Rekenen groep 5 oefenen met je kind? Bekijk de checklist rekenen groep 5 voor ouders en download de gratis oefenbladen rekenen groep 5 (PDF).
Groep 5 is een belangrijk schooljaar als het gaat om rekenen. Het komt ook niet zelden voor dat kinderen juist in deze groep ineens moeite hebben met rekenen. De getallen waarmee wordt gerekend zijn groter en er komen nieuwe onderdelen bij, zoals cijferend optellen. Bij rekenen in groep 5 blijkt ook of de basis goed is. Heeft je kind een goed getalbegrip? Kent je kind de tafels in groep 5 goed uit het hoofd?
Rekenen groep 5: Automatiseren is belangrijk!
Het is belangrijk dat het optellen en aftrekken tot 20 geautomatiseerd is. Dit betekent dat sommen tot 20 bijna als vanzelf gaan. Je kind kan bijvoorbeeld binnen een paar seconden het antwoord geven op de som: 7 + 5 =. Hij vindt het vanzelfsprekend om 7 + 3 + 2 te doen.
Heeft je kind nog moeite met splitsen (rekenen groep 4) en optellen over het tiental heen? Bekijk dan deze video met een oefening die je thuis kunt doen:
Ook is het belangrijk dat de tafels (door elkaar) geautomatiseerd zijn. Je kind kent de tafels uit het hoofd en roept binnen enkele seconden hoeveel 8 x 5 is.
Tip: als de tafels nog onvoldoende geautomatiseerd zijn, kun je oefenen met flitskaarten. Dit zijn kleine kaartjes met op de voorkant de tafelsom, bijvoorbeeld 8 x 5 =, en op de achterkant de uitkomst.
Lees ook ons artikel: Bewegend leren rekenen om te ontdekken hoe jouw kind bewegend de tafels kan leren.
Kies willekeurig een kaartje en laat de voorkant aan je kind zien. Die geeft een antwoord, je draait het kaartje om en je kind kan zien of zijn antwoord goed was. Was dat niet zo, dan ziet het meteen wat het goede antwoord moest zijn.
Oefen zo’n tien minuten per dag. Je kunt beter iedere dag kort oefenen dan één keer in de week lang.
Waarom is automatiseren zo belangrijk?
Als de basisbewerkingen, o.a. het optellen en aftrekken tot 20 en de tafels, geautomatiseerd zijn, is er in het werkgeheugenvoldoende ruimte om moeilijkere bewerkingen die niet geautomatiseerd zijn uit te rekenen. De basis is er en nu kan het werkgeheugen gebuikt worden voor de moeilijkere opgaven waar nog veel bij nagedacht moet worden.
Tip: in en om het huis zijn overal ‘tafels’ te vinden. Denk bijvoorbeeld aan de tegeltjes aan de wand in de keuken of badkamer, de wc-rollen die in rijtjes staan opgestapeld in het toilet, de potjes met kruiden die in een mooi rekje aan de muur hangen. Ga met je kind op zoek naar deze bijzondere tafels!
Zijn deze basisbewerkingen geautomatiseerd?
Dan kun je verder!
Rekenen groep 5: Telrij tot 2000
In groep 5 leren kinderen doortellen en terugtellen tot 2000 vanaf verschillende beginpunten. Met sprongen van 1 en ook met sprongen van 2, 5, 10, 20, 50 en 100.
Bijvoorbeeld:
1245 – 1246 – 1247 – 1248 enzovoorts.
Of:
1620 – 1610 – 1600 – 1590 – 1580 enzovoorts.
De getalbegrippen die aan bod komen zijn:
Optellen en aftrekken tot 1000
Om te kunnen rekenen tot 1000 is het belangrijk dat kinderen…
in het getallengebied van 0 tot 1000 vanaf een willekeurig getal verder kunnen tellen met sprongen van hetzelfde getal. Bijvoorbeeld met een sprong van 100: 600, 700, 800, 900 enzovoorts. Of bijvoorbeeld met een sprong van 2: 896, 898, 900, 902, enzovoorts.
getallen tot en met 1000 op de getallenlijn kunnen zetten.
getallen in de juiste volgorde kunnen zetten van klein naar groot en van groot naar klein.
een getal tot het volgende honderdtal kunnen aanvullen. Bijvoorbeeld 570 + … = 600
getallen tot en met 1000 kunnen splitsen en samenstellen. Hierbij gaat het erom dat ze kunnen werken met eenheden, tientallen en honderdtallen. Hoe zat dit ook alweer?
Om met grote getallen te kunnen rekenen is het belangrijk om te weten hoe een getal is opgebouwd. Laten we nog eens bekijken hoe dit precies zit.
Het getal 785 bestaat uit 5 eenheden, 8 tientallen en 7 honderdtallen.
HTE
785
In groep 5 komt het duizendtal erbij: D H T E
Het getal 1000 bestaat uit 0 eenheden, 0 tientallen, 0 honderdtallen en 1 duizendtal:
D H T E
1 000
Het getal 1263 bestaat uit 3 eenheden, 6 tientallen, 2 honderdtallen en 1 duizendtal.
D H T E
12 6 3
Bij het maken van sommen tot 1000 kunnen dezelfde strategieën gebruikt worden als bij het maken van sommen tot 100:
Rijgen
688 + 50 =
Eerst wordt er 20 bij 688 opgeteld (zo zitten we het dichtst bij een honderdtal): 708. En dan wordt er 30 bij 708 opgeteld.
De getallenlijn kan hierbij worden gebruikt.
688 + 20 + 30 =
Splitsen
453 + 326 =
400 + 300 + 50 + 20 + 3 + 6 =
867 – 342 =
800 – 300
60 – 40
7 – 2
Let op! Deze manier kan alleen toegepast worden als er niet over het tiental en het honderdtal heen wordt gegaan. Het gevaar is namelijk dat kinderen bij een som als 981 – 466, niet 1 – 6 gaan uitrekenen maar 6 – 1…
Aanvullen
507 – 488 =
We gaan 488 aanvullen tot en met 507. Ook hier kan de getallenlijn worden gebruikt.
488 → 490 → 500 → 507
Rekensommen Groep 5: cijferend optellen en aftrekken
Vanaf de tweede helft van het schooljaar leren de kinderen ook onder elkaar rekenen: cijferend optellen en aftrekken. Op sommige scholen wordt ook het kolomsgewijs rekenen aangeleerd en komt het HTE-schema aan bod. Bekijk onderstaande video met uitleg over cijferend optellen:
Bekijk ook de video met uitleg over minsommen onder elkaar:
In de volgende video wordt het kolomsgewijs optellen uitgelegd:
Tip: Als je kind moeite heeft met optellen en aftrekken tot 1000, leer dan in ieder geval het cijferend rekenen goed aan. Dit lijkt in het begin misschien lastig, maar met elke dag kort oefenen krijgt je kind dit goed onder de knie. Met cijferend optellen kan je kind elke som goed oplossen.
Klokkijken op de digitale klok
Het duurt ongeveer vijf jaar voordat kinderen kunnen klokkijken. Dit leerproces start in groep 1. Op vierjarige leeftijd krijgen kinderen besef van tijd. Ze weten dat er een ochtend, middag, avond en nacht is. Kinderen van 5 weten dat er 4 seizoenen zijn en snappen begrippen als ‘morgen’, ‘gisteren’ en ‘straks’. Vanaf ongeveer 6 jaar kan er worden begonnen met klokkijken.
Bij klokkijken groep 5 zijn de meeste kinderen toe aan het leren klokkijken op een digitale klok. Digitale klokken komen tegenwoordig veel voor. Misschien nog wel vaker dan de analoge klokken. Denk bijvoorbeeld aan de klok op de mobiele telefoon, computer, oven en televisie.
Op een digitale klok wordt er na 12.00 uur doorgeteld. Dit is nieuw voor de kinderen. Net als de dertig minuten van een half uur, de vijfenveertig minuten van 3 kwartier en de zestig minuten van een uur. In het begin is dit best lastig!
Digitaal klokkijken heeft ook voordelen! De tijd kan zeer precies worden aangegeven: 9.17 uur. En doordat er doorgeteld wordt, kan er geen misverstand ontstaan over de ‘telrichting’: ‘voor’ en ‘over’ worden niet gebruikt. Er kan geen misverstand ontstaan tussen kwart voor vier en kwart over vier.
Sommige kinderen vinden digitaal klokkijken zelfs makkelijker dan analoog klokkijken!
Tip: welk televisieprogramma wil je kind graag zien? Zoek samen op hoe laat dit begint. Hoe staan de wijzers van de klok dan? En welke tijd staat er dan op je telefoon (of op de televisie, oven, computer)?
Rekenen met geld tot 1000 euro
Hoewel kinderen tegenwoordig vaak zien dat hun ouders betalen met een pinpas, creditcard of betalen via internet, leren ze nog steeds rekenen met ‘chartaal’ geld: bankbiljetten en munten.
In groep 5 wordt aandacht besteed aan:
hoe een bedrag wordt genoteerd: 2 cent is €0,02 en 500 euro is €500.
het herkennen van biljetten en munten.
het samenstellen van bedragen. Bijvoorbeeld: bedenk 3 manieren om € 15,45 te maken.
optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen met euro’s (de basisbewerkingen).
rekenen in de praktijk. Bijvoorbeeld: in de supermarkt koop je een pak melk en een appel, hoeveel moet je betalen?
hoeveel een product waard is.
De kinderen krijgen voor het eerst te maken met kommagetallen: € 10,45. Rekenen met geld is een mooi middel om rekenen met kommagetallen te introduceren. De relatie met geld zal het voor veel kinderen makkelijker maken om te rekenen met decimalen. Ze leren ook dat €1 hetzelfde is als 100 cent.
Bij rekenen met geld wordt gebruik gemaakt van de strategieën rijgen, splitsen en aanvullen.
Bij het rijgen wordt het eerste getal heel gelaten en wordt het tweede getal er in delen bij opgeteld: €55 + €17 = €55 + €10 + €7.
Bij het splitsen worden beide getallen gesplitst in tientallen en eenheden: €55 + €17 = €50 + €10 en €5 + €7.
De strategie van het aanvullen wordt vaak gebruikt door kassières: de klant moet €15,25 betalen en betaalt met €20. De klant krijgt het verschil terug. De som is dan €20 – €15,25.
Vanaf €15,25 wordt dan aangevuld tot en met €20:
€4,75
€0,75€4
Van €15,25 ga je naar €16 en vervolgens naar €20.
De opdrachten die kinderen krijgen zijn bijvoorbeeld:
Betaal €18,95 gepast met zo min mogelijk biljetten en munten.
Met welke munten en biljetten betaal je een broek van €39,95?
Hoeveel krijg je terug als je iets van €3 betaalt met €5?
Tip: ga samen met je kind boodschappen doen. Maak een lijstje en laat je kind van tevoren schatten wat een product zal kosten. Zet dit bedrag achter het product op het lijstje. Als het bedrag veel te hoog of te laag is, zeg dit dan nog niet. Vergelijk de geschatte prijzen met de prijzen in de winkel (of op het bonnetje).Heeft je kind de prijzen goed ingeschat? Dan zeg je natuurlijk hoe goed hij dit gedaan heeft! Vond je kind het schatten moeilijk en verschilden de geschatte prijzen veel van de werkelijke prijzen? Zeg dan dat dit helemaal niet erg is. Je kind heeft het geprobeerd en dit is al een pluim waard!
Rekenen groep 5: Meten
In groep 5 komen de volgende maten aan bod:
millimeter
decimeter
hectometer
kilometer
Ook leert je kind:
In 1 centimeter passen 10 millimeters.
1 decimeter is gelijk aan 10 centimeter.
In 1 meter passen 10 decimeters.
In 1 kilometer passen 1000 meters.
De beste manier om kinderen inzicht te laten krijgen in maten is door ze zichtbaar te maken. Bijvoorbeeld door op een liniaal te laten zien dat er inderdaad 10 millimeters in een centimeter zitten.
Met behulp van een meetlint (gratis bij Ikea) kun je laten zien dat een decimeter bestaat uit 10 centimeters en er in 1 meter 10 decimeters gaan (en 100 cm).
Door dingen op te meten, gaan kinderen beter begrijpen hoe groot iets is en hoe groot een mm, cm, d en m zijn. Hoe vaker ze dit gezien en ‘beleefd’ hebben, hoe meer begrip en inzicht er ontstaat.
Een hectometer is 100 meter. De lengte van een voetbalveld is ongeveer 100 meter. Neem je kind mee naar een voetbalveld om uit te leggen wat een hectometer is.
Een kilometer meten wordt lastiger. Om de maat kilometer toch tastbaar te maken, ga je terug naar hetzelfde voetbalveld 😉 . Tien voetbalvelden (in de lengte!) naast elkaar zijn ongeveer een kilometer.
Je kunt ook een kilometer gaan wandelen. Een volwassene doet hier ongeveer een kwartier over, een kind waarschijnlijk iets langer. Ook hiermee krijgen kinderen een idee over hoelang een kilometer nu eigenlijk is.
Het zichtbaar maken geldt ook voor gewicht en inhoud. In groep 5 komen de volgende gewichten en inhoudsmaten aan bod:
gram
hectogram
kilogram
pond
Ook leert je kind:
Een kilo = 10 hg (hectogram) = 1000 gram
Een pond = halve kilo = 500 gram
Om je kind te leren hoe zwaar een kilo is, ga je samen naar de supermarkt of de groenteboer en weeg je een kilo appels af. Dit doe je ook met een pond.
Kan je kind iets vinden wat een gram weegt? Op de groenteafdeling van de supermarkt lukt dit waarschijnlijk niet. In een groentespeciaalzaak vind je misschien wel taugé. (En anders kun je ook een veertje of een paperclip gebruiken.)
Een andere leuke manier om inzicht te krijgen in gewichten is het bakken van bijvoorbeeld een cake. Er moet van alles afgewogen worden en daar kan je kind je mooi bij helpen.
Tot slot de inhoudsmaten. In groep 5 komen de volgende aan bod:
milliliter
centiliter
deciliter
liter
1 liter = 10 deciliter = 100 cl = 1000 ml.
Ook nu adviseer ik je weer om gezellig met je kind naar de supermarkt te gaan. Op ieder flesje en op ieder pak staat de inhoud aangegeven.
In een pak melk zit een liter (of anderhalve liter) melk, een bekertje slagroom bevat zo’n 250 milliliter (een glas melk ook).
Als het begrip en inzicht van de maten er is, kun je dit handige ezelsbruggetje gebruiken om het omrekenen van de maten te onthouden:
Let op! In het ezelsbruggetje komen alle maten aan bod. Hier moet je wel even rekening mee houden.
Rekenen groep 5: handig rekenen
In groep 5 wordt veel aandacht besteed aan het optellen en aftrekken. Voor het optellen met grotere getallen is het goed om hiervoor gebruik te maken van cijferend optellen.
Soms mag er echter geen kladpapier worden gebruikt en moet je kind de sommen uit het hoofd oplossen. Hiervoor is het goed om kennis te nemen van het zogenaamde ‘handig rekenen’. Ook in de Cito-toetsen rekenen groep 5 komen sommen voor waarbij de kinderen handig rekenen kunnen gebruiken. Hieronder is een voorbeeldopgave weergegeven waarbij het handig rekenen kan worden toegepast.
Tanja doet boodschappen voor haar moeder. Bij de supermarkt betaalt ze 53 euro. Bij de slager betaalt ze 12 euro en bij de bakker 7 euro. Hoeveel heeft Tanja in totaal uitgegeven?
In bovenstaande opgave zit de volgende som ‘verstopt’: 53 + 12 + 7 =. Als je kind deze som gewoon gaat uitrekenen uit het hoofd, dan begint het met 53 + 12 = 65. Daarna wordt er bij 65 nog eens 7 opgeteld. Deze som kun je echter veel handiger oplossen, zodat je kind niet over het tiental heen hoeft te rekenen. Dat begint met eerst goed kijken naar de som en je afvragen: welke getallen tellen handig bij elkaar op?. In dit geval tellen 53 en 7 heel handig bij elkaar op. Als je handig gaat rekenen maak je eerst de som 53 + 7 = 60 en dan tel je hier nog 12 bij op. Dit gaat veel makkelijker uit het hoofd!
Tip: Als je meer dan 2 getallen bij elkaar moet optellen, kijk je eerst of je getallen lekker makkelijk bij elkaar kunt optellen. Tel deze getallen dan eerst bij elkaar op en dan pas de rest.
Rekensommen oefenen in Groep 5:
Heb je een kind in groep 5? Wil je samen met je kind aan de keukentafel rekenen oefenen?
Tip: Met de oefenboeken voor groep 5 van Aandacht voor Rekenen kun je heel effectief en gericht rekenen oefenen met je kind.
De oefenboeken rekenen groep 5 zijn per somsoort opgebouwd en bevatten heel veel redactiesommen groep 5 om mee te oefenen.
Op de basisschool leert jouw kind rekenen. Voor het vak rekenen op de basisschool bestaat een leerlijn. Dat is een volgorde, waarin de basisschool in de verschillende groepen de onderdelen van rekenen aanbiedt. Onderdeel van die leerlijn is het bijvoorbeeld […]
Bewegend leren rekenen: deze relatief nieuwe vorm van onderwijs komt steeds vaker voor op de basisschool. Maar wat is het eigenlijk en waarom is deze vorm van rekenen zo in opmars?
In groep 5, 6 en 7 leert je kind alles over het meten van de omtrek. Hij of zij komt voor het eerst in aanraking met de term ‘omlijning’ en gaat rekensommen maken waarin de omtrek van verschillende vormen berekend […]
In groep 3 heeft je kind al een start gemaakt met klok leren kijken. Maar ook voor die tijd heeft het als het goed is al tijdsbesef ontwikkeld. Lees in dit artikel lees je alles over het klokkijken in groep […]
Op de basisschool leert je kind klokkijken tijdens rekenen. Zowel de analoge tijd als de digitale tijd komen aan bod. In dit artikel geven we je tips om de digitale klok met je kind te oefenen.
In groep 4 heeft je kind geoefend met de tafels van 1 t/m 5 en die van 10. Bij het rekenen in groep 5 komen de tafels van 6, 7, 8 en 9 erbij, en in sommige lesmethodes ook die […]
Ken jij de tafelkaarten al? Op een tafelkaart staan de tafels en meestal ook de antwoorden die daarbij horen. In dit artikel vind je de meestgebruikte tafelkaarten als pdf. Die zijn natuurlijk ontzettend handig als je rekenen wilt oefenen. Download […]
Jaren, maanden, dagen, uren….. Een belangrijk onderdeel van het vak rekenen is tijd. Dat gaat van uitrekenen hoeveel dagen het duurt voordat je jarig bent, tot uitrekenen hoe lang je over een autorit doet als je het aantal kilometers per […]
“Het is vijf voor kwart voor twee.” Herken je dit soort uitspraken? Voor heel veel kinderen is klok leren kijken een lastig proces. Je ziet het geworstel met ‘voor’ en ‘over’ en welke wijzer wijst nu wat aan? En dan […]
In dit artikel leg ik je uit wat automatiseren is, hoe je kind dit leert op school en waarom automatiseren zo belangrijk is. Ook geef ik je tips hoe je je kind hierbij kunt helpen.
