Digitale klok oefenen en uitleg

Op de basisschool leert je kind klokkijken tijdens rekenen. Zowel de analoge tijd als de digitale tijd komen aan bod. In dit artikel geven we je tips om de digitale klok met je kind te oefenen.

Digitale klok leren op de basisschool

De digitale tijd is een vervolg op de analoge tijd (analoge tijd = een klok of horloge met wijzers) en wordt bij het vak rekenen aangeboden. In het recente verleden werd de digitale tijd in de tweede helft van groep 5 uitgelegd. En nog verder in de tijd terug werd de digitale tijd ‘pas’ in groep 6 behandeld, nadat (de meeste) kinderen de analoge tijd geautomatiseerd hadden.

Toch kwamen kinderen in die tijd, ook in groep 4, wel vragen over de digitale tijd tegen in de (Cito-)toets. Dat waren vragen die bedoeld waren voor de kleine groep leerlingen die uitblonk in rekenen.

Kinderen komen in onze huidige tijd veel vroeger in aanraking met de digitale tijd, voornamelijk via het gebruik van elektronische apparaten. De nieuwere versies van de verschillende rekenmethodes spelen hierop in. Tegenwoordig wordt de digitale tijd vanaf de tweede helft van groep 4 aangeboden.

Er wordt weleens gedacht dat kinderen de digitale tijd makkelijker leren wanneer die (bijna) tegelijkertijd met de analoge klok wordt aangeboden. Helaas zie je in de praktijk juist veel verwarring bij kinderen ontstaan wanneer zij moeten gaan werken met de digitale tijd, terwijl ze de analoge klok nog niet onder de knie hebben.

Daarom is het prettig wanneer jullie thuis oefenen met zowel de digitale tijd als met de analoge tijd (meer informatie over de analoge klok vind je in onze blog over klok leren kijken). Zo kun je het tempo van je eigen kind aanhouden en peilen wanneer je de digitale tijd gaat herhalen. Het blijkt dat wanneer een kind de analoge tijd geautomatiseerd heeft, hij de uitleg van de digitale tijd sneller begrijpt en in kan zetten.

Bekijk ook:

• Rekenen met tijd
• Klok leren kijken uitleg
• Oefenklok analoog en digitaal
• Klokkijken groep 4
• Klokkijken groep 5
• Met een leerklok leren klokkijken

Bekijk ook deze video voor meer uitleg over het omzetten van analoge tijd naar digitale tijd.

Bij het maken van sommen over klokkijken is de volgende oefenklok een handig hulpmiddel:

Hoe werkt een digitale klok?

Een digitale klok laat een etmaal (= 24 uur) zien. De tijd start in het begin van de nacht, om 12 uur. Die tijd kennen we als 00:00 of als 24:00, afhankelijk van de klok. Vervolgens telt de digitale klok elk uur erbij op (bij de klok met 00:00) of begint weer bij 01:00 (bij de klok met 24:00).

De uren staan vóór de dubbele punt. De minuten komen na de dubbele punt.

De klok start op een heel uur met het tellen van de minuten. Zodra er 60 minuten voorbij zijn, telt hij er een uur bij op (het getal voor de dubbele punt verspringt met + 1) en staan de minuten weer op …:00.

Wat digitale tijd moeilijk maakt voor kinderen is de combinatie met de gewone (analoge) klok. Op een analoge klok lees je de minuten op een heel andere manier en spreek je de tijden ook heel anders uit. Zo hebben we kwart voor … en kwart over … en bijvoorbeeld vijf voor half … of tien voor … Een van de doelen van leren klokkijken is dat kinderen snel kunnen schakelen tussen digitale en analoge tijden.

Bekijk onderstaande video voor meer uitleg over de digitale klok.

Oefenbladen Klokkijken Groep 4/5 (Gratis)

Download

Welke digitale klok voor mijn kind?

Digitale klokken waarmee je kunt oefenen zijn niet zo makkelijk te vinden. Onze onderwijsexperts hebben de volgende klok voor je uitgekozen:

Je hebt dan zowel de analoge als de digitale tijd bij de hand en je kunt eindeloos oefenen.

Hoe leg je de digitale klok uit?

STAP 1

Voor kinderen is het een stuk duidelijker waarom ze de digitale klok moeten leren als je uitlegt waarom het zo handig is dat we digitale tijd hebben. Dat kun je doen aan de hand het de volgende verhaaltje (of een ander zelf bedacht verhaal):

Er was eens een gezin dat met vakantie naar Spanje wilde. Ze zouden met het vliegtuig gaan. Vader had al tickets gekocht bij een reisbureau, want internet bestond nog niet. Op de tickets stond dat zij om 8.00 uur zouden vliegen. Vroeg in de ochtend stonden ze op Schiphol voor de incheckbalie. Toen de familie wilde inchecken, was de grondstewardess heel verbaasd dat ze zo vroeg waren… Wat bleek? Het vliegtuig zou pas om 8.00 uur in de avond vertrekken! Niet alleen voor dit gezin, maar voor heel veel mensen was het verwarrend om 2 dezelfde tijden in 1 dag te hebben. Toen is de digitale tijd bedacht. De digitale tijd geeft voor 8.00 uur in de ochtend ’08:00′ aan en voor 8.00 uur in de avond ’20:00′, dat is 8 (uur) + 12 (uur; een klok rond) = 20.

Je kunt natuurlijk ook de ontwikkeling van digitale tijd op internet opzoeken en daarover vertellen.

STAP 2

Je legt uit dat de digitale tijd uit 2 getallen bestaat. Een getal voor de dubbele punt en een getal na de dubbele punt. Het eerste getal vertelt ons het uur, het tweede getal vertelt ons het aantal minuten. Als het uur uit 1 cijfer bestaat (1,2,3,4,5,6,7,8,9 uur), dan is de afspraak dat we er een 0 voor zetten.

Vertel daarna dat een uur 60 minuten heeft, een half uur 30 minuten en een kwartier uit 15 minuten bestaat. Deze kennis heeft je kind nodig om de digitale tijd om te zetten naar analoge tijd.

De digitale tijd zegt de tijd alleen in uren en in minuten. Dus pas wanneer er 59 minuten voorbij zijn, verspringt de digitale klok naar het volgende uur en beginnen de minuten weer op ..:00.

STAP 3

Laat de digitale tijdlijn zien en leg deze uit. Vertel dat een dag en nacht samen 24 uur duren en dat 24 uur ook wel een etmaal genoemd wordt. Die 24 uur kun je verdelen in 4 dagdelen, nl. nacht, ochtend, middag en avond. De dagdelen kunnen ingekleurd worden, ieder een eigen kleur. Die kleur laat je ook terugkomen achter de woorden: nacht, ochtend, middag en avond. Vertel ook dat elk dagdeel 6 uur heeft (want 6 x 4 = 24).

Om het een en ander nog duidelijker te maken, kun je er het volgende bij vertellen: stel dat de tijdlijn een draad was. Dan kun je dat draadje 2 keer rond de klok winden. Pas als je dat gedaan hebt, zijn er 24 uur voorbij. Daarmee visualiseer je dat 1 keer de digitale tijdlijn hetzelfde is als 2 keer de klok rond.

Kinderen die een goed beeld hebben van deze 4 dagdelen, hebben een voorsprong bij het inzichtelijk krijgen van de digitale tijd. Ze snappen dan sneller dat je vanaf nacht en ochtend 12 uur bij de tijd mag tellen om de juiste digitale tijd in de middag of avond te vinden. Daardoor kunnen ze sneller hun opdrachten in de klas maken.

STAP 4

De vaardigheid om digitale tijd om te zetten in analoge tijd of andersom is voor veel kinderen lastig. Oefenen doe je door regelmatig opdrachten te geven waarbij je kind de analoge tijd om mag zetten in de 2 verschillende digitale tijden.

Hieronder volgen voorbeelden waarin de moeilijkheidsgraad is opgebouwd.

1^e soort opdrachten

Zet een speelgoedklok op hele uren en vraag je kind om hier de digitale tijd van de nacht of ochtend bij te zoeken. Dat zal in de regel niet zo heel veel problemen geven. Je kind zal snel doorhebben dat de uren overeenkomen.

Zet de klok op 9 uur –> digtale tijd is 09:00.
Zet de klok op 3 uur –> digitale tijd is 03:00 enz.

2^e soort opdrachten

Gebruik een speelgoedklok, zet hem op hele uren en vraag je kind om hier de beide digitale tijden bij te zoeken.

Zet de klok op 2 uur –> digitale tijd is 02:00 en 14:00.
Zet de klok op 7 uur –> digitale tijd is 07:00 en 19:00.

Als het goed is, is het vinden van de eerste tijd niet moeilijk.

Nu kun je het voorbeeld van de digitale tijd(lijn) omzetten in een draad en deze 2 keer om de klok leggen. Zo visualiseer je dat de klok 2 keer in rondgaat 1 etmaal (= 24 uur) en dat er voor de tweede ronde een andere telling geldt; 02:00 wordt dan immers 14:00. Je kunt vertellen dat je kind ’13:00′ 1 uur mag noemen bij het doortellen op de tijdlijn hierboven. 14:00 wordt 2 uur en 15:00 wordt 3 uur.

Uiteindelijk zal je kind het ook zonder visualisatie moeten kunnen. Daarom is het beter, sneller en makkelijker voor je kind als hij weet dat hij de andere digitale tijd kan vinden door de som van + 12 (uur) op te lossen.

Zet de klok op 2 uur –> digtale tijd is 02:00 en (+12 uur =) 14:00.
Zet de klok op 7 uur –> digitale tijd is 07:00 en (+12 uur =) 19:00.

3^e soort opdrachten

Als je kind bovenstaande goed beheerst, of toe is aan een verandering of uitdaging, voeg je de minuten toe aan de opdrachten. Let op: start met de minuten van het eerste half uur. Dat is namelijk de makkelijkste kant. Maak je kind opnieuw attent op het aantal minuten binnen 1 kwartier en binnen een half uur.

Zet de klok op 10 over 5 –> je kind mag nu de digitale tijd erbij zoeken: 05:10 en (+12 uur =) 17:10.
Zet de klok op 10 voor half 9 –> de digitale tijd is 08:20 en (+12 uur =) 20:20.

Hierbij is de volgende afbeelding een goede ondersteuning:

4^e soort opdrachten

Deze opdrachten zijn de moeilijkste voor je kind. Het is namelijk voor een kind lastig te begrijpen / onthouden dat je toch naar het uur moet kijken dat geweest is wanneer de klok over de 30 minuten is.

Voorbeeld: het is op de gewone klok ‘kwart voor 11’. Je kind mag leren dat het naar het uur moet kijken dat geweest (voorbij) is, dus: 10:45. Je kunt dit trainen door consequent te wijzen op het uur (getal) links van de kleine wijzer. Ook bij dit soort oefeningen vertel je opnieuw dat je kind de minuten mag tellen, bovenaan beginnend, bij de 12.

Let op: dit alles kost tijd en oefening. Het is ook niet gek dat je kind in de war raakt, toch? Kijk hier maar eens naar:

De tijd 08:10 zegt ons dat het 8 uur is en dat er 10 minuten voorbij zijn.
De tijd 23:40 vertelt ons dat het 40 minuten over 11 is. Dus: 10 over half 12 of 20 voor 12.

Deze opdracht kun je niet alleen op bovenstaande manier oefenen; je kunt hem ook omkeren. Je kind mag dan de digitale tijd omzetten naar analoge tijd. Je kunt deze opdrachten afwisselen door opdrachten op papier te geven of door een (speelgoed)klok te gebruiken.

Oefenbladen Rekenen Groep 4 (Gratis)

Download

Oefenbladen Rekenen Groep 5 (Gratis)

Download

Gebruikt de school van jouw kind een nieuwere rekenmethode? Dan zal de opbouw van het klok leren kijken als volgt opgebouwd zijn:

Digitale klok oefenen groep 4

Groep 4 herhaalt eerst wat kinderen eind groep 3 hebben geleerd. Je kind krijgt de opdracht om de klok te lezen met tijden van het hele uur, halve uur en kwartieren. Dit is de herhaling van wat je kind met klokkijken in groep 3 heeft geleerd.

Een volgende stap is: wijzers in de klok leren tekenen. De opdracht is dan bijvoorbeeld: “Het is half 1. Teken de wijzers in de klok”.

In de tweede helft van groep 4 komen de digitale tijden erbij. Je kind leert dan in korte tijd de 2 verschillende digitale tijden af te lezen. Het gaat in het begin alleen om de hele en halve uren.

Daarna volgt het tekenen van de wijzers van een klok met tijden waarin de kwartieren en 5 en 10 minuten zijn verwerkt. Ook moet je kind deze tijden kunnen aflezen, zowel analoog als digitaal.

Digitale klok oefenen groep 5

Direct na de start in groep 5 wordt je kind geleerd om analoge tijden om te zetten in digitale tijd. Het zijn dan nog de kloktijden met hele uren, halve uren en het eerste kwartier, (kwart over). Je kind ziet dan een klok die bijvoorbeeld de tijd ‘kwart over 3’ aangeeft en moet deze tijd dan digitaal opschrijven.

Tegelijkertijd wordt het tekenen van de wijzers van de klok verder uitgebreid met het tekenen van bijvoorbeeld de tijd: 9 minuten over half 1. Dus kinderen leren nu het tekenen van de wijzers op de minuut.

Natuurlijk wordt alles, ook wat in groep 4 is aangereikt, regelmatig herhaald. Je kind kan nu de juiste digitale tijd bij een geschreven tekst vinden. Bijvoorbeeld: “Het is nu 10 over 8.” Je kind kan nu 08:10 vinden.

Ook kan het bij 10 over 8 de 2 verschillende digitale tijden vinden: 08:10 en 20:10.

In de tweede helft van groep 5, in januari, zal bovenstaande oefening uitgebreid worden met digitale tijden tot op de minuut. Je ziet dan een klok waarop de wijzers bijvoorbeeld de tijd van 13 over 4 aangeven. Jouw kind wordt gevraagd om deze tijd om te zetten in de 2 digitale tijden.

Vervolgens wordt de “timer” geïntroduceerd. Je kind maakt kennis met het aflezen van minuten en seconden. Ook leert het om minuten om te zetten in seconden. Dus wanneer de timer op 01:18 staat, leert je kind om dit als volgt uit te rekenen: 60 + 18 = 78 seconden.

Hulpkaart digitale klok

Onderstaande afbeelding kun je als hulpkaart gebruiken tijdens het oefenen.

Werkblad digitale klok

Er zijn via het internet en op deze website veel soorten werkbladen die je kunt downloaden en waarmee je kind aan de slag kan.

De hulpkaart uit dit artikel kun je inzetten bij opdrachten waarbij je kind de tussenliggende tijd moet berekenen.

Bijvoorbeeld:
Joris vertrekt om 07:30 naar de stad. Hij parkeert om 8.45 zijn auto bij de Wikkestraat. Hoelang heeft hij over zijn reis gedaan?
De uitleg die je bij de kaart geeft is:

• Kijk eerst of iets langer dan 1 uur duurt.
• Zo ja, tel met behulp van de hulpkaart een uur bij 07:30. Waar kom je uit? (08:30)
• Tel nu de minuten vanaf 08.30 tot 08:45.
• Voeg het aantal uren (1) en het aantal minuten (15) samen en je weet hoe lang de autorit duurde.

Nog een voorbeeld

Fatima gaat om 09:10 naar de speeltuin. Ze gaat om 10:50 weer naar huis.
Hoelang is Fatima in de speeltuin geweest?
Hulpkaart: ga (met je vinger) naar 09:10.

• Kijk eerst of iets langer dan 1 uur duurt.
• Zo ja, tel met behulp van de hulpkaart een uur bij 09:10. Waar kom je uit? (10:10)
• Tel nu de minuten vanaf 10:10 tot 10:50.
• Voeg het aantal uren (1) en het aantal minuten (40) samen en je weet hoe lang Fatima in de speeltuin was.

Oefening zorgt voor handigheid.
Herhaling zorgt voor automatisme.
Humor houdt het leuk.

Gun je kind de tijd die het nodig heeft om vaardig te worden in klokkijken 😊.

Oefenbladen Rekenen Groep 4 (Gratis)

Download

Oefenbladen Rekenen Groep 5 (Gratis)

Download

Mirjam de Reus, BEd, Remedial Teacher

Mirjam is Remedial Teacher en volgde de PABO (Bachelor of Education)

Over Mirjam