Hakken en plakken in groep 2

Heb je wel eens gehoord van hakken en plakken? Het is een veelgebruikte methode om je kind in groep 2 en 3 te leren lezen en spellen. Misschien heb je je kind het wel eens zien doen, terwijl je niet eens wist dat het met hakken en plakken bezig was.

Dit artikel geeft je meer achtergrondinformatie over hakken en plakken in groep 2. Bovendien geven we je tips voor als je kind hakken en plakken moeilijk vindt. We eindigen met een paar leuke en leerzame hak- en plakspelletjes!

Geen production gevonden

Leren lezen met hakken en plakken

In groep 3 leert je kind lezen en schrijven. De leerkracht oefent dagelijks de afzonderlijke letters met je kind. Langzaam maar zeker vormt je kind zelfstandig woorden en zinnen.

Toch gaat er iets vooraf aan deze intensieve vorm van taalonderwijs. Al in de kleuterjaren is je kind bezig met taal, hoewel het dan nog niet zo opvalt. De basis wordt echter al wel gelegd.

In groep 2 leert je kind bijvoorbeeld al hakken en plakken. En daarmee bedoelen we niet het knutselwerk. Je kind hakt een woord in stukjes om het vervolgens weer aan elkaar te plakken.

hakken en plakken taalontwikkeling

Het verschil tussen hakken en plakken

De naam van de methode is nietsverhullend: hakken en plakken is precies wat je kind doet.

We geven een voorbeeld:

Het woord ‘boer’ kan worden gehakt en geplakt.

Eerst hakt je kind het woord in stukjes, die allemaal net zo lang zijn als een klank:

b – oe – r

Daarna plakt je kind het woord weer aan elkaar:

b – oe – r wordt ‘boer’.

Zowel hakken als plakken is onderdeel van het fonemisch bewustzijn. Dat wil zeggen dat je kind in staat is de verschillende klanken in het woord te herkennen, zonder dat het echt naar de betekenis kijkt.

Laten we eens wat dieper op deze methodiek ingaan.

hakken en plakken

Hakken

Als je kind een woord in stukken hakt, deelt hij dat woord op in klanken. In feite analyseert hij het woord; hij bekijkt het van dichtbij. Dat gebeurt op klankniveau. Het gaat er puur nog om wat je kind hoort. Daarom wordt hakken ook weleens auditieve analyse genoemd.

Hakken is een goede voorloper van het spellingonderwijs dat in groep 3 op het programma staat. Door dat hakken in groep 2 is je kind zich bewust geworden van het feit dat een woord uit verschillende stukjes bestaat: de klanken.

In groep 3 gaat je kind op zoek naar de letters die bij die afzonderlijke klanken horen. Soms hoort bij een klank slechts 1 letter, soms ook 2 of zelfs 3.

Welke letters er bij de klanken horen, zoekt je kind op in zijn geheugen. Daarna wordt de volgorde van die letters bepaald. Kortom, je kind is in groep 2 al vrij intensief met spelling bezig, zonder dat hij nog maar een letter op papier heeft gezet.

hakken en plakken spellingonderwijs

Plakken

Tegenover het hakken staat het plakken. Hierbij leert je kind in groep 2 dat bepaalde klanken samen een woord vormen.

Bijvoorbeeld:

k – r – a – s wordt ‘kras’.

Als je kind regelmatig op deze wijze klanken aan elkaar plakt, legt hij daarmee een basis voor het technisch leren lezen.

Plakken gaat over de vorming van een woord door klanken aan elkaar te plakken. Vorming wordt ook wel synthese genoemd. Omdat alles nog op het gehoor gaat, is ook plakken een auditieve aangelegenheid. Plakken wordt ook wel auditieve synthese genoemd.

hakken en plakken technisch lezen

Handgebaren bij hakken en plakken

Als het goed is, leert je kind dus in de kleuterklas al hakken en plakken. In groep 3 maakt het nog dankbaar gebruik van deze vaardigheid als het leert lezen. De methode van het hakken en plakken biedt een mooi houvast als je kind de verschillende letters moet onderscheiden en woorden gaat vormen.

Bij hakken en plakken horen 2 verschillende handgebaren. Die kunnen per school enigszins verschillen, maar de meeste scholen houden dezelfde gebaren aan.

Het gebaar voor hakken gaat als volgt: je kind steekt de armen uit naar voren en draait de handen, zodat ze in een verticale stand komen, met de duimen naar boven. De platte handen worden tegen elkaar aangelegd. Nu kan je kind met beide handen samen de hakbeweging maken.

hakken

Terwijl je kind de losse klanken uitspreekt, maakt het per klank een hakbeweging van links naar rechts; in de leesrichting dus.

Als je kind het woord in stukken heeft gehakt, is het daarna zaak om de losse stukken weer aan elkaar te plakken.

Daarbij hoort een soort veegbeweging, waarbij de 2 handen eerst uit elkaar en daarna naar elkaar toe bewegen. Op het moment dat het woord in z’n geheel wordt uitgesproken, komen ook de handen samen. Soms gebeurt dat met een klapbeweging.

plakken

Als je thuis met je kind het hakken en plakken wilt oefenen, kun je het beste vooraf even bij de leerkracht navragen welke gebaren er in de klas worden gebruikt. Om verwarring te voorkomen, is het belangrijk dat je thuis dezelfde gebaren gebruikt.

Geen production gevonden

Woorden hakken en plakken in groep 2: het belang

Je vraagt je misschien af waarom je kind in groep 2 al bezig moet zijn met taal. Misschien heb je het gevoel dat de kleuterklas vooral bedoeld is om nog lekker te spelen.

Dat is enerzijds waar. Anderzijds wordt de kleuterperiode ook al gebruikt om je kind voor te bereiden op de vaardigheden die het in de basisschoolperiode leert.

Over het algemeen werken basisscholen met een leerlijn. Die vertelt precies wat je kind per jaar moet leren voor de verschillende vakken. De leerlijn taal begint al in groep 1. Nog niet met lezen en schrijven, maar wel met spreken en luisteren.

De leerkracht leest bijvoorbeeld een verhaaltje voor dat je kind moet samenvatten. Of je kind wordt gevraagd in de kring iets te vertellen over zijn belevenissen in het weekend.

In groep 2 komt daar dus het hakken en plakken bij. Zoals we al eerder in dit artikel aangaven, wordt de methode van het hakken en plakken gebruikt als voorbereiding op spelling (hakken) en technisch lezen (plakken).

Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die in groep 1 en 2 aan de slag gaan met hakken en plakken een beter fonemisch bewustzijn ontwikkelen. Ook hun spellingvaardigheid, leesvaardigheid en tekstbegrip gaan erop vooruit.

hakken en plakken spellingvaardigheid

Modelen bij hakken en plakken

Overigens hoeft je kind echt niet direct zelf te snappen hoe het hakken en plakken werkt. In eerste instantie doet de leerkracht het hardop voor. Dat heet modelen (op de Engelse manier uitgesproken).

Modelen is een heel belangrijk onderdeel van een leerproces. Je kind leert iets nieuws en krijgt van een expert te zien hoe het werkt. Zo werkt het ook met hakken en plakken. De leerkracht doet langzaam en helder voor hoe het werkt; precies op de manier die je kind later ook gebruikt.

In een volgend stadium doet de leerkracht nog delen voor en vraagt hij je kind stukjes van hem over te nemen. Later kan je kind het hakken en plakken helemaal zelf.

Hakken en plakken lukt niet

De methode van hakken en plakken werkt niet voor ieder kind even goed. Sommige kinderen krijgen de strategie simpelweg niet te pakken en lopen daardoor vast.

Als het jouw kind in groep 2 nog niet goed lukt te hakken en te plakken, hoef je je daar echt nog geen zorgen over te maken. Ook hier geldt: oefening baart kunst. En die oefentijd krijgt je kind volop in groep 2 en de eerste helft van groep 3.

Oefen thuis ook eens samen met het hakken en plakken. Maar maak er geen verplichting van; doe het spelenderwijs.

Als halverwege groep 3 blijkt dat je kind moeite blijft houden met hakken en plakken, zijn er nog genoeg alternatieven. Bijvoorbeeld het zoemend lezen, ook wel zingend lezen genoemd.

Bij zoemend lezen houdt je kind de losse klanken net zolang aan tot het de volgende klank heeft ontcijferd.

Bijvoorbeeld bij het woord ‘fiets’.

Je kind begint bij de f en spreekt die lang uit: ffffffffffffffff. In de tussentijd ontcijfert hij de ie-klank en spreekt hij deze lang uit. Tot hij op deze manier het hele woord heeft uitgesproken: ffffffffffffiiiiiiiiieeeeeeettttttttsssssssss.

In feite spreekt je kind het woord heel langzaam, in slow motion, uit. Omdat hij continu de klanken blijft vasthouden, wordt het voor je kind makkelijker te ontcijferen welk woord er staat.

De kans is groot dat je kind in groep 2 kennis maakt met zowel hakken en plakken als met zoemend lezen. Daardoor kiest je kind in een later stadium automatisch welke strategie het beste bij hem past.

hakken en plakken zoemend lezen

Hakken en plakken spelletjes

Het is natuurlijk ontzettend leuk als je thuis af en toe spelenderwijs een educatief momentje in kunt plannen. Dat kan ook heel goed met hakken en plakken.

Onderstaande spelletjes vormen een leuke inspiratiebron voor het hakken en plakken.

Raad het woord

Dit spelletje is leuk voor jullie als je kind al goed kan hakken en plakken.  Vraag je kind een woord in gedachten te nemen. Vervolgens hakt hij het woord in stukken. Jij moet raden welk woord je kind gehakt heeft. Als je het goed hebt geraden, plakken jullie samen de klanken nog eens aan elkaar. Vergeet bij dit spelletje de handgebaren niet!

Voorleeshak en -plak

Bij het voorleeshak en -plakspel kies je tijdens het voorlezen af en toe een woord uit dat je kind moet hakken en plakken. Kies altijd woorden waarvan je denkt dat ze aansluiten bij het niveau van je kind. Maak het nog niet te moeilijk, maar ook zeker niet te makkelijk.

Het voordeel van dit spel is dat je kind wat extra houvast heeft aan de zinnen waarin de woorden staan.

Creatief met materiaal

Hoe leuk is het als hakken en plakken ook een creatieve aangelegenheid wordt? Dat kan als je alle klanken op verschillende blokken of andere materialen plakt. Schrijf eerst alle klanken die je wilt gebruiken op Post-Its, waarna je die plakt op de losse voorwerpen. Je kunt het zo gek niet bedenken of het voorwerp is geschikt. Van lege verpakkingen tot pannen en deksels.

Vraag nu je kind een woord te leggen met de klanken die jij uitspreekt. Of spreek een volledig woord uit en laat je kind het zelf in stukken hakken. Daarna kan het de juiste voorwerpen erbij zoeken.

Dit spel is geschikt voor kinderen in groep 3.

hakken en plakken hak- en plakspelletjes

Hakken en plakken werkt!

Hakken en plakken werkt! Tenminste, voor de meeste kinderen. Maak thuis van een hak- en plakoefening een gezellig spelletje. Voor je het weet kijkt je kind reikhalzend uit naar het volgende hak- en plakmoment! 

  1. Carola

    Heel leuk spel! Op verschillende manieren te gebruiken, in de auto, in huis, buiten. Mijn dochters (9 en 11 jaar) zijn erg enthousiast.

Gevonden! – De slimste speurtocht in huis

(9 klantbeoordelingen)

14,95

Op voorraad

Selecteer het aantal

Ook interessant:

Judith Kimenai, BEd

Judith was jarenlang docente Nederlands en (tweetalig) biologie binnen het voortgezet onderwijs. Tijdens haar onderwijscarrière was ze naast docente ook een bevlogen brugklasmentor en intern begeleider. Tegenwoordig is Judith freelance tekstschrijfster en richt ze zich voornamelijk op de educatieve sector.

Gerelateerde artikelen

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *