezen. Zo wordt samen bakken nog leuker. En onbewust ben je zo ook bezig met het verbeteren van het begrijpend lezen van je kind.

Een andere tip: maak een gewoonte van het bibliotheekbezoek. Zo heb je altijd boeken om thuis te lezen. Ideaal voor het slapengaan, hardop samen tijdens het wachten tot de ovenschotel klaar is of tijdens het wachten bij de tandarts.

Samengevat zijn er drie algemene strategieën die helpend zijn in het leren begrijpend lezen:

• Zorg voor een ondersteunende leesomgeving thuis
• Maak gebruik van dagelijkse situaties om leesvaardigheid te stimuleren
• Creëer van een routine voor regelmatig lezen

Oefeningen om de leesvaardigheid te versterken

Eerder in het artikel werd al beschreven dat het belangrijk is, om het juiste leesniveau van je kind aan te houden. Kies dus geschikte boeken, die aansluiten bij het beheersingsniveau van je kind. Er zijn meer oefeningen die helpen om beter in technisch lezen te worden. 

Er zijn diverse technieken die helpen om het technisch leesniveau van je kind te verhogen. Naast teksten op het technisch leesniveau van je kind aanbieden, is vloeiend lezen een eerste stap. Merk je dat je kind nog ieder letter spelt? Leer dan het vloeiend lezen aan. 

In plaats van b-oo-m, zeg je het woord langgerekt en aansluitend: ‘booooooooom’. Wissel af in het lezen. Lees een tekst bijvoorbeeld eerst voor, dan samen en laat tenslotte je kind de tekst zelfstandig voorlezen.

Kinderen houden van uitdagingen en spelletjes. Je kunt een tekst lezen en expres een foutje maken. Vraag je kind of deze het foutje wat je maakt, kan ontdekken. Lees eens op een bewegende manier! Op de tafel, onder de tafel, op de trap of in de hal. Is je kind erg creatief? Maak dan samen een mindmap van een tekst. Dit helpt ook mee in het begrijpend lezen. Door een mindmap leer je je kind stap voor stap, de hoofdboodschap van de tekst in beeld om te zetten. 

Oefeningen om begrijpend lezen te versterken

Begrijpend lezen is eigenlijk een intern denkproces, dat geautomatiseerd moet worden. Oefen met het stellen van vragen voor, tijdens en na het lezen van de tekst, om zo het woordbegrip van je kind te controleren. Vraag bijvoorbeeld waar je kind denkt dat de tekst overgaat. Deze kan de titel lezen of naar de bijbehorende afbeelding kijken hiervoor. Stel na een alinea een vraag over de tekst. Het is belangrijk om een vraag te stellen, waarvan het antwoord ook in de tekst terug te vinden is.

Na het lezen van de tekst kun je vragen stellen. Dit kunnen vragen zijn over de beleving van de tekst (Wat vind je van dit verhaal? Wat heb je geleerd? Wat wist je al over dit onderwerp?). Je kind leert hierdoor niet alleen kritisch na te denken over de tekst. Ook de tekstinterpretatie wordt door je vragen zo begeleid ingeoefend.

 Ook zijn er technieken om nieuwe woorden en hun betekenissen te leren. Zo kun je samen met je kind vijf woorden onderstrepen in de tekst. Zoek of bedenk samen een ander woord hiervoor, met dezelfde betekenis. Start bijvoorbeeld met het woord ‘boos’. Woorden als nijdig of kwaad betekenen hetzelfde. Door synoniemen aan te leren, wordt de woordenschat van je kind steeds verder uitgebreid. 

Het omgaan met specifieke uitdagingen in lezen en begrijpend lezen

Wat doe je als je kind moeite heeft met bepaalde aspecten van lezen of begrijpend lezen? Het is dan raadzaam om gebruik te maken van professionele materialen en begeleiding. Er kan sprake zijn van dyslexie, faalangst of een ander probleem waardoor begeleiding op dit aspect nodig is.

Als je merkt dat het lezen je kind frustreert, er weinig tot geen vooruitgang is of je kind erg onzeker wordt, is het raadzaam om professionele hulp te zoeken. 

Als ouder doe je er toe in de begeleiding van het beter leren lezen

• Als je kind lezen of begrijpend lezen lastig vindt, is aanmoediging, begrip en geduld een goed medicijn. Blijf je kind positief stimuleren, varieer in vormen van het leren lezen en maak gebruik van teksten en oefenmateriaal op het niveau van je kind. En vergeet niet om ieder succes in de ontwikkeling van het leren lezen, samen te vieren. 
• Heb je onze gratis werkbladen al gedownload als extra zetje in de rug bij het leren lezen?

Mirjam de Stigter, BEd

Mirjam heeft 13 jaar onderwijservaring in het basisonderwijs. Zo heeft ze ruim 8 jaar gewerkt in het fase onderwijs en draaide ze daar ieder half jaar fase 4/5 (2e half jaar groep 2 en 1e half jaar groep 3) of fase 5/6. ( 1e en 2e helft groep 3).

Over Mirjam