Spelling groep 5 oefenen: handleiding voor ouders

Spellen is geen doel op zich, maar een middel om een doel te bereiken: de schriftelijke taalvaardigheid. Dit is de basis voor een goede schriftelijke communicatie.

Spellen is een onderdeel van taalonderwijs, waarbij de nadruk ligt op zowel het proces als het product. Jouw kind is elke dag met spelling bezig. Daarom is het als ouder belangrijk om te weten wat er dit jaar in groep 5 aangeboden wordt, zodat je ook thuis kunt spelen met spellen.

Bij spellen worden klanken onderscheiden. Aan klanken worden letters gekoppeld die op de juiste plaats gezet moeten worden. Deze vaardigheid wordt geleerd tijdens de spellinglessen. Als je kind de spellingregels beheerst, kan het de vaste klank-letterkoppelingen toepassen bij alle woorden.

De spellingles in groep 5

De spellingles omvat onder meer een instructie, een begeleide inoefening en zelfstandig werken. Tijdens de instructie worden de regels aangeboden in combinatie met woorden. Het gaat hierbij om woorden die aansluiten bij het dagelijks taalgebruik van de leerlingen.

Begeleide inoefening geeft de leerkracht de mogelijkheid tot het geven van feedback en het controleren of de gestelde doelen zijn bereikt.

Bij het zelfstandig oefenen gaat je kind het geleerde zelf toepassen. De klanken van de woorden bepalen de keuze van de letters. Door naar de klanken te luisteren, herkent je kind aan welke letters de klanken gekoppeld moeten worden. Dit kan geoefend worden in vier stappen:

• Stap 1: je hoort het woord.
• Stap 2: je herkent de (klank)structuur.
• Stap 3: je kent de spellingcategorie met de spellingregel en schrijft het woord op.
• Stap 4: je controleert of het woord goed is geschreven.

Een spellingcategorie benoemt een groep woorden waarvoor dezelfde spellingregel geldt. Deze regel is makkelijk te onthouden en geldt als oplossingsstrategie waarmee je alle soortgelijke woorden op de juiste manier kunt schrijven.

Een voorbeeld:

Woorden met -ng of -nk.
De spellingregel is: Je hoort één klank: ng. Je schrijft twee letters: ng.
Een hulpmiddel is: Bang voor de slang. Ng, wat klinkt dat raar. De n en g horen bij elkaar.

Ons alfabet heeft 26 letters, maar sommige letters hebben meerdere klanken (bijvoorbeeld de /e/ in ‘snel’ of ‘geven’). De Nederlandse taal kent ongeveer veertig klanken, die soms op verschillende manieren geschreven worden (denk aan /ei/ en /ij/).

Dat maakt de Nederlandse spelling heel lastig. Er wordt in spellingmethodes gebruik gemaakt van spellingstrategieën, die je gebruikt om tot de juiste spelling van een woord te komen.

Er bestaan directe en indirecte spellingstrategieën. Je maakt gebruik van de directe spellingstrategie als je een woord zo vaak hebben geschreven dat je niet meer hoeft na te denken hoe het goed gespeld moet worden. Het spellen is geautomatiseerd.

Je gebruikt een indirecte spellingstrategie als je bij het schrijven van een woord bepaalde denkhandelingen moet toepassen. Enkele voorbeelden:

• Fonologische strategie (luisterwoorden): Je splitst een woord op in afzonderlijke klanken of klankgroepen en schrijft daar de bijbehorende letters voor. Tip voor je kind: Ik luister goed naar het woord. Dan schrijf ik het zoals het hoort.
• Woordbeeldstrategie (weetwoorden): Je doet een beroep op je geheugen. Deze strategie is handig bij leenwoorden (bijvoorbeeld centrum, taxi) en bij woorden die klanken bevatten die op verschillende manieren geschreven kunnen worden, zoals ei-ij, ou-au en g-ch. Tip voor je kind: Ik heb dit woord uit mijn hoofd geleerd. Daarom schrijf ik het niet verkeerd.
• Regelstrategie (regelwoorden): Bij het schrijven van een niet-klankzuiver woord pas je een spellingregel toe. Een regel houdt in dat in een bepaalde situatie een klank of een klankcombinatie anders geschreven wordt. Bijvoorbeeld: hoor je /ies/ aan het eind van een meerlettergrepig woord, dan schrijf je /isch/. Tip voor je kind: Ik heb voor dit woord een regel geleerd. Daarom schrijf ik het niet verkeerd.
• Analogiestrategie (net als-woorden): Je schrijft een woord door het te vergelijken met een ander woord. Je schrijft woorden op basis van een ontdekte regelmaat, zonder dat de regels specifiek zijn aangeleerd. Je kunt vergelijken op basis van overeenkomst in klankvorm (slapen – schrapen) of op basis van een overeenkomst in betekenis (vertrouwelijk – trouwen). Tip voor je kind: Ik denk aan het net-als-woord. Want dat is van dezelfde soort.
• Hulpstrategie (opzoekwoorden): Je gebruikt geheugensteuntjes of ezelsbruggetjes. Bijvoorbeeld: aan het eind van een woord kan nooit een v of z staan, dus schrijf je ‘poes’ in plaats van ‘poez’. Je kunt ook het woord opzoeken in het woordenboek. Tip voor je kind: Ik ga naar dit woord op zoek. Ik pak daarvoor het woordenboek.

Dictee Groep 5

Om spelling te toetsen is het dictee in groep 5 een effectief middel om vast te stellen of je kind de leerstof beheerst. De aangeboden spellingregels komen terug. Het dictee wordt gemaakt met behulp van de vier stappen. Er bestaan diverse soorten dictees. Enkele voorbeelden:

• Het instapdictee is aan het begin van een nieuw schooljaar. Het laat zien wat je kind nog weet van het vorige jaar.
• Het signaaldictee is een tussentijds dictee om te kijken of je kind de woorden beheerst, waarmee in een bepaald blok geoefend is. Indien nodig wordt extra geoefend.
• Het controledictee is een einddictee na een afgerond blok. Hiermee wordt vastgesteld of je kind de woorden van dat blok goed beheerst. Is het onvoldoende, dan is herhaling nodig door extra oefening.

Problemen met spelling zie je als kinderen zelf gaan schrijven. Niet alle woorden zijn geautomatiseerd. Daarom is herhaling zo belangrijk. Kinderen die zwak zijn in spelling, hebben vaak moeite met de klank-letterkoppeling. Ze schrijven op wat ze horen. Ze leren vaak de woorden uit het hoofd, maar dat kan niet altijd.

Regels zijn een hulpmiddel om alle soorten woorden goed te kunnen schrijven. Regels moet je toepassen en dat valt niet mee. Je kind kan zich er onzeker door voelen.

Tip:
Oefen regelmatig samen de woorden die in de klas worden aangeboden door middel van een klein dictee. Maak gekke zinnen die je kind grappig vindt. Zo ben je spelenderwijs aan het spellen. Herhaling en directe feedback zijn enorm effectief. Kijk het meteen samen na, laat je kind de spellingcategorie en -regel herhalen. Herstel de fout meteen en geef complimenten. Daar bloeit je kind van op!

Bekijk ook:

• Spelling oefenen: de ultieme handleiding voor ouders
• Werkbladen spelling gratis downloaden
• Verkleinwoorden gebruiken doe je zo
• Spelling groep 3
• Spelling groep 4
• Spelling groep 6
• Open en gesloten lettergrepen: een stappenplan
• Alle spellingsregels op een rij
• Korte en lange klankgroepen
• Wat is een lettergreep?
• Hoe gebruik je leestekens?
• Hoofdletters uitleg
• Leenwoorden

Cito spelling Groep 5

In de Cito-toets spelling die in januari in groep 5 wordt afgenomen (Cito spelling M5) komen de volgende spellingcategorieën aan bod:

In de Cito-toets spelling die in juni in groep 5 (Cito spelling E5)  wordt afgenomen, komen de volgende spellingcategorieën aan bod:

Tip!
Oefen spelling met de oefenboeken spelling van Aandachtvoorrekenen.nl. De oefenboeken zijn afgestemd op de Cito-toetsen spelling.

• Het Oefenboek Spelling Groep 5 – 1e helft schooljaar is afgestemd op de Cito-toets spelling die in januari wordt afgenomen (Cito Spelling M5).
• Het Oefenboek Spelling Groep 5 – 2e helft schooljaar is afgestemd op de Cito-toets spelling die in juni wordt afgenomen (Cito Spelling E5).

Spellingmethodes groep 5

Voor groep 5 zijn diverse taal- en spellingmethodes op de markt. Het is goed om als ouder te weten welke methode de school gebruikt, zodat je weet wat en hoe je kind het spellen leert. Enkele voorbeelden:

• Spelling op maat groep 5
  Deze methode is ontwikkeld om opbrengstgericht te werken. Elk schooljaar is verdeeld in 8 blokken van 4 weken met 3 basisweken en 1 week voor herhaling en controle. Elke week omvat 4 lessen van twintig minuten. Binnen de lessen is differentiatie mogelijk in opdrachten, tempo en niveau.
• Taaljournaal spelling groep 5
  Deze methode legt een duidelijke en functionele relatie tussen spelling en andere onderdelen van taal. Het aanbod volgt een systematische en naar moeilijkheidsgraad opgebouwde leerlijn en houdt rekening met verschillen tussen leerlingen. De stof wordt in een zo functioneel mogelijke context aangeboden.
• Taalactief spelling groep 5
  De methode is ontwikkeld met hulp van gebruikers en biedt interactief taalonderwijs. De onderwerpen sluiten aan bij de belevingswereld van de kinderen. Er is een afwisseling van leerkrachtgebonden lessen en zelfstandig werken. Differentiatie is mogelijk op 3 niveaus met aandacht voor woordenschat, oefenen en automatiseren.

Spellingspelletjes groep 5

• Woordkasteel
  Op woordkasteel.com kan je kind de spelling van groep 5 gratis online oefenen (let op: het programma werkt niet op een Mac). Je moet even tijd investeren om te kijken hoe de website werkt, maar dat is het waard. Je kunt kiezen uit bestaande woordenlijsten of voor een bepaalde methode in groep 5. Als je de oefening installeert, kan je kind veel oefenen met de woorden op het juiste niveau.
• Loco Maxi Spelling groep 5
  De Loco Maxi basisdoos is vereist voor dit spel. Je kind oefent op een leuke manier met de woorden die op school worden geleerd en kan zelf controleren of het de opdrachten goed heeft gemaakt. Oplossen, omdraaien en controleren. Er zijn 24 opdrachten per spelletje.
• Warrige woorden
  Dit is een kwartetspel, waarbij je kwartetten verzamelt door het woord goed te spellen. Met de zogenaamde magische kaart kan je kind controleren of het woord goed is gespeld.
• Spellingtoren
  Dit is een spelletje met kaarten waarmee je kind oefent in het opsporen van verkeerd gespelde woorden.
  Dat is handig, want bij de Cito-toetsen spelling wordt ook op deze manier getoetst. Je kind kan het zelf controleren.
• Spelling in beeld
  Er zijn diverse apps voor je kind om spelling te oefenen. Het is leuk om het samen thuis te doen en is net weer wat anders.

Verkleinwoorden gebruiken doe je zo

In elk leerjaar van de basisschool krijgt je kind het vak spelling. De lessen in spelling zijn ingedeeld naar de bestaande spellingcategorieën. Een voorbeeld van een categorie is verkleinwoorden. Een ander voorbeeld is woorden die eindigen op –oor, -eer en […]

Bekijk artikel

Netjes leren schrijven? Met deze oefeningen kan het

Een net handschrift is om meerdere redenen handig. Door netjes te leren schrijven, kan je kind zijn eigen werk beter controleren en is hij voor leerkrachten en klasgenoten ook goed te volgen. Daarnaast heeft netjes schrijven ook effect op de […]

Bekijk artikel

Wat je moet weten over het dictee groep 5

Je kind zit in groep 5. Dagelijks oefent het met taal. Eén onderdeel van taal is het dictee. Met dictees wordt de spellingvaardigheid van je kind gecontroleerd. Wil je meer weten over het dictee in groep 5? Lees dan verder.

Bekijk artikel

Open en gesloten lettergrepen: een stappenplan

In dit artikel zal ik precies uitleggen wat open lettergrepen en gesloten lettergrepen zijn en hoe je ze kunt gebruiken bij spelling. Meestal krijgen kinderen voor het eerst te maken met open en gesloten lettergrepen wanneer ze in groep 4, […]

Bekijk artikel

Wat zijn lettergrepen?

Ieder woord bestaat uit minstens één lettergreep. Een woord met meerdere klanken kun je opdelen in lettergrepen. Een lettergreep is dus een deel van een woord. Je kunt de lettergrepen vaak horen door een woord uit te spreken en mee […]

Bekijk artikel

6 vragen beantwoord over de meest voorkomende taalfouten

Schrijven is niet altijd makkelijk. Foutloos schrijven al helemaal niet. Het Nederlands is geen makkelijke taal en zit vol valkuilen. Vaak wordt er getwijfeld over de spelling van bepaalde woorden of weet men de regels niet goed toe te passen.

Bekijk artikel

Hoe je de taalontwikkeling van je kind helpt met gedichten

Een groot deel van de tijd die je kind op de basisschool doorbrengt, wordt besteed aan taallessen (begrijpend lezen, spelling etc.) En dat is niet voor niets. Taal speelt een belangrijke rol in het leven van kinderen en volwassenen.

Bekijk artikel

Wat is de leerlijn taal?

Wat is de leerlijn taal? De leerlijn taal omschrijft hoever een leerling moet zijn op taalkundig gebied. Het is een richtlijn die de overheid heeft vastgesteld. Dankzij de leerlijn taal kan een docent vaststellen hoe hoog het taalniveau is van […]

Bekijk artikel