Verbeter het automatiseren bij rekenen met 10 minuten per dag

Wat is het verschil tussen memoriseren en automatiseren?
Het belang van automatiseren
Rekenen in de onderbouw
Automatiseren tot 10
Automatiseren tot 20
Waarom niet te lang blijven tellen?
Wat is de oorzaak van het moeilijk kunnen automatiseren?
Wat kun je als ouder doen aan het automatiseren van de sommen?

In dit artikel leg ik je uit wat automatiseren is, hoe je kind dit leert op school en waarom automatiseren zo belangrijk is. Ook geef ik je tips hoe je je kind hierbij kunt helpen.

Bekijk ook:

Sommen tot 20 automatiseren met 3 leuke spellen (aanbevolen door onderwijsexperts)
Splitsen van getallen: uitleg en tips
Bewegend leren rekenen

Het woord automatiseren kom je veel tegen op de basisschool. Bijvoorbeeld wanneer kinderen bezig zijn met het oefenen van rekenen en in het bijzonder optellen en aftrekken. Het is een woord dat je niet te veel moet verwarren met automatisering.

Ze hebben allebei het woord ‘auto’ in zich, dat ‘vanzelf’ betekent. Maar dat is dan ook de enige overeenkomst. Automatisering heeft te maken met ICT en machines. Wikipedia omschrijft automatisering als:

Menselijke arbeid vervangen door machines of computers.

Het werk moet nu als vanzelf gaan, zonder dat de mens hier nog aan te pas komt.

Ik wil even doorgaan op het woordje ‘vanzelf’ bij het automatiseren met rekenen. Op de basisschool willen de leerkrachten dat je kind sommen tot 10, en later tot 20 vlot en snel uit het hoofd beantwoordt, alsof het vanzelf gaat. Maar eigenlijk bedoelen ze dan dat je kind goed moet kunnen memoriseren.

Wil je effectief en spelenderwijs het automatiseren van sommen tot 20 oefenen? Bekijk dan de unieke Rekenbox met 3 leuke spellen en een gids voor ouders:

Waardering 5 uit 5

Jet – 19 maart 2023

Onze zoon heeft heel veel moeite met automatiseren. Door het spelenderwijs te oefenen, is het en leuk en leerzaam. Onze dochter oefent net zo enthousiast mee en ze zit in groep 2

Rekenbox – Sommen tot 20

Waardering 4.89 op 5 gebaseerd op 9 klantbeoordelingen

(9 klantbeoordelingen)

37,00

Wat is het verschil tussen memoriseren en automatiseren?

Als je kind het antwoord op de som snel en goed weet, zonder dat hij tussenstapjes of materialen nodig heeft, dan heeft hij de opgave gememoriseerd.

Als je vraagt hoe hij tot een antwoord is gekomen, zegt je kind dat hij het gewoon weet. Hij kan je dan vragend aankijken, zo van: hoe moet ik je dit nu uitleggen? Het is toch gewoon zo?

Met automatiseren bedoelen we dat je kind ook vlot en goed antwoord kan geven op de som, maar dat hij nog gebruikmaakt van een tussenstapje. Dat gaat echter zo snel, dat je haast niet merkt dat hij dat doet.

Een som als 3 + 2 = wordt bijvoorbeeld zo uitgerekend: 3 + 1 + 1.

Als je nu aan je kind vraagt hoe hij dit heeft uitgerekend, dan kan hij de tussenstapjes die hij gebruikte waarschijnlijk zo benoemen. Misschien gebruikte hij zijn vingers erbij, telde hij door of visualiseerde hij er blokjes bij. Er zijn vele mogelijkheden.

Je kind geeft zó snel antwoord, dat het lijkt alsof hij de opgave gememoriseerd heeft. Toch is dat nog niet zo, omdat hij een tussenstapje heeft gebruikt. Als je niet vraagt naar de manier waarop hij tot het antwoord is gekomen, dan lijkt het net alsof het gememoriseerd is. Terwijl de som in feite ook nog best geautomatiseerd kan zijn.

In de klas is er vaak geen gelegenheid om te checken hoe je kind heeft gerekend. Als hij maar snel tot het juiste antwoord komt. Dat is ook lastig, omdat er weinig tijd is. En je kind moet de uitleg kúnnen geven. Hij moet wel de juiste woorden kunnen vinden. Hier kun je hem als ouder goed bij helpen.

Tip: vraag eens aan je kind hoe hij gerekend heeft en stimuleer hem om dit uit te leggen. Als je kind zich bewust is van wat hij doet, leert hij gemakkelijker.

Oefenbladen Groep 3 Rekenen (Gratis)

Oefenbladen Rekenen Groep 4 (Gratis)

Oefenbladen Rekenen Groep 5 (Gratis)

Oefenbladen Rekenen Groep 6 (Gratis)

Het belang van automatiseren

Automatiseren is de basis voor de verdere rekenontwikkeling van je kind. Het is het fundament waarop verder gebouwd gaat worden.

Automatiseren kun je vergelijken met het hanteren van een muziekinstrument. Als je weet hoe je een muziekinstrument moet gebruiken, dan kun je muziekstukken gaan spelen. Als je kunt automatiseren, dan kun je grotere opgaven oplossen en andere sommen, zoals de breuken, gemakkelijker maken. Daarom is automatiseren een instrumentele vaardigheid.

Bekijk ook eens deze video voor uitleg over automatiseren.

Rekenen in de onderbouw

De basis voor het automatiseren wordt in de onderbouw gelegd. In de klas doet je kind allerlei voorbereidende oefeningen. Het is dan prettig als je kind goed kan meekomen. Als dit niet zo is, raad ik je aan om zo snel mogelijk extra hulp te geven. Het is namelijk een vergissing om te denken dat het vanzelf wel goed komt als je kind eenmaal in groep 3 zit.

Tip: Laat je kind de tafel dekken. Hoeveel mensen eten er mee? Hoeveel borden heb je dan nodig? Daarna moet je kind de borden pakken en neerzetten. Bij iedere stoel een bord en ga zo maar door. Je ziet dat tafel dekken een mooie rekenkundige oefening is.

Het tellen kun je altijd even oefenen. Je hoeft dit niet urenlang te doen. Even tot 20 tellen en weer terug bijvoorbeeld. Je begint bij 1 en telt dan door. Een andere keer start je met een ander getal. Dit kan wel lastiger zijn voor je kind. Tot hoever je kunt doortellen, ligt aan de leeftijd van je kind. Hieronder staan oefeningen voor het tellen tot 10.

Via de volgende link is onderstaande afbeelding als PDF te downloaden: Tellen oefenen

Kinderen van 4 jaar leren tot 10 tellen.
Kinderen van 6, 7 jaar leren tot 100 tellen.

Automatiseren tot 10

Het automatiseren begint met leren optellen en aftrekken tot en met tien. In het begin mogen kinderen gebruikmaken van materialen, zoals blokjes en hun vingers. Hieronder beschrijf ik de opbouw van het leren rekenen tot 10.

Je kind leert de dubbelen. 1 + 1 =, 2 + 2 = enzovoort.
Ook leert je kind erbij/eraf 1. Bijvoorbeeld 7 + 1 =, 3 – 1 =
Daarna leert hij deze 2 soorten sommen combineren. 4 + 3= ? Je neemt een dubbele: 3 + 3 = 6 en dan doe er 1 bij.
Het werken met de vijfstructuur. De stippen op de dobbelsteen, de vingers van een hand enz.
Alle getallen tot en met 10 splitsen. Een voorbeeld:

Het rekenen tot 10 is de basis van al het rekenen. Je kind leert al snel hoe hij moet splitsen. De splitsingen van 10 zijn het belangrijkst (7/3, 6/4 enzovoort). De splitsingen van 10 worden ook wel de vriendjes van tien genoemd. Je hebt ze nodig om sommen die over een tiental (10-20-30) gaan op te lossen.

Voorbeeld: 57 + 4 =
57 vul je aan tot 60. Dat is plus 3.
Maar je moet er niet 3, maar 4 bij doen, dus blijft er nog 1 over. (4 – 3).
Dan kom je uit op 61. Bij deze manier van rekenen helpt een getallenlijn goed.

57 + 4 = kan ook zo worden uitgerekend:
7 + 4 = 11. Dit heeft je kind inmiddels gememoriseerd.
Daarna 50 erbij en dan kom je uit op 61. Bij deze oplossing maakt je kind gebruik van bestaande kennis.

Je ziet dat er meerdere mogelijkheden zijn om tot een oplossing te kunnen komen. En bij beide voorbeelden merk je dat splitsen en automatiseren belangrijk zijn.

Welke manier je kind gebruikt, oftewel welke rekenprocedure hij gebruikt, is afhankelijk van zijn rekenvaardigheid. Op school worden verschillende rekenprocedures uitgelegd. Als je kind vlot tot 10 kan rekenen, kan hij sommen met grotere getallen eenvoudiger oplossen.

Je ziet het, rekenen tot 10 is de basis van al het rekenen. Daarom is het oefenen van plus- en minsommen tot 10 zo belangrijk. Je kunt ze niet vaak genoeg oefenen. Ook in hogere groepen.