Wat je moet weten over het dictee groep 5

Je kind zit in groep 5. Dagelijks oefent het met taal. 1 onderdeel van taal is het dictee. Met dictees wordt de spellingvaardigheid van je kind gecontroleerd. Wil je meer weten over het dictee in groep 5? Lees dan verder.

Spelling en dictees in groep 5

Spelling houdt in dat je kind weet welke letters en lettercombinaties bij diverse klanken horen. Dat lijkt soms makkelijker dan het is. De Nederlandse taal kent namelijk veel lastige regels en uitzonderingen.

Zo kun je een ei-klank op 2 manieren schrijven en spreek je de letter E op veel verschillende manieren uit. Je kunt je wel voorstellen dat spelling met al deze regels en uitzonderingen niet zo makkelijk is aan te leren.

Dat is dan ook de reden dat in groep 5 vrijwel elke dag aandacht wordt besteed aan spelling. Regelmatig gebeurt dat in de vorm van dictees.

Tijdens een dictee leest de leerkracht van je kind woorden of zinnen voor. Je kind moet die dan opschrijven. Het gaat er hierbij om dat je kind de juiste koppeling kan maken tussen wat hij hoort (de klanken) en welke spelling daarbij hoort (de letters).

Ook in groep 4 is je kind al uitgebreid bezig geweest met dictees en spelling (lees hier alles over het dictee groep 4). Uiteraard ligt dit jaar het niveau weer wat hoger.

Waarom is spelling belangrijk?

Het is van groot belang dat je kind goed leert spellen. Natuurlijk is het leuk als het goede cijfers haalt voor dictees en andere spellingtoetsen op school, maar dat is niet het hoofddoel van al deze spellinglessen.

Je kind moet goed leren spellen, omdat spelling de basis is voor alle schriftelijke communicatie.

Mails, brieven, posts op social media… Ze bestaan allemaal uit woorden die goed gespeld moeten worden. Of ze nu bedoeld zijn voor een leeftijdsgenootje of voor opa, oma, een leerkracht of een idool.

En dat blijft zo.

Zijn hele leven lang heeft je kind te maken met schriftelijke communicatie. Je kunt je bijvoorbeeld wel voorstellen dat een foutloze sollicitatiebrief een betere indruk achterlaat dan een brief met de nodige missers.

Dit is dan ook de reden dat leerkrachten op school zoveel aandacht besteden aan dit taalonderdeel.

Soorten dictees

In de klas werkt je kind met een bepaalde taalmethode. Die gebruikt de leerkracht onder meer als kapstok voor de spellinglessen.

In zo’n methode zitten vaak ook dictees verwerkt. Die dictees zijn aangepast aan de volgorde van de spellinglessen uit de methode. Pas als je kind bepaalde woordcategorieën heeft geleerd, komen woorden uit die categorie terug in een toets.

Grofweg kun je 3 verschillende soorten methodedictees onderscheiden:

• Het instapdictee: dit is het dictee dat aan het begin van groep 5 wordt afgenomen. De leerkracht kijkt naar de resultaten om een indruk te krijgen van de spellingkwaliteiten van je kind.
  
  Alle woorden die in een instapdictee groep 5 voorkomen, behoren tot categorieën waar je kind in groep 4 al mee in aanraking is gekomen. Het instapdictee is dus voornamelijk bedoeld om te zien wat je kind onthouden heeft van het voorgaande leerjaar. 
  
• Het signaaldictee: dit dictee wordt steeds afgenomen als je kind nieuwe spellingregels heeft geleerd. Het signaaldictee signaleert of je kind deze regels al goed kan toepassen. Als dat het geval is, hoeft je kind niet eindeloos door te blijven oefenen met dezelfde regels.
  
  Uit een dergelijk dictee kan ook blijken dat je kind juist nog wat extra oefening nodig heeft. Dat is helemaal niet erg, want juist die extra oefening is belangrijk om uiteindelijk goed met de spellingregels uit de voeten te kunnen.
  
• Het controledictee: de naam zegt het al: het controledictee controleert of je kind alle geleerde spellingregels van een bepaald hoofdstuk beheerst. Ook voor het controledictee geldt dat de uitkomst ervan je kind helderheid geeft: gaat de spelling vlekkeloos of moet hier en daar nog extra geoefend worden?

Dictee groep 5 Cito

Naast de methodedictees worden in groep 5 ook nog dictees afgenomen voor het leerlingvolgsysteem.

Dat online programma registreert door de jaren heen de resultaten van je kind, zodat leerkrachten en jullie als ouders goed kunnen zien hoe het gesteld is met de ontwikkeling van bepaalde vakken.

Een veelgebruikt leerlingvolgsysteem op de basisschool is het systeem van Cito: Leerling in beeld.

Als de school van jouw kind ook gebruikmaakt van dit systeem, krijgt je kind vanaf groep 4 ieder half jaar een toets Taalverzorging voor z’n kiezen. Daarin zit ook een dictee verwerkt. Uiteraard zijn ook deze dictees aangepast op de leerstof van de lesmethodes.

Omdat er ieder jaar 2 meetmomenten zijn, wordt de ontwikkeling van je kind na verloop van tijd heel mooi duidelijk.

Zit er een keer een resultaat tussen dat niet overeenkomt met de rest van de ontwikkellijn? Dan kun je samen met de leerkracht onderzoeken wat daarvan de oorzaak is.

De toetsen Taalverzorging van Cito zijn vooral bedoeld om je kind de juiste sturing te geven in zijn persoonlijke spellingonderwijs. Uit de resultaten kan de leerkracht opmaken bij welke categorieën je kind nog wat extra begeleiding nodig heeft (of juist niet).

De woordcategorieën in groep 5

In groep 4 heeft je kind al kennisgemaakt met 3 woordcategorieën: de luisterwoorden, de regelwoorden en de weetwoorden.

• Luisterwoorden zijn woorden die je schrijft zoals je ze hoort. De truc is dus vooral om goed te luisteren als het woord wordt voorgelezen.
• Regelwoorden zijn woorden die niet geschreven worden zoals je ze hoort. Voor de juiste spelling van deze woorden moet dus een regel worden toegepast.
• Weetwoorden zijn woorden die niet volgens bepaalde regels geschreven moeten worden. Je kind moet ze ‘gewoon weten’. Uit het hoofd leren is hier dus het devies. Hoe vaker je kind weetwoorden ziet, hoe makkelijker het ze onthoudt.

In groep 5 komen hier nog wat categorieën bij:

• Net-alswoorden zijn woorden die dezelfde regel hebben als een woord dat je kind al wel kent. Dus ook zonder dat het de spelling van dit specifieke woord kent, kan het op basis van een vergelijkbaar woord de spelling raden.
• Opzoekwoorden zijn de woorden die je kind niet direct zelf goed weet te spellen. Deze woorden kunnen worden opgezocht in het woordenboek.

Welke woorden in het dictee groep 5?

Zoals we eerder in dit artikel al schreven, krijgt je kind in groep 5 vaak te maken met dictees; zelfs bijna dagelijks. Woorden en spellingregels blijven nu eenmaal beter hangen als je ze vaker oefent.

Maar wat voor soort woorden krijgt je kind in groep 5 allemaal voorgeschoteld?

Dat hangt af van het moment waarop het dictee afgenomen wordt. Laten we de 2 dictees van Cito als leidraad gebruiken.

Dictee midden groep 5

Het eerste dictee wordt halverwege het jaar afgenomen, in januari. Op dat moment moet je kind onder meer de volgende spellingcategorieën kennen:

• Woorden met een -d op het einde (ook als delen van samenstellingen): ‘brandweer’, ‘handschoen’.
• Woorden van minimaal 2 lettergrepen met -eer, -oor of -eur: ‘weerwoord’, ‘keurmeester’, ‘voorbeeld’.
• Samengestelde woorden met minimaal 2 medeklinkers na elkaar: ‘voetbal’, ‘koplamp’.

Veel spellingcategorieën in de eerste helft van groep 5 zijn vergelijkbaar met die van groep 4. Het grote verschil? De woorden in groep 5 bestaan vaak uit 2 of meer lettergrepen; die in groep 4 uit 1 lettergreep.

Overigens zijn bovenstaande categorieën slechts voorbeelden. In ons artikel over spelling in groep 5 vind je alle categorieën.

Dictee eind groep 5

Eind groep 5 (in juni) krijgt je kind nogmaals een dictee van Cito. Daarin komen veel dezelfde spellingcategorieën terug, waarbij de woorden wel wat moeilijker zijn gemaakt.

Ook komen enkele nieuwe spellingcategorieën aan bod:

• Woorden waarbij in het meervoud de F in een V verandert of de S in een Z: ‘baas’ wordt ‘bazen’, ‘kluif’ wordt ‘kluiven’.
• Woorden die eindigen op -em, -elen, -enen of -eren: ‘parkeren’, ‘rekenen’, ‘kakelen’.

Ook van de spellingcategorieën eind groep 5 vind je in het bovengenoemde artikel een overzicht.

Dictee groep 5 zinnen

In groep 5 ligt, net als in groep 4, de nadruk van de meeste dictees nog op losse woorden. Steeds vaker moet je kind echter hele zinnen opschrijven. De zinnen die de leerkracht voorleest, bestaan enkel uit woorden die je kind al kent. Het heeft de regels in groep 4 al geleerd, of onlangs als nieuwe categorie aangeleerd.

We geven hieronder wat voorbeelden van zinnen in een dictee voor groep 5.

Voorbeeld dictee groep 5

We gaan voor de voorbeeldzinnen even uit van de spellingcategorieën die je kind eind groep 5 moet kennen. In het dictee eind groep 5 kan je kind dit soort zinnen tegenkomen:

1. De trouwring viel tussen de bedden.
2. Op de broodplank liggen twee broden.
3. De kindjes hinkelen graag.
4. De duiven vechten met de pauwen.
5. Op het schilderij staan drie koningen.

Spelling oefenen dictee groep 5

Zoals je hebt kunnen lezen, is het altijd goed om regelmatig een dictee te oefenen. Dat wordt op school ook gedaan, dus kijk vooral of je kind iets extra’s nodig heeft. Weet je dat niet zeker? Overleg dan met de leerkracht.

Wil je zelf eens kijken hoe je kind scoort voor spelling in groep 5? Download dan onze gratis oefenbladen spelling groep 5.

Op deze oefenbladen komt je kind in aanraking met de diverse spellingcategorieën die in deze groep thuishoren.

Oefenbladen Spelling Groep 5 (Gratis)

Download

Ook voor uitgebreider oefenmateriaal zit je goed bij ons. Voor groep 5 vind je 2 oefenboeken die alle spellingcategorieën uitgebreid onder de aandacht brengen:

• het Oefenboek Spelling Groep 5 voor de 1e helft van het schooljaar
• het Oefenboek Spelling Groep 5 voor de 2e helft van het schooljaar

Met deze oefenboeken blijft spelling leuk voor jou en je kind. Jij hebt geen voorbereidingstijd nodig en je kind krijgt opdrachten die passen bij zijn niveau.

Kortom, ons oefenmateriaal is ideaal om je kind goed voor te bereiden op de dictees in groep 5!

Wil je meer lezen over spelling? Bekijk ook een van onze andere artikelen over dit onderwerp:

• Spelling oefenen: de ultieme handleiding voor ouders
• Alle spellingsregels op een rij
• Open en gesloten lettergrepen: een stappenplan
• Korte en lange klankgroepen
• Wat is een lettergreep?
• Verkleinwoorden gebruiken doe je zo
• Hoe gebruik je leestekens?
• Hoofdletters uitleg
• Leenwoorden
• Dictee groep 7
• Dictee groep 8

Judith Kimenai, BEd

Judith was jarenlang docente Nederlands en (tweetalig) biologie binnen het voortgezet onderwijs. Tijdens haar onderwijscarrière was ze naast docente ook een bevlogen brugklasmentor en intern begeleider. Tegenwoordig is Judith freelance tekstschrijfster en richt ze zich voornamelijk op de educatieve sector.

Over Judith