Eindtoets groep 8 (2022-2023): wat je als ouder moet weten

In 2023 maken alle basisschoolkinderen in groep 8 weer de Eindtoets groep 8. Alle basisscholen zijn wettelijk verplicht om een eindtoets af te nemen.

In het verleden was dat vrijwel altijd de Cito Eindtoets van de maker van de Cito-toetsen uit het leerlingvolgsysteem. In de loop van de tijd zijn er echter meerdere eindtoetsen ontwikkeld. Alle eindtoetsen moeten aan dezelfde inhoudelijke eisen voldoen. Die eisen zijn opgenomen in het Toetsbesluit PO.

Veelgestelde vragen over de Eindtoets:

De overheid bekijkt steeds welke toetsen aan hun eisen voldoen. Momenteel zijn de volgende eindtoetsen goedgekeurd:

• Cito Eindtoets (ook wel bekend als de Centrale Eindtoets. Deze toets wordt vanaf schooljaar 2023/2024 de Doorstroomtoets genoemd.)

• IEP Eindtoets
• Route 8 Eindtoets
• Dia Eindtoets
• AMN Eindtoets

IEP Eindtoets

De IEP Eindtoets is een veelgebruikt alternatief voor de Cito Eindtoets. Het is geen adaptieve toets, dus alle kinderen maken dezelfde opgaven. De opgaven van de IEP Eindtoets lopen op in moeilijkheidsgraad. Hierdoor kan je kind eerst zelfvertrouwen opbouwen. Helaas blijkt in de praktijk dat de zwakkere leerlingen al halverwege de toets tegen hun grens aanlopen, en daarna gefrustreerd raken omdat de vragen steeds moeilijker worden.  

De IEP is de enige toets die ook open vragen stelt (naast de meerkeuzevragen). Verder is de toets minder talig, wat vooral fijn is voor allochtone leerlingen. Rekensommen zitten bijvoorbeeld minder vaak verpakt in een verhaaltje.

De toets wordt gemaakt op papier, dus niet digitaal. Het voordeel daarvan is dat de leerlingen de teksten van papier kunnen lezen. Bovendien mogen ze in het toetsboekje schrijven (bijvoorbeeld trefwoorden onderstrepen). Ook de antwoorden moeten ze in hetzelfde boekje omcirkelen. Kinderen hebben meer overzicht over de opdrachten, waardoor ze minder tijdsdruk ervaren. De toets duurt 2 keer 2 uur (2 dagen).

Route 8 Eindtoets

De Route 8 Eindtoets is een digitale, adaptieve toets. Juist beantwoorde vragen leiden tot moeilijkere vragen en andersom. De beter presterende leerlingen slaan de makkelijke vragen over, zodat zij ook voldoende uitdaging ervaren. De toets is dus voor iedere leerling anders. Er zijn geen open vragen.

De toets duurt maar 2 à 3 uur en kan op 1 dag gemaakt worden. Scholen hebben een maand de tijd om de toets af te nemen. Vaak nemen leerkrachten hem in groepjes af, omdat de meeste scholen niet voor iedereen op hetzelfde moment een computer beschikbaar hebben.

Dia Eindtoets

Ook de Dia Eindtoets is een adaptieve, digitale eindtoets. De toets wordt in 3,5 uur gemaakt. Bij het rekengedeelte worden veel afbeeldingen gebruikt, om het gebruik van taal zoveel mogelijk te vermijden.

De afname van de Eindtoets groep 8

Vroeger waren de Cito-toetsen groep 8 de enige eindtoetsen. Nog steeds is de Cito Eindtoets de meest gebruikte eindtoets in groep 8. Daarom gebruiken we deze toets om de inhoud en de kenmerken globaal de bekijken. Alle overige toetsen zijn vergelijkbaar.

Taal in de eindtoets groep 8

Onder de noemer Taal vallen de volgende onderdelen:

Lezen

Het onderdeel lezen kent een aantal subonderdelen:

Woordenschat
Dit onderdeel toetst of je kind de betekenis van een woord kan afleiden uit de tekst. Soms staan in de toets verschillende betekenissen van een woord. Je kind moet dan kiezen welke betekenis het beste bij de tekst past. Het gaat hierbij dus altijd om een betekenis binnen een bepaalde context.

Begrijpen
Hierbij moet je kind informatie uit een tekst halen of verbanden tussen zinnen en alinea’s begrijpen.

Interpreteren
Je kind gaat actief zijn voorkennis verbinden met de nieuwe informatie in de tekst. Ook het vinden van de hoofdgedachte, het begrijpen van ironie en het afleiden van informatie horen bij dit onderdeel.

Samenvatten
Hierbij kiest je kind steeds voor de beste samenvatting van een tekst of een alinea. Die samenvatting kan uit zinnen bestaan, of uit schema’s en mindmaps.

Opzoeken
Je kind moet in staat zijn om verschillende informatiebronnen te hanteren, zowel online als offline. Online moet het zoekwoorden weten te bepalen, en snappen hoe een menu en interne links werken.  

Alle onderdelen van lezen bestaan uit zowel fictieve teksten als zakelijke teksten. Zakelijke teksten zijn weer onderverdeeld in informatieve, betogende en instructieve teksten. Fictieve teksten kunnen verhalen zijn, maar ook gedichten. Je kind moet in staat zijn te benoemen om wat voor tekst het gaat.  

Schrijven

Dit onderdeel toetst of je kind in staat is om fouten te ontdekken in teksten die zogenaamd door leeftijdsgenoten geschreven zijn.

Je kind moet beoordelen of de tekst logisch en samenhangend is, of hij goed is afgestemd op de (kennis van) lezer, of de zinnen goed lopen en of de woorden goed gekozen zijn. Verder moet hij bij zakelijke teksten het waarheidsgehalte inschatten.

Grammatica

Een apart onderdeel bij taal is de grammatica. Je kind moet in staat zijn om de zinnen te ontleden in onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling. Daarnaast komt ook de woordbenoeming aan de orde. Je kind moet weten of een woord een werkwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, bijwoord, telwoord of lidwoord is.

Taalverzorging

Onder taalverzorging valt de spelling (van werkwoorden en niet-werkwoorden), het gebruik van leestekens (interpunctie) en van hoofdletters.  

Woordenschat 

Betekenis
Hierbij gaat het erom dat je kind synoniemen van woorden kent, of de omschrijving herkent. Het kan ook gaan om uitdrukkingen.    

Betekenisrelaties
Je kind moet tegenstellingen kennen en woorden kunnen associëren met andere woorden. Bij sommige vragen zijn 3 woorden gegeven. Je kind moet er vervolgens 2 bij zoeken die in dezelfde categorie vallen. Verder zijn er opgaven waarbij je kind woorden in een bepaalde volgorde moet plaatsen, zoals:  glimlachen, lachen, schateren.

Rekenen in de Eindtoets groep 8

De rekentoetsen van de Cito Eindtoets bestaan voor een deel (minstens 30%) uit verhaalsommen en voor een ander deel (ook minstens 30%) uit kale sommen. Het onderdeel rekenen is onder te verdelen in 4 delen, de zogenaamde rekendomeinen.

Het domein Getallen

In deze opgaven moet je kind optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen met hele getallen, kommagetallen en breuken. Dit kan in een kale som zijn, of in een verhaalsom. Daarbij wordt ook bepaalde feitenkennis verwacht. Je kind moet bijvoorbeeld weten dat er 365 dagen in een jaar zitten.

Onder dit onderdeel valt ook het getalbegrip, waarbij je kind bijvoorbeeld een getal op de getallenlijn moet plaatsen, of getallen moet afronden. Ook het snel herkennen van relaties tussen getallen is hierbij van belang. Zo moet je kind weten dat het getal 25 4 keer in 100 gaat, of dat 50% hetzelfde is als de helft.

Het domein Verhoudingen

Je kind krijgt allerlei opgaven voorgeschoteld die hij vaak met een verhoudingstabel kan oplossen. Dit zijn opgaven waarin je kind begrippen zoals 1 op 4 moet omzetten in procenten of moet herkennen in een cirkeldiagram. Maar ook berekeningen rondom snelheid, schaal, recepten, kortingen en prijsvergelijkingen horen bij deze categorie.

Het domein Meten en meetkunde

Meten
Dit zijn opgaven waarbij je kind omtrek, oppervlakte, inhoud en gewicht moet berekenen. Je kind moet in staat zijn om maten om te zetten in andere maten (bijvoorbeeld van km naar cm). Verder moet het meetinstrumenten (weegschaal, thermometer) kunnen aflezen. Maar onder meten valt ook het rekenen met geld en tijd.

Meetkunde
Onder meetkunde valt de kennis van allerlei meetkundige vormen (cirkel, piramide, balk enz). Maar ook het aflezen van plattegronden en bouwtekeningen, kennis van de windroos en kaartlezen zijn onderdeel van deze categorie.

Het domein Verbanden

Je kind moet bij deze opgaven in staat zijn om diagrammen en tabellen,  grafieken, legenda’s en assenstelsels af te lezen en berekeningen uit te voeren met de gegevens hieruit.

Geen studievaardigheden als apart onderdeel in de Eindtoets groep 8

In de Cito Eindtoets waren studievaardigheden lang een apart onderdeel. In de eindtoetsen van de laatste jaren is dit niet meer zo. Opzoekvaardigheden, zowel in boeken als op internet, vallen nu onder het onderdeel Taal. Vaardigheden als het aflezen van grafieken vallen nu onder het onderdeel Rekenen.

Ook begrijpend lezen was lange tijd een apart onderdeel, maar dat valt nu onder het kopje Taal.

Wereldoriëntatie

Op veel scholen wordt ook de Cito Eindtoets Wereldoriëntatie afgenomen. Dit onderdeel is niet verplicht, en telt ook niet mee bij het uiteindelijke schooladvies.

Je kind krijgt vragen voorgeschoteld over aardrijkskunde, geschiedenis, natuur en techniek. Wil je graag weten wat jouw kind daar allemaal over moet weten? Dat lees je in de kerndoelen wereldoriëntatie.

Digitale adaptieve toets of papieren toets

Voorheen kon de leerkracht ervoor kiezen om zwakkere leerlingen een aangepaste toets te laten maken, de zogenaamde N-toets. Daar was veel kritiek op, omdat de leerkracht bepaalde welke toets de leerling ging maken, en daarmee in feite al een soort voorselectie maakte.

Sinds enige tijd kan dit niet meer, maar er kan nu wel een digitale, adaptieve toets worden gemaakt. Deze toets is beschikbaar voor kinderen van alle niveaus.

Meestal bepaalt de school of jouw kind de digitale toets of de papieren toets maakt. Maar, anders dan bij de N-toets, is hierbij geen sprake van een voorselectie. Het niveau van je kind wordt namelijk op een onafhankelijke manier tijdens de toets bepaald.

In een adaptieve eindtoets groep 8 wordt na een deel van de toets per onderdeel automatisch een inschatting gemaakt van het niveau van je kind. De toets gaat dan verder in 2 niveaus voor rekenen en 2 niveaus voor taal. Het kan zijn dat je kind bijvoorbeeld voor taal op niveau 2 verder gaat en voor rekenen op niveau 1. Het is niet zo dat na dat eerste deel al gelijk het schooladvies vaststaat! Na weer een volgend deel gaat de toets verder op 3 niveaus. Daarna is het toetsniveau bepaald, en maakt je kind enkel nog vragen op zijn niveau.

Voordelen van de digitale afname

• De vragen worden aangepast op basis van de antwoorden van je kind. Zwakkere leerlingen raken niet gefrustreerd en onzeker door te moeilijke vragen en slimme leerlingen worden ook voldoende uitgedaagd.
• Er komt maar 1 vraag tegelijk op het scherm. Voor sommige leerlingen geeft dit rust, waardoor ze zich beter kunnen focussen.
• Er zijn vragen waarbij de leerlingen antwoorden naar de juiste vakjes moet slepen, of waarbij ze in een plaatje een goed antwoord moeten aanklikken. Verder zijn er ook open vragen en vragen met beeld- en geluidsfragmenten. Dit maakt de toets afwisselender dan de papieren variant.

Nadelen van digitale afname

• Doordat er maar 1 vraag tegelijk op het scherm komt, kan je kind minder goed inschatten hoeveel tijd het nog nodig heeft voor de rest van de toets. Dat kan de tijdsdruk vergroten. Moeilijke vragen even overslaan kan ook niet, omdat je kind niet terug kan bladeren.
• Je kind kan het lastig vinden om bij rekenen te moeten schakelen tussen papier (kladblaadje) en de computer.
• Sommige kinderen vinden opgaven met bijvoorbeeld schema’s of getallenlijnen minder overzichtelijk op een beeldscherm. Veel kinderen vinden het sowieso niet prettig om van een scherm te lezen.
• Als je kind niet zo handig is met de muis, kan het qua motoriek lastig zijn om bijvoorbeeld te moeten ‘slepen’.
• Voor sommige kinderen is de hierboven beschreven afwisseling in de manier van antwoorden juist verwarrend.
  

Na de eindtoets

Nadat de papieren eindtoetsen zijn afgenomen, gaan ze terug naar de toetsontwikkelaar. Die kijkt ze na. De scores van de digitale toetsen zijn uiteraard sneller duidelijk, maar pas als alle toetsen nagekeken zijn, worden de scores vrijgegeven. Die uitslag hangt namelijk af van hoe jouw kind de toets heeft gemaakt ten opzichte van alle andere kinderen die hem gemaakt hebben. Op het uiteindelijke resultatenoverzicht dat je krijgt, staat precies hoeveel procent van deze leerlingen het onderdeel beter hebben gemaakt en hoeveel slechter. Mede op basis daarvan komt het bijbehorende advies tot stand.

Komt er uit de eindtoets een lager schooladvies dan het advies van de school? Dan verandert er niets. Je kind kan gewoon naar het onderwijsniveau dat de school geadviseerd heeft.

Komt er uit de eindtoets een hoger schooladvies? Dan is de school verplicht het advies te heroverwegen. Meestal gaat dat in samenspraak met de ouders, leerkracht, de directeur en/of de intern begeleider van de school.

Mirjam Schumacher, BEd Master SEN

Mirjam behaalde een Bachelor of Education (PABO) en een Master SEN. Ze werkte als leerkracht en journaliste en heeft een eigen praktijk voor Remedial Teaching

Over Mirjam