Spelling groep 5 oefenen: handleiding voor ouders

Spellen is geen doel op zich, maar een middel om een doel te bereiken: de schriftelijke taalvaardigheid. Dit is de basis voor een goede schriftelijke communicatie.

Spellen is een onderdeel van taalonderwijs, waarbij de nadruk ligt op zowel het proces als het product. Jouw kind is elke dag met spelling bezig. Daarom is het als ouder belangrijk om te weten wat er dit jaar in groep 5 aangeboden wordt, zodat je ook thuis kunt spelen met spellen.

Bij spellen worden klanken onderscheiden. Aan klanken worden letters gekoppeld die op de juiste plaats gezet moeten worden. Deze vaardigheid wordt geleerd tijdens de spellinglessen. Als je kind de spellingregels beheerst, kan het de vaste klank-letterkoppelingen toepassen bij alle woorden.

De spellingles in groep 5

De spellingles omvat onder meer een instructie, een begeleide inoefening en zelfstandig werken. Tijdens de instructie worden de regels aangeboden in combinatie met woorden. Het gaat hierbij om woorden die aansluiten bij het dagelijks taalgebruik van de leerlingen.

Met begeleide inoefening heeft de leerkracht de mogelijkheid om feedback te geven en te controleren of de gestelde doelen zijn bereikt.

Bij het zelfstandig oefenen gaat je kind de geleerde stof zelf toepassen. De klanken van de woorden bepalen de keuze van de letters. Door naar de klanken te luisteren, herkent je kind aan welke letters de klanken gekoppeld moeten worden. Dit kan geoefend worden in 4 stappen:

• Stap 1: je hoort het woord.
• Stap 2: je herkent de (klank)structuur.
• Stap 3: je kent de spellingcategorie met de spellingregel en schrijft het woord op.
• Stap 4: je controleert of het woord goed is geschreven.

Een spellingcategorie benoemt een groep woorden waarvoor dezelfde spellingregel geldt. Deze regel is makkelijk te onthouden en geldt als oplossingsstrategie waarmee je alle soortgelijke woorden op de juiste manier kunt schrijven.

Een voorbeeld:

Woorden met -ng of -nk.
De spellingregel is: Je hoort 1 klank: ng. Je schrijft 2 letters: ng.
Een hulpmiddel is: Bang voor de slang. Ng, wat klinkt dat raar. De n en g horen bij elkaar.

Ons alfabet heeft 26 letters, maar sommige letters hebben meerdere klanken (bijvoorbeeld de /e/ in ‘snel’ of ‘geven’). De Nederlandse taal kent ongeveer 40 klanken, die soms op verschillende manieren geschreven worden (denk aan /ei/ en /ij/).

Dat maakt de Nederlandse spelling heel lastig. Er wordt in spellingmethodes gebruik gemaakt van spellingstrategieën, die je gebruikt om tot de juiste spelling van een woord te komen.

Er bestaan directe en indirecte spellingstrategieën. Je maakt gebruik van de directe spellingstrategie als je een woord zo vaak hebt geschreven, dat je niet meer hoeft na te denken hoe het goed gespeld moet worden. Het spellen is geautomatiseerd.

Je gebruikt een indirecte spellingstrategie als je bij het schrijven van een woord bepaalde denkhandelingen moet toepassen. Enkele voorbeelden:

• Fonologische strategie (luisterwoorden): Je splitst een woord op in afzonderlijke klanken of klankgroepen en schrijft daar de bijbehorende letters voor. Tip voor je kind: Ik luister goed naar het woord. Dan schrijf ik het zoals het hoort.
• Woordbeeldstrategie (weetwoorden): Je doet een beroep op je geheugen. Deze strategie is handig bij leenwoorden (bijvoorbeeld centrum, taxi) en bij woorden die klanken bevatten die op verschillende manieren geschreven kunnen worden, zoals ei-ij, ou-au en g-ch. Tip voor je kind: Ik heb dit woord uit mijn hoofd geleerd. Daarom schrijf ik het niet verkeerd.
• Regelstrategie (regelwoorden): Bij het schrijven van een niet-klankzuiver woord pas je een spellingregel toe. Een regel houdt in dat in een bepaalde situatie een klank of een klankcombinatie anders geschreven wordt. Bijvoorbeeld: hoor je /ies/ aan het eind van een meerlettergrepig woord, dan schrijf je /isch/. Tip voor je kind: Ik heb voor dit woord een regel geleerd. Daarom schrijf ik het niet verkeerd.
• Analogiestrategie (net als-woorden): Je schrijft een woord door het te vergelijken met een ander woord. Je schrijft woorden op basis van een ontdekte regelmaat, zonder dat de regels specifiek zijn aangeleerd. Je kunt vergelijken op basis van overeenkomst in klankvorm (slapen – schrapen) of op basis van een overeenkomst in betekenis (vertrouwelijk – trouwen). Tip voor je kind: Ik denk aan het net-als-woord. Want dat is van dezelfde soort.
• Hulpstrategie (opzoekwoorden): Je gebruikt geheugensteuntjes of ezelsbruggetjes. Bijvoorbeeld: aan het eind van een woord kan nooit een v of z staan, dus schrijf je ‘poes’ in plaats van ‘poez’. Je kunt ook het woord opzoeken in het woordenboek. Tip voor je kind: Ik ga naar dit woord op zoek. Ik pak daarvoor het woordenboek.

Woordenschat groep 5

Op de basisschool leert jouw kind lezen vanaf groep 3. Naast lezen, zijn spelling en woordenschat belangrijke onderdelen van het vak taal. In dit artikel gaan we verder in op het vak woordenschat groep 5.

Bekijk artikel

Woorden met au of ou

Op de basisschool leert jouw kind lezen in groep 3. Naast lezen, zijn spelling en woordenschat belangrijke onderdelen van het vak taal. In dit artikel gaan we dieper in op het vak spelling, in het bijzonder op woorden met ‘au’ […]

Bekijk artikel

Verkleinwoorden gebruiken doe je zo

In elk leerjaar van de basisschool krijgt je kind het vak spelling. De lessen in spelling zijn ingedeeld naar de bestaande spellingcategorieën. Een voorbeeld van een categorie is verkleinwoorden. Een ander voorbeeld is woorden die eindigen op –oor, -eer en […]

Bekijk artikel

Netjes leren schrijven? Met deze oefeningen kan het

Een net handschrift is om meerdere redenen handig. Door netjes te leren schrijven, kan je kind zijn eigen werk beter controleren en is hij voor leerkrachten en klasgenoten ook goed te volgen. Daarnaast heeft netjes schrijven ook effect op de […]

Bekijk artikel

Wat je moet weten over het dictee groep 5

Je kind zit in groep 5. Dagelijks oefent het met taal. 1 onderdeel van taal is het dictee. Met dictees wordt de spellingvaardigheid van je kind gecontroleerd. Wil je meer weten over het dictee in groep 5? Lees dan verder.

Bekijk artikel

Open en gesloten lettergrepen: een stappenplan

In dit artikel zal ik precies uitleggen wat open lettergrepen en gesloten lettergrepen zijn en hoe je ze kunt gebruiken bij spelling. Meestal krijgen kinderen voor het eerst te maken met open en gesloten lettergrepen wanneer ze in groep 4, […]

Bekijk artikel

Wat zijn lettergrepen?

Ieder woord bestaat uit minstens één lettergreep. Een woord met meerdere klanken kun je opdelen in lettergrepen. Een lettergreep is dus een deel van een woord. Je kunt de lettergrepen vaak horen door een woord uit te spreken en mee […]

Bekijk artikel

6 vragen beantwoord over de meest voorkomende taalfouten

Schrijven is niet altijd makkelijk. Foutloos schrijven al helemaal niet. Het Nederlands is geen makkelijke taal en zit vol valkuilen. Vaak wordt er getwijfeld over de spelling van bepaalde woorden of weet men de regels niet goed toe te passen.

Bekijk artikel

Hoe je de taalontwikkeling van je kind helpt met gedichten

Een groot deel van de tijd die je kind op de basisschool doorbrengt, wordt besteed aan taallessen (begrijpend lezen, spelling etc.) En dat is niet voor niets. Taal speelt een belangrijke rol in het leven van kinderen en volwassenen.

Bekijk artikel

Wat is de leerlijn taal?

Wat is de leerlijn taal? De leerlijn taal omschrijft hoever een leerling moet zijn op taalkundig gebied. Het is een richtlijn die de overheid heeft vastgesteld. Dankzij de leerlijn taal kan een docent vaststellen hoe hoog het taalniveau is van […]

Bekijk artikel