Taalachterstand? Zo kun jij jouw kind helpen

Je hebt vast al eens van een taalachterstand gehoord. Maar wat is het precies? En hoe help ik mijn kind met een taalachterstand? Je lees het in dit artikel.

Wat is een taalachterstand?

Bij een taalachterstand denken we al snel aan achterstanden die zijn ontstaan doordat het kind een andere taal heeft aangeleerd dan de Nederlandse taal. Dit zou een oorzaak kunnen zijn, maar is lang niet altijd zo. Kinderen die zijn geboren in Nederland en zijn opgegroeid met de Nederlandse taal, kunnen net zo goed een taalachterstand ontwikkelen. Maar wat is nu precies een taalachterstand? Hoe herken je het als ouder? Wat zijn de oorzaken en hoe kun je je kind helpen bij een goede taalontwikkeling?

Oefenbladen Groep 3 Spelling (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)

Download

Oefenbladen Spelling Groep 4 (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)

Download

Oefenbladen Spelling Groep 5 (Gratis)

Download

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 6 (Gratis)

Download

Taalachterstand definitie

Kinderen met een taalachterstand lopen achter in de taalontwikkeling t.o.v. hun leeftijdgenootjes. Het kind functioneert op taalgebied dus niet zo goed en kan daar last van hebben. Het kan zijn dat hij zich minder goed kan redden op school in vergelijking met zijn klasgenootjes. Dit wil niet zeggen dat de taalontwikkeling stilstaat. Het heeft er vooral mee te maken dat de ontwikkeling moeizamer en dus langzamer verloopt. Een taalachterstand kan met gerichte training zoals een training woordenschat of intensief taalonderwijs ingehaald worden. Dit is ook het grootste verschil met een taalontwikkelingsstoornis.

Taalachterstand of Taalontwikkelingsstoornis?

Een taalachterstand of een taalontwikkelingsstoornis wordt wel eens met elkaar verward. Maar daar zit wel degelijk verschil in. Zoals we al aangaven kan een taalachterstand met gerichte training worden ingehaald. Een taalontwikkelingsstoornis ligt dat wat ingewikkelder. Hier is namelijk sprake van een stoornis die blijvend is. Dat wil niet zeggen dat er niet gericht gewerkt kan worden aan de taalontwikkeling.

Met een intensief aanbod op taalonderwijs is het mogelijk om aan de taalontwikkeling te werken. Een taalontwikkelingsstoornis wordt in het kort TOS genoemd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee verschillende stoornissen, namelijk; de niet-specifieke taalontwikkelingsstoornis en de specifieke taalontwikkelingsstoornis.

• Niet-specifieke taalstoornis
  Hier ligt de oorzaak van de taalstoornis vaak in een ander ontwikkelgebied. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je kind minder goed hoort of een beperking heeft in het verstandelijke vermogen of moeite heeft met het maken van contact met anderen. De behandeling zal zich dan vooral richten op de belangrijkste reden van de taalstoornis.

• Specifieke taalstoornis
  Hier ligt de oorzaak van de taalstoornis echt in de taalontwikkeling. Er is lang niet altijd duidelijk wat de oorzaak is, maar heeft dit waarschijnlijk te maken met een verstoring in de hersenen. Ook kan de specifieke taalstoornis een erfelijke reden hebben. Het kind heeft dan minder aanleg voor een goede taalontwikkeling.

Oorzaken van een taalachterstand

Er zijn verschillende redenen waardoor een taalachterstand wordt veroorzaakt. Een kind kan bijvoorbeeld moeite hebben met het maken van contact met anderen. Hij kan verlegen zijn en zich niet zo snel uiten. Hierdoor oefent het kind minder met de taal en kan dit de ontwikkeling in de weg staan. Een andere reden kan zijn dat kinderen soms erg veel last hebben van gehoorproblemen. Ze zijn dan vaak verkouden en hebben last van verstopte oren. Het is dan ook belangrijk om na te gaan of dit een reden kan zijn van de taalachterstand.

Ook kan het zijn dat één van de ouders of beide ouders zelf moeite heeft met de taalontwikkeling. Jonge kinderen krijgen dan vanaf het begin van hun taalontwikkeling te weinig taalaanbod. Het is erg belangrijk dat kinderen vanaf jonge leeftijd in aanraking komen met een rijke taalomgeving. Daar leren ze enorm van. Als dat thuis niet het geval is, kan dit een taalachterstand veroorzaken. Ouders zijn zich niet altijd bewust van het feit dat een goede taalomgeving belangrijk is, er wordt dan niet voldoende aandacht besteed aan het oefenen met de taal. Juist op jonge leeftijd zijn kinderen erg ontvankelijk voor het leren van de taal.

Gevolgen van een taalachterstand

Je kunt wel nagaan dat het voor een kind grote gevolgen heeft als de taalontwikkeling wordt belemmerd. Veel informatie wordt namelijk overgedragen via gesproken of geschreven taal. Als een kind de taal niet goed beheerst, kan het zijn dat hij op school achterstanden gaat ontwikkelen op de verschillende vakgebieden zoals begrijpend lezen en rekenen.

Ook zien we een verband tussen problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling en taalachterstanden. Een kind kan moeite hebben met het leggen van contacten door zijn taalachterstand. Hij weet bijvoorbeeld niet goed hoe hij anderen moet aanspreken, afspraken kan maken of kan vertellen wat hij nodig heeft. Ook kan het zijn dat het kind niet goed begrijpt wat de ander bedoelt of interpreteert het verkeerd, waardoor er miscommunicatie kan ontstaan. De gevolgen hiervan kunnen zijn dat het kind ervaart dat hij niet competent genoeg is. Hij begrijpt de ander immers niet goed of kan zelf niet goed duidelijk maken wat hij wil of er ontstaat een conflict.

Dit kan invloed hebben op het zelfvertrouwen van het kind en kan hij zich daardoor mogelijk minderwaardig gaan voelen. De gevolgen hiervan kunnen zijn dat het kind sociaal-emotionele problemen ontwikkelt die zich uiten in het gedrag van het kind. De omgeving kan dit interpreteren als probleemgedrag waarbij het kind of heel stil en teruggetrokken gedrag laat zien, of juist heel aanwezig en luidruchtig gedrag laat zien.

Merk jij dat jouw kind moeite heeft met de taalontwikkeling en zie jij opvallend gedrag bij je kind? Dan is het goed om na te gaan wat de mogelijke reden kan zijn. Het kan dus zijn dat dit verband heeft met elkaar.

Taalachterstand peuter

Peuters zijn volop in ontwikkeling, zo ook op taalgebied. Zinnetjes worden steeds langer, de woordenschat wordt uitgebreid, je kind gaat verkleinwoorden gebruiken, meervouden en ook vervoegingen van werkwoorden. Je kind leert steeds beter de taal te praten en te gebruiken. Misschien ervaar jij wel als ouder dat jouw wat langzamer is met het ontwikkelen van de taal. Dat hoeft geen probleem te zijn. Elke ontwikkeling verloopt weer anders. De kans is groot dat de taalontwikkeling van jouw kind normaal verloopt, maar alleen wat langzamer gaat dan bij andere kinderen. Ongeveer 25% van de kinderen heeft een taalontwikkelingsachterstand.

Als je merkt dat je peuter nog niet zo met taal bezig is, is het goed om hem daar bewust wat meer in te stimuleren. Het helpt al als je veel met je kind praat en speelt. Dit is ook goed voor de band tussen jou en je peuter. het is belangrijk dat je hierbij op een gewone manier met je kind praat, dus geen babytaal. Benoem de dingen zoals ze zijn. Een auto is een ‘auto’ en geen ‘toetoet’ en als je kind zich pijn doet zeg je; “waar heb je pijn?” en niet “waar heb je au?”

Als je je zorgen maakt over de taalontwikkeling van je peuter, kun je naar het consultatiebureau of contact opnemen met een logopedist.

Lees ook:

• Stotteren verhelpen? Dit kun je thuis doen!

Taalachterstand kind 5 jaar

Vanaf 4 jaar gaan kinderen in Nederland naar de basisschool. Vaak hebben ze eerst al een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf bezocht waardoor de taalontwikkeling al goed op gang is gekomen en je kind zich al aardig heeft gesocialiseerd.

Nu je kind op de basisschool zit zal het nog veel meer in aanraking komen met de taal. In groep 1 en 2 werkt de leerkracht van je kind met de leerlijnen taal om je kind zo goed mogelijk voor te bereiden op groep 3. De leerkracht zal de taalontwikkeling van je kind ook regelmatig met jou als ouder bespreken en tijdig signaleren als er sprake is van zorgen in de taalontwikkeling.

Het is belangrijk dat je zelf als ouder eventuele zorgen in de taalontwikkeling deelt met de leerkracht. Zij kan met je meedenken over wat je kunt doen. Je kunt bijvoorbeeld gerichte taalopdrachten meekrijgen om thuis te oefenen. Ook zal mogelijk worden geadviseerd om meer met je kind te lezen en te praten.

Taalachterstand basisonderwijs

Als je samen met de leerkracht merkt dat het extra oefenen met je kind te weinig effect heeft, dan is het goed om verder te kijken. Mogelijk kan de logopediste onderzoek doen om meer inzicht te krijgen in waar de achterstanden precies zitten. Heeft je kind bijvoorbeeld moeite met het vormen van goede zinnen, of is er sprake van een achterstand in de woordenschat?

Ook kan je kind moeite hebben met het vervoegen van de werkwoorden zoals lopen – liep – gelopen. Samen met de logopedist kun je meer inzicht krijgen de oorzaken van de taalachterstand. Op school kan de leerkracht dan ook gerichte lesstof aanbieden die jouw kind verder kan helpen. Ook zijn er soms op school externen aanwezig die zich specifiek richten op kinderen die moeite hebben met de taalontwikkeling. Wellicht kan jouw kind daarbij aansluiten. Ga in ieder geval in gesprek met de leerkracht om te zoeken naar mogelijkheden.

Mocht er echt sprake zijn van een eventuele taalontwikkelingsstoornis, dan is het goed om verder onderzoek te doen om dit vast te stellen. De school van je kind kan dit samen met jou als ouder regelen. Vanuit dit onderzoek kan er wel of niet sprake zijn van een stoornis of alleen een achterstand in de ontwikkeling. Mocht er sprake zijn van een ontwikkelingsstoornis, dan kan de school bekijken welke mogelijkheden er zijn voor extra begeleiding voor jouw kind. Mocht het wenselijk zijn dan kan er ook doorverwezen worden naar een speciale school voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS).

Tweetalig opvoeden en een taalachterstand

Voed jij jouw kind tweetalig op? Dan hoeft dat zeker geen negatieve invloed te hebben op de Nederlandse taalontwikkeling. Eentalige en tweetalige kinderen ontwikkelen zich nagenoeg net zo snel. Soms zijn tweetalige kinderen iets langzamer in hun taalgebruik, ze hebben dan wat meer moeite met het vinden van de juiste woorden. Tweetalige kinderen kennen soms wat minder woorden in één taal dan eentalige kinderen en moeten dan op zoek naar de omschrijving van het woord. Dat kost meer tijd. Kennen ze het woord in beide talen, dan kost het ze soms wat meer tijd om het woord uit het geheugen te vinden. Bij tweetalige kinderen staat namelijk continue beide talen ‘aan’.

Er zijn ook zeker voordelen aan het tweetalig opvoeden van je kind. Het blijkt dat tweetalige kinderen beter informatie kunnen scheiden en zich beter kunnen richten op relevante informatie dan eentalige kinderen. Ze ontwikkelen zich dan ook sneller in hun taakgerichtheid.

Hulp bij taalachterstand

Als je merkt dat je kind moeite heeft met de taalontwikkeling, kun je als ouder best een handje helpen om deze ontwikkeling te stimuleren:

Als je merkt dat je kind meer hulp nodig heeft, kun je contact opnemen met een logopedist in de buurt. Zij kan je kind een periode helpen bij het ontwikkelen van de taal. Als ouder ben je vaak aanwezig bij de behandeling, zodat je thuis ook aan de slag kunt met de oefeningen van de logopedie. Voor aanmelding van logopedie is er niet altijd een verwijzing van de huisarts nodig, tenzij er bijvoorbeeld sprake is van een gehoorprobleem. De logopedist zal dan een verwijsbrief van de huisarts vragen.
Ook een remedial teacher kan een periode ondersteunen bij bijvoorbeeld begrijpend lezen. Kinderen met een taalachterstand kunnen namelijk vaak wel goed technisch lezen maar vinden het begrijpen van de tekst wat lastiger. Ook de verhaalsommen bij rekenen kunnen voor kinderen met een taalachterstand soms lastig zijn. Een remedial teacher kan je kind daarin ondersteunen. 

Thuis kun je je kind uiteraard ook helpen bij gesignaleerde achterstanden op school, die te maken hebben met een taalachterstand. Ga daarvoor in gesprek met de leerkracht van je kind. Zij zal je kunnen uitleggen wat je als ouder kunt doen.

Marja Wouda, BEd Master SEN

Marja (MSEN) is Remedial Teacher, Intern Begeleider, Kindercoach en behaalde een Bachelor of Education (PABO) en een Master SEN.

Over Marja