In groep 4 krijgt het begrijpend lezen steeds meer aandacht. Waar je kind eerst nog vooral gericht oefent om het technisch lezen onder de knie te krijgen, gaat de aandacht nu ook steeds meer naar het gericht oefenen van tekstbegrip.
In Nederland is het vak begrijpend lezen erg belangrijk op de basisschool. Kinderen leren strategieën aan om een tekst zo goed mogelijk te begrijpen. Vaak gebeurt dit aan de hand van een methode. Als ouder kun je je kind helpen het begrijpend lezen te stimuleren, maar hoe doe je dat? En wat mag je van je kind in groep 4 verwachten als het om begrijpend lezen gaat? In dit artikel leg ik uit hoe je als ouder je kind een handje kunt helpen.
Als je kind in groep 4 zit, heeft het de techniek van het lezen al aardig onder de knie. In groep 3 wordt er volop geoefend met de verschillende klanken en worden woorden en zinnen gevormd. In die fase heeft je kind het vooral erg druk met het oefenen van de techniek. Er is dan nog weinig aandacht voor de inhoud van een tekst.
In groep 4 kan je kind al korte verhaaltjes lezen. Vaak beginnen kinderen in deze periode het lezen steeds leuker te vinden. Want met het lezen van zinnen gaat een tekst betekenis krijgen en dat maakt lezen leuk! Het is dus belangrijk dat het technisch lezen eerst goed wordt geoefend, want dat is de basis voor het goed kunnen begrijpen van de tekst.
Richt je thuis dan ook vooral op het oefenen van technisch lezen in groep 3 en 4. Daarmee help je je kind naar een stevige basis, die bij begrijpend lezen goed van pas komt. Ook ontwikkelt je kind door veel te lezen zijn woordenschat. Hoe groter de woordenschat, hoe beter je kind een tekst begrijpt. Ook door veel voorlezen vergroot je kind zijn woordenschat.
Het ontwikkelen van technisch lezen en het vergroten van de woordenschat zijn dus belangrijke basisvaardigheden voor begrijpend lezen.
Op school wordt zowel het technisch lezen als het begrijpend lezen geoefend en getoetst. Vaak beginnen scholen pas eind groep 4 met het toetsen van begrijpend lezen, omdat kinderen eerst de techniek onder de knie moeten hebben. Je kunt je voorstellen dat je kind in het begin zó bezig is met het ontcijferen van de letters, dat er weinig oog is voor de inhoud van de tekst.
Aan het eind van groep 4 is het technisch leesniveau vaak goed genoeg om een tekst, op het niveau van groep 4, te kunnen begrijpen.
Om de begrijpend leesvaardigheid te toetsen, neemt de school methode-onafhankelijke toetsen af. Veel scholen kiezen voor de Cito-toets, maar er zijn ook andere toetsen, zoals de IEP.
In groep 4 nemen veel scholen halverwege het schooljaar de Cito-toets Begrijpend Lezen M4 af. Er wordt gekeken naar hoe je kind de tekst interpreteert en begrijpt. De toets bestaat uit korte verhaaltjes die je kind zelf moet lezen. Daarbij moet je kind een aantal meerkeuzevragen beantwoorden.
Aan het eind van groep 4 wordt de Cito-toets begrijpend lezen E4 afgenomen. Met behulp van die verschillende toetsen kan de leerkracht de ontwikkeling van je kind goed volgen.
Tijdens de Cito-toets Begrijpend Lezen groep 4 moet je kind dus korte verhaaltjes lezen en meerkeuzevragen beantwoorden. Veel kinderen vinden dat nog best lastig. Het is daarom belangrijk dat je kind leert dat hij het antwoord uit de tekst moet halen.
Vaak denken kinderen het antwoord na het lezen van de vraag al te weten. Ze kruisen dan het antwoord aan waarvan zij denken dat dat het meest logische antwoord is. Ze vergeten dan het antwoord op te zoeken in de tekst. De meerkeuzevragen in de Cito-toets kunnen je kind op een verkeerd spoor zetten, waardoor het al snel onrechtmatig denkt het juiste antwoord te geven.
Als je merkt dat je kind de vraag beantwoordt zonder terug te lezen in de tekst, kun je je kind helpen door te zeggen: “Oké, zullen we samen even in de tekst kijken of jouw antwoord klopt?” Zo kan je kind erachter komen of zijn antwoord juist of onjuist is. Als het klopt, prijs je je kind door te zeggen: “Heel goed dat je het nog even hebt nagekeken in de tekst, want dat is heel belangrijk!”
Als het antwoord niet klopt, kun je je kind vragen hoe het komt dat hij voor zijn antwoord heeft gekozen. Bekijk daarna samen wat het juiste antwoord is en hoe je daaraan komt. Je kind leert zo zelf na te denken over de strategie die hij toepast en of dat de juiste strategie was.
Teruglezen in de tekst is een strategie die nodig is om zeker te zijn van je antwoord. Door je kind op deze manier door de tekst heen te helpen, geef je je kind alle ruimte om zelf te leren wat zijn aanpak oplevert.
Bij het helpen van je kind leg je dus vooral de nadruk op de aanpak:
• Welke strategie heb je gebruikt om achter het antwoord te komen?
• Was dit een handige strategie?
• Welke strategie had je nog meer kunnen gebruiken?
Signaalwoorden en tekstverbanden: uitleg en oefenen
Nieuwsbegrip en andere begrijpend lezen methodes
Leesstrategieën begrijpend lezen
Stappenplan samenvatting maken
Wat is modelen bij begrijpend lezen?
Alles over de leerlijn begrijpend lezen
Leesboek groep 4: de leukste exemplaren op een rij!
Als je kind teksten goed wil begrijpen, moet het een aantal belangrijke vaardigheden beheersen. In dit filmpje wordt uitgelegd wat begrijpend lezen is en welke vaardigheden nodig zijn om een tekst goed te kunnen begrijpen. Onder de video kun je de tips uit het filmpje op je gemak lezen:
Een goed technisch leesniveau is belangrijk om de tekst goed te kunnen lezen. Je kunt je voorstellen dat de aandacht niet zozeer uitgaat naar het begrijpen van de tekst als je kind vooral bezig is met het ontcijferen van de woorden. Hoe beter je kind het technisch leesniveau beheerst, hoe makkelijker het begrijpend lezen zal gaan.
Thuis kun je je kind helpen om die basis goed te leggen. Maak veel leeskilometers met je kind door regelmatig samen te lezen, voor te lezen of momenten te creëren waarop je kind zelf leest. Vooral als je kind niet zo sterk is in lezen, is blijven oefenen erg belangrijk. Wil je weten op welk niveau je kind leest, vraag de leerkracht dan naar het AVI-niveau. Meer informatie over hoe je je kind kunt helpen bij technisch lezen kun je in dit artikel lezen: Wat is technisch lezen? En hoe je dit kunt verbeteren
Om nieuwe informatie goed op te slaan, is het belangrijk dat je kind voorkennis heeft van het onderwerp. Stel, je kind moet een tekst lezen over de 4 seizoenen. Het is dan helpend dat je kind al weet welke seizoenen er zijn en welke kenmerken erbij horen. Zo kan je kind nieuwe informatie uit de tekst makkelijker koppelen aan de kennis die het al heeft.
Aan het verbreden van kennis kun je thuis eenvoudig bijdragen. Ga lekker op pad met je kind, de natuur in, praat over wat je ziet en benoem de dingen zoals ze zijn. Of bezoek een museum, kijk samen naar een documentaire of haal informatieve boeken uit de bibliotheek. Ook zijn er tv-programma’s die kunnen bijdragen aan het verbreden van kennis over de wereld, zoals het Jeugdjournaal en Klokhuis.
Hoe groter de woordenschat, hoe makkelijker het is om een tekst te begrijpen. Je kunt je vast wel voorstellen dat het moeilijk is om een tekst te begrijpen als die veel woorden bevat die je niet kent. Je bent dan voortdurend in je hoofd aan het zoeken naar de betekenis van de woorden. Tijd om verbanden te leggen of de betekenis uit de context halen heb je niet.
Een brede woordenschat is dus een belangrijke vaardigheid om teksten goed te begrijpen. Praat samen met je kind over diverse onderwerpen, benoem woorden die je kind misschien nog niet kent en leg uit wat ze betekenen. Doe eenvoudige woordspelletjes door een voorwerp te omschrijven en laat je kind raden wat je bedoelt.
Tijdens een oudergesprek op school kun je de boodschap krijgen dat je kind wat moeite heeft met begrijpend lezen. Het is dan belangrijk om te weten waar het probleem zit. Het kan zijn dat het technisch leesniveau van je kind nog wat achterloopt, waardoor het begrijpend lezen ook moeizamer gaat. Of je kind heeft een geringe woordenschat doordat het een anderstalige achtergrond heeft.
Als je de oorzaak weet, kun je gericht oefenen met wat er nodig is. Er zijn ook kinderen die moeite hebben zich te concentreren. Zij kunnen zich niet goed focussen op de tekst en hebben vaak een vluchtige aanpak, waardoor ze fouten maken. Ga dus in gesprek met de leerkracht en probeer te achterhalen waar het probleem zit.
Om je kind thuis wat extra te laten oefenen met begrijpend lezen kun je het volgende doen:
Laat je kind eens vragen stellen over het boek dat jij aan het lezen bent: “Waarom heb je voor dit boek gekozen? Heb je al meer boeken van deze schrijver gelezen? Wie zijn de hoofdpersonen in het boek? Waar speelt het verhaal zich af?”
Deze tips zijn vooral activiteiten die je samen met je kind kunt doen. Uiteraard kun je je kind ook oefenbladen geven waarmee hij zelfstandig oefent met het lezen van teksten en het beantwoorden van vragen.
Om je kind hierin te ondersteunen, kun je hem het stappenplan voor begrijpend lezen geven. Oefen eerst een paar keer samen totdat je kind door heeft hoe hij het stappenplan in kan zetten.
Lees ook onze andere artikelen over begrijpend lezen: