Wat is Leren Leren en hoe kun je jouw kind daarmee helpen op de basisschool?
We leren elke dag, soms bewust en soms onbewust. Maar wat is dat nu precies, leren? Hoe weet je dat je leert? Op welke verschillende manieren kun je leren maar vooral ook, hoe kun jij als ouder je kind begeleiden in het Leren Leren.
Wat is Leren Leren?
Leren is een ervaring die ervoor zorgt dat je wordt geprikkeld. Je wilt graag begrijpen hoe het zit en gaat het liefst aan de slag om dat te onderzoeken. Je zintuigen (horen, zien, ruiken, proeven en voelen) spelen daarin een belangrijke rol. Hoe meer zintuigen worden geprikkeld, hoe beter de ervaring blijft hangen.
Via je zintuigen wordt de informatie namelijk opgeslagen, dus je kunt wel begrijpen dat bepaalde ervaringen nog lang in je geheugen blijven hangen of misschien nooit meer vergeet.
Misschien heb je als ouder op de middelbare school voor de biologieles wel een koeienoog moeten ontleden? Ik weet dat namelijk zelf nog als de dag van gisteren. Dit was een diepe leerervaring die je dus niet snel vergeet.
Al deze leerervaringen worden opgeslagen in het brein. Telkens als er een leerervaring bijkomt, dan zoek je automatisch in je geheugen naar kennis, die je al eerder hebt opgedaan. Je wilt namelijk nieuwe informatie verbinden aan informatie die je al kent. Hierdoor beklijft nieuwe informatie beter en ontstaan er steeds meer haakjes in je brein waar je nieuwe ervaringen aan kunt koppelen.
Leren Leren op de basisschool
Op school krijgt je kind gedurende de hele dag informatie aangeboden, met de bedoeling dat je kind leert. Leerstof wordt in een bepaalde opbouw aangeboden, zodat je kind voortdurend kan aanhaken bij de kennis die hij al eerder heeft opgedaan. In groep 3 leert je kind bijvoorbeeld hoe hij herhaald kan optellen: 3+3+3=9. In groep 4 wordt deze kennis uitgebreid met een nieuwe leerstrategie: 3×3=9. Van herhaald optellen naar vermenigvuldigen dus.
Deze opbouw zorgt ervoor dat je kind leert aan te haken bij informatie die hij al heeft opgeslagen in zijn brein. Hierdoor begrijpt je kind beter wat bijvoorbeeld 3×3 betekent. Voordat het kind in groep 3 herhaald ging optellen, had hij in de kleutergroep al geleerd om groepjes van 3 te maken met de blokken. Er was dus al voorkennis opgedaan. Je ziet dus dat er op school aandacht is voor een opbouw van de leerstof. Dat is dus niet voor niets!
We noemen dat de leerlijnen in het onderwijs. Er zijn leerlijnen voor het basisvakken rekenen, spelling, begrijpend lezen, technisch lezen, begrijpend lezen en sociaal emotionele ontwikkeling. Maar wist je dat er ook een leerlijn Leren Leren is? De basisschool van jouw kind heeft dus de taak om je kind te leren hoe hij moet leren.
Bekijk ook:
Leerlijn Leren Leren in de basisschool
In deze leerlijn wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van de juiste manier van leren. Want leren moet je dus eigenlijk ook gewoon leren. De volgende gebieden komen hierbij aan bod:
Vanaf groep 1 t/m groep 8 wordt er aandacht besteed aan deze gebieden van Leren Leren. In groep 1 en 2 leren kinderen bijvoorbeeld te luisteren naar de uitleg van de leerkracht, vervolgens het taakje uit te voeren en als het klaar is weer op te ruimen. Naarmate kinderen ouder worden, leren ze steeds meer taken achterelkaar uit te voeren maar ook om deze zelfstandig te plannen. Aan het eind van de basisschool is je kind klaar om de overstap te maken naar het voortgezet onderwijs en kan dan bijvoorbeeld zelfstandig zijn huiswerk plannen en uitvoeren.
Leren Leren eindtermen
Volgens de eindtermen van Leren Leren moeten kinderen dus aan het eind van de basisschool in staat zijn om zelfstandig nieuwe kennis en vaardigheden te verwerven en in staat zijn om zelf problemen op te lossen. Dat betekent dat je kind de volgende doelen heeft behaald, op de verschillende ontwikkelingsgebieden:
Niet elk kind pakt deze vaardigheden even makkelijk op. Soms kost Leren Leren veel tijd en energie omdat het niet vanzelf gaat of omdat je kind tegen bepaalde zaken aanloopt. Weet dat het heel normaal is dat dit leerproces met vallen en opstaan gaat. Dat hoort erbij.
Oefenbladen Rekenen Groep 4 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)
Oefenbladen Spelling Groep 4 (Gratis)
Oefenbladen Klokkijken Groep 4/5 (Gratis)
Oefenbladen Rekenen Groep 5 (Gratis)
Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 5 (Gratis)
Als Leren Leren niet vanzelf gaat
Je herkent het misschien wel. Je vraagt je kind om 2 dingen te doen, bijvoorbeeld even zijn tas van boven te halen en meteen ook zijn schoenen aan te doen zodat je daarna naar school kunt. Als je kind terugkomt zie je dat de tas is gehaald maar dat hij nog op sokken door het huis loopt. Of als je kind wat ouder is en je vraagt of hij even een paar boodschapjes wil halen en met de helft terugkomt. Je hoort jezelf zuchten en zeggen: “ik heb toch zo duidelijk gezegd wat je moest doen? Hoe kun je dat nu vergeten?”
Weet dan dat het niet voor elk kind eenvoudig is om meerdere opdrachten achterelkaar uit te voeren. Het is vaak geen onwil maar onkunde. Dat dat thuis best wel eens lastig kan zijn is heel begrijpelijk, maar op school zal je kind waarschijnlijk ook tegen dit soort onvermogen aanlopen.
Als de leerkracht vraagt om de benodigde spullen voor de rekenles op tafel klaar te leggen en je kind heeft alleen zijn rekenschrift gepakt, maar vergeet dat hij ook een potlood, gum en zijn rekenboek nodig heeft, kan dat wel eens voor frustratie zorgen. Zowel voor je kind als voor de leerkracht. Als je thuis merkt dat je kind regelmatig tegen dit soort dingen aanloopt, is het goed hier eens met de leerkracht over te praten. Misschien is het voor de leerkracht herkenbaar en kun je samen kijken hoe je je kind kunt helpen om vaardigheden die nodig zijn, samen met je kind aan te leren. Maar hoe doe je dat als ouder?
Hoe leer ik mijn kind leren
Margaret Mead was een Amerikaanse antropoloog en deed een belangrijke uitspraak over leren en kinderen: “Je moet kinderen leren hoe ze moeten denken, niet wat ze moeten denken”.
Ze bedoelde hiermee dat het belangrijk is dat je je kind leert nadenken over ervaringen die het opdoet. Hoe kun je je kind daar nu bij helpen als ouder? Hieronder de belangrijkste leertip!
Stel vragen aan je kind
Door vragen te stellen, leer je je kind hardop na te denken. En door hardop na te denken stuur je kind zichzelf min of meer aan. Hij hoort zichzelf antwoord geven, daar kritisch over na te denken en gedachten te ordenen.
Dit wordt ook wel de ‘grootouder-methodiek’ genoemd. Opa en Oma stellen immers altijd heel veel vragen omdat ze oprechte interesse hebben. Door jezelf als ouder als oprecht geïnteresseerde op te stellen, stimuleer je je kind om hardop na te denken. Stel vragen als:
- Hoe doe je dat?
- Kun je dat eens voordoen?
- Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?
- Wil je me dat eens uitleggen?
Ga dus in gesprek met je kind. En als je kind jou een vraag stelt, geef dan niet direct het antwoord maar stel een wedervraag. Bijvoorbeeld:
“Mama, hoe komt het dat de blaadjes aan de bomen bruin worden?”
Je antwoord kan dan snel en simpel zijn: “omdat het herfst wordt”. Maar je kunt ook een wedervraag stellen:
- Heb je zelf een idee hoe dat komt?
- Wat zie je als je naar buiten kijkt?
- Welk verschil merk jij als je nu naar buiten loopt met een paar weken geleden?
Zo leer je je kind zelf zoeken naar het antwoord. Je prikkelt het kind door het te willen begrijpen en te onderzoeken. Dat is leren! Vragen stellen aan je kind is dus één van de belangrijkste manieren waarop je je kind kunt helpen. Wees je daarvan bewust en pas het dagelijks toe.
Zelfstandig kunnen leren
We hebben het er net al even over gehad hoe belangrijk het is dat je als ouder de juiste vragen stelt aan je kind, om het leren te bevorderen. Wat je hiermee ook bereikt is dat je je kind eigenaar maakt van zijn eigen leerproces. En dat is weer bevorderlijk voor het zelfstandig kunnen leren.
Je wilt immers het liefst dat je kind niet afhankelijk wordt van jouw hulp of de hulp van een ander zoals de leerkracht, maar dat het leert om zelf antwoorden te vinden op vragen die hij heeft. Dat hij zelfstandig leert begrijpen en onderzoeken. Om je kind hierin te helpen kun je de ‘WISH’-methode toepassen. WISH staat voor: Wens, Inbeelden. Struikelblokken en Handelen.
Wens: Vraag je kind naar het leerdoel of onderzoek dat samen. Wat wil je leren. Dat kan bij jonge kinderen bijvoorbeeld gaan om het leren veterstrikken, maar bij oudere kinderen kun je denken aan het maken van een goed planning omdat hij volgende week een topo-toets heeft.
Inbeelden: Vraag dan naar de motivatie waarom het kind dit wil leren. Bij het leren veterstrikken kan het gaan omdat zijn vriendjes in de klas het ook kunnen en hij niet wil achterblijven. Of omdat het toch wel fijn is het zelf te kunnen in plaats van steeds te moeten wachten tot de juf tijd heeft om te te helpen. Bij de topo-toets kan het het zijn dat dat je kind graag een goed cijfer wil halen want dat lukt met een topo-toets over het algemeen vrij goed. Het zorgt voor een succeservaring en dat is altijd fijn.
Struikelblokken: Struikelblokken zijn obstakels die ervoor kunnen zorgen dat het leerdoel niet wordt bereikt. Bij het leren veterstrikken zijn de veters bijvoorbeeld te kort voor je kind om er goed mee te oefenen. Bij de topo-toets kan het zijn dat je kind net in die week veel andere activiteiten heeft waardoor de planning in de knel komt.
Handelen: hier ga je met het kind zoeken naar oplossingen:
- “Als je veters te kort zijn, wat kun je daar dan aan doen?” Laat je kind zoeken naar oplossingen.
- “Als je agenda zo vol zit, wat kun je dan doen om te zorgen dat je toch een plekje kunt vinden in je planning om je topo-toets te leren?”
Door de WISH-methode toe te passen leer je je kind zelf na te denken over oplossingen. Hierdoor past de oplossing ook bij je kind. Want als jij de oplossing aandraagt, leert je kind namelijk niet om zelf na te denken. Dan past het misschien een oplossing toe die niet voor hem werkt en dan is het vaak gedoemd om te mislukken.
Methodes Leren Leren
Als je merkt dat je kind wel wat extra hulp kan gebruiken bij het Leren Leren, dan zijn er diverse trainingen die dit aanbieden. Deze Leren Leren methode wordt vaak in groepsverband gegeven aan kinderen in groep 7 en 8. Ze leren zich voor te bereiden op het voortgezet onderwijs.
Voor jongere kinderen kun je vaak bij een kindercoach terecht. Zij kan je kind individueel begeleiden bij specifieke doelen. Bijvoorbeeld bij taakaanpak of planning.
Leren stopt nooit. Dat gaat een leven lang door. Als ouder kun je je kind daarin helpen en ondersteunen. En misschien heeft dit artikel jezelf er ook een klein beetje toe aangezet, om weer bewuster om te gaan met je eigen leermomenten.
Marja Wouda, BEd Master SEN
Marja (MSEN) is Remedial Teacher, Intern Begeleider, Kindercoach en behaalde een Bachelor of Education (PABO) en een Master SEN.
Gerelateerde artikelen
Veilig Leren Lezen thuis oefenen
Bewegend leren: het hoe en waarom
