Aandachtsproblemen bij kinderen? TIPS!
Door Meike Manschot, MSc
Er is bij aandachtsproblemen echter niet altijd sprake van een ontwikkelingsstoornis zoals AD(H)D. Waar zit het probleem dan bij deze kinderen? En is het wel een aandachtsprobleem of ligt hier iets anders aan ten grondslag? En hoe kunnen we onze kinderen hierbij helpen?
Onderwijsprofessionals, ouders en verzorgers kennen deze uitspraken goed:
“Het kind laat echt geen werkhouding zien…”
“Hij kan zijn aandacht er niet bij houden”
“Ik blijf de lesstof maar herhalen”
“Zij is totaal niet gemotiveerd!”
“Hij is voortdurend met iets anders bezig”
Er is bij aandachtsproblemen echter niet altijd sprake van een ontwikkelingsstoornis zoals AD(H)D. Waar zit het probleem dan bij deze kinderen? En is het wel een aandachtsprobleem of ligt hier iets anders aan ten grondslag? En hoe kunnen we onze kinderen hierbij helpen?
Bekijk ook ons artikel over concentratieproblemen en concentratie-tips.
Aandachtsprobleem of werkgeheugenprobleem?
Werkgeheugen is het gedeelte van je geheugen waarmee je niet alleen informatie opslaat voor een korte tijd, maar ook bewerkt. Bij nieuwe uitdagende taken vallen kinderen met werkgeheugenproblemen uit. Zij vergeten de stappen die nodig zijn om een taak te volbrengen.
Kinderen met werkgeheugenproblemen ervaren moeilijkheden in groepsdiscussies en -gesprekken. Ook het luisteren naar een verhaal van de juf zorgt voor problemen; ze weten niet wat de clou is.
Bij aandachtsproblemen daarentegen vallen kinderen óók uit bij geautomatiseerde taken, die zij niet kunnen volbrengen. Dit geldt zowel bij eenvoudige als bij complexere taken waarvoor meer stappen nodig zijn. Bij geautomatiseerde taken hebben we het werkgeheugen namelijk niet meer nodig.
Let op overbelasting!
Soms kan het zijn dat het werkgeheugen overbelast raakt. Dat wil zeggen dat er veel informatie voor een korte tijd moet worden onthouden en bewerkt.
Dit geldt bijvoorbeeld bij het moeten maken van een begrijpend lezen tekst in de klas waarbij je met rood de moeilijke woorden moet onderstrepen en met groen de kernwoorden per alinea van de tekst. Je hebt 20 minuten tijd voor het maken van de tekst waarbij je vraag 1 hebt opengelaten. Die moet je niet vergeten om aan het einde nog te maken. De juf geeft tussendoor nog de opmerking om de stappen die behoren bij het maken van een begrijpend lezen tekst niet te vergeten.
Wanneer het werkgeheugen al snel ‘vol’ ofwel overbelast raakt, werkt het regulerend vermogen onvoldoende. Met name de zelfsturende functie ‘inhibitie’ (het kunnen remmen van gedrag) is dan minder sterk. Je hebt dan veel meer moeite met het weerstaan van verleidingen.
Een kind met een overbelast werkgeheugen is dan ook veelvuldig afgeleid. Is er dan sprake van een aandachtsprobleem? Nee, hier lijkt eerder een werkgeheugenprobleem aan ten grondslag te liggen.
Een korte oefentaak (met de pijltjestoetsen op het toetsenbord) voor het kunnen remmen van je gedrag, kun je met deze link uitproberen.
Wat kun je verder nog doen om overbelasting te voorkomen en wel de begrijpend lezen tekst te kunnen maken?
Begeleiden van je kind met aandachtsproblemen
TIP! Gebruik interne spraak om jezelf te reguleren (zeg wat je doet en verwoord je gedachten). Dit zorgt ervoor dat je jezelf minder of juist sterker afleidt. Bijvoorbeeld door te denken: ‘ik heb geen zin’ of ‘ik kan dit op tijd afmaken’. Kinderen met AD(H)D hebben minder ontwikkelde zelfspraak en hebben hier meer ondersteuning bij nodig.
TIP! Bied externe ondersteuning in de klas! Een ondersteunende en positief ingestelde leerkracht draagt positief bij aan het zelfsturende vermogen van een kind of leerling.
TIP! Beloon: de beloning bij kinderen met AD(H)D moet groter zijn dan bij andere kinderen. Het motivatiegebied bij kinderen met AD(H)D is namelijk ondergestimuleerd. Door meer te belonen en hier een grotere waarde aan te hangen, zijn deze kinderen beter in staat een taak vol te houden.
TIP! Bied veel herhaling en laat je kind zelf de belangrijke informatie nogmaals herhalen (hardop). Door te automatiseren wordt je werkgeheugen weer ‘vrij’ gemaakt.
TIP! Bied één taak tegelijk aan en knip grotere taken op.
TIP! Zet de tv uit die op de achtergrond aanstaat bij gesprekken, taakjes of het maken van huiswerk. Dit helpt bij het kunnen volhouden ervan.
Veel succes!
Voor vragen of hulp bij aandachts- en werkgeheugenproblemen (of andere vragen) kun je altijd contact met mij opnemen: zijaanzij.info
Bekijk ook het artikel van Meike Manschot over het geheugen van je kind trainen.
Meike Manschot, MSc
Meike Manschot (MSc) is Orthopedagoog-Generalist NVO en kinder- en jeugdpsycholoog NIP
Gerelateerde artikelen
Met deze concentratie-tips kan je kind zich beter concentreren
Concentratieproblemen bij jouw kind op de basisschool?
Zijn er ook ervaringen van hulpverleners of ouders met Jungle memory?
Dit programma zou het werkgeheugen moeten verbeteren? Ik ben heel nieuwsgierig naar ervaringen………..
Het kan ook zijn dat uw kind last heeft van slaapapneu. Dit is bij mijn zoon het geval. We hebben dit ontdekt omdat hij veel snurkte, slecht in slaap kon komen, eind van de middag een kort lontje, overdag hyperactief en dan last hij een korte pauze in om even bij te tanken, zich slecht kunnen concentreren, heel onrustig slapen, ga nog maar door.
Je kunt het heel makkelijk controleren of uw kind grote keelamandelen heeft.
Bij heel veel kinderen wordt dan gesproken over ADHD, maar ‘s nachts komt het lichaam niet in de herstelfase en worden bepaalde hormonen niet aangemaakt dan geeft het overdag de problemen. Met op latere leeftijd alle gevolgen van dien.
Mij dochter is laagst van rekenen en bgrijpenlezen op cito ktijgt altijd laag dan gewoon toets zij zit op groep 8 zij heeft nu praktijk onderwijs en het is nog centraal toets om hoger te worden wat moet ik hier doen.
Mijn dochtertje is op school heel erg zwak en heeft epilepsie. Wat kunnen wij hier verder aan doen. Je bent zo machteloos
Heel goed
Mijn zoon is 12j, hij is op de eerste TTO/VWO. citos altijd hoogste, thuis denken wij altijd morgen haalt hij een 10 met wiskunde en rekenen toetsen maar helaas wordt altijd rond de 4 hij werkt hard aan, hij begrijp het …. alle andere vakken gemiddelde 7, faalangst is het niet. Waar kan de probleem liggen?
Hi Roos,
Dat is lastig om van een afstand te beoordelen. Misschien kun je advies vragen aan een orthopedagoog of een remedial teacher. Wellicht heeft hij wat hulp nodig bij het ‘leren leren’. In de brugklas krijgen kinderen ineens met een veel grotere hoeveelheid lesstof te maken. Voor sommige kinderen is het lastig om het overzicht te bewaren en een aanpak te kiezen. Wiskunde is ook echt anders dan rekenen op de basisschool. Je ziet het omgekeerde ook vaak: kinderen die laag scoorden met rekenen in groep 8, kunnen met wiskunde in de brugklas prima uit de voeten. Je zou dus ook kunnen kijken of je met bijles wiskunde een en ander kunt oplossen. Als het probleem alleen bij wiskunde ligt, zou ik daar mee beginnen.
Hi Maaike, mijn dochter groep 6 heeft altijd problemen gehad met het concentreren op school. Kind scoort altijd hoog op cito toetsen en heeft goede cijfers, maar op school doet ze weinig tot niets. Indien wij met haar aardrijkskunde en geschiedenis niet thuis oefenen krijg ze voor toetsen gewoon 1. Als we met haar thuis oefenen weet ze binnen 10 minuten alles uit haar hooft en in paar weken tijd is ze niet echt veel vergeten. Dus aan haar capaciteit om te leren ligt het niet. Wat kunnen wij als ouders doen om haar te helpen om ook op school beter te kunnen concentreren? Ik kom op onze school niet echt verder hiermee. Zal haar probleem te maken kunnen hebben met te volle werkgeheugen?
Beste Nina,
Het is van een afstand altijd lastig te zeggen wat de oorzaak van een probleem is. Kan het zijn dat je dochter zich verveelt op school? Misschien heeft ze iets meer uitdaging of verdieping nodig dan de lesstof haar op dit moment geeft.
Misschien kun je dit eens vragen aan de leerkracht?
Hartelijke groet,
Carola de Koning
Wat zijn concrete tips voor leerkrachten? Maw wat bedoel je met ‘biedt extra ondersteuning in de klas’? Onze zoon is een – net als alle andere kinderen hierboven – een kei in taal (vwo-niveau), maar erg slecht in rekenen (vmbo-kader). Welke concrete tips kan ik de leerkracht meegeven?
Bedoel natuurlijk Begrijpend Lezen en Begrijpend Rekenen (redactiesommen)
Jammer dat alleen kinderen met ADHD worden benoemd. Wil ook duidelijk vermelden dat kinderen met een vorm van ASS hier ook veel mee te kampen hebben. Dan vooral op de vakgebieden Begrijpend Lezen en Begrijpend Lezen (Redactiesommen waaruit dus helaas de Cito-toetsen erg veel op gebaseerd zijn) Onze dochter heeft een lichte vorm van PDD-NOS en SI en scoort tijdens de Cito-toetsen voor regulier onderwijs sinds ze heeft moeten doorstromen van speciaal naar regulier de laagste score,terwijl haar normale school cijfers gewoon gemiddeld zijn. Terwijl ze op speciaal onderwijs op de Cito’s die wat aangepaster zijn (meer in een begrijpbare volgorde) hoger scoorde. Wij willen wel ons kind helpen (Cito gebeld bijv.)alleen school houd de boot wat af.
Hallo heb ook een zoon van 7 (groep 3).
Hij is heel goed in rekenen en verhaaltjes, boeken lezen maar als het gaat van lezen van losse woordjes komt niets uit M3 heeft hij niet eens gehaald ook bijles op school leek niet te helpen. Hij zelf aangeeft dat deze blaatjes met losse woordjes zijn heel moeilijk voor hem zijn. De juf nu zegt dat hij misschien heeft dislectie maar dat geloof ik niet als ik zie hem boeken lezen.
Wat een nuttige tips..mijn dochter van 10 scoort met rekenen en spelling boven het gemiddelde en met begrijpend lezen het laagste, zeer frustrerend vind ik dit, dus ik ga alle tips toepassen. Bedankt voor de zeer waardevolle tips als altijd! (deed de school maar hetzelfde!)
Ik heb een zoon van 9 die zowel in rekenen als taal goed scoorde op cito a… Maar in de klas bij tempotoetsen vooral + – en multi mix dan slaat paniek toe en haalt hij het vaak niet. Hoe komt t en wat doen we er aan om dit minder belastend voor hem te maken. Ik oefen iedere dag met hem en dat gaat heel goed echt foutloos… totdat het echt op tijd moet …
Mijn zoon (11) kan zich slecht concentreren en slaat dicht, maar hij scoort goed op woordjes leren of topo scoort hij weer goed. Hij is niet dom, maar scoort met cito’s op alles het allerlaagste. Hoe kan dit nou?
Wij hebben een zoon met een disharmonisch profiel V groter dan P, met slechte concentratie en aandacht. Volgens het profiel slim genoeg maar het komt niet tot uiting. Hij kan slecht beginnen en de taak vast houden. Is ook lichamelijk erg onrustig in de klas. Wat kunnen wij doen om hem te ondersteunen.
Beste Sandra. Er lijken werkgeheugenproblemen aan ten grondslag te liggen. Wellicht een training om de zelfsturende functies te versterken?
Hallo, ik vond deze tips zeer goed. Ik ga er zeker rekening meehouden.
Kan ik ban jullie ook advise krijgen voor de school van mijn kind? Alvast bedankt, Lidia
Beste Lidia Riley. Als orthopedagogen kunnen we niet aangeven wat de beste school voor uw kind is. Wel kunnen we kijken naar wat het kind nodig heeft om optimaal te kunnen groeien en leren. Mocht u willen dat wij met u meedenken kunt u altijd contact opnemen met de praktijk (Praktijk Zij aan Zij)!
Hallo heb ook een zoon van 11jaar met adhd heeft ook heel erg last van aandachts en ordenen kan ik hulp krijgen ın Eindhoven advieseer waar ik naar hulp kan vragen voor mijn zoontje. Dankje alvast moeder Esengul.
Super, fijn deze tips nog eens zo op een rijtje te zien staan. Een groot deel pas ik al toe binnen mijn praktijk. Goed om weer even extra bij stil te staan.
Ik vind het een leerrijke site.
De tip grote taken in stukken knippen werkt bijzonder goed voor mijn dochter. Zij is heel slecht in spelling. Weet alle regels, maar als je ze toe moet passen totaal niet. Meer fout dan goed (groep 5). Nu doet juf het dictee in 3 delen. Ze krijgt in totaal 4x een toets, 3x een deel van het totale dictee en ze mag een keer mee doen met het hele dictee van de klas. Het werkt, zie grote verbetering in het leren van dictee. En bij de totale spelling een hele lichte. Ga nu zelf verder met je tip veel herhaling (o.a. tafels)
Beste Marjolein
Vraag over het dictee. Hoe bedoel he met het dictee verdelen in 3 stukken? Bedoel he dan het verdelen in regels? Dus drie regels per dictee en de drie delen per regel opknippen?
Graag hoor ik van je. Groet Annette
Wat goed om te horen, veel succes! We vragen van kinderen soms inderdaad teveel in één keer. Door dit van onder af aan op te bouwen gaat het beter. Geweldig dat de juf zo meedenkt!
dag mevrouw, ik vind deze tips heel erg belangrijk.. mijn dochter heeft het situatie bij het rekenen alleen, ze is extra goed bij taal en andere taken van school, maar bij rekenen scoort ze echt het laagst is dit ook onderdeel van aandachtproblemen?
Het is oh zo herkenbaar. Mijn dochter van 11 heeft ook aandachtsproblemen bij het rekenen. Wij helpen haar thuis hiermee. We doen het in gedeeltes. Het is zo jammer want met Taal scoort ze hoog. Bij rekenen hebben ontdekt dat het komt het door het begrijpend lezen.
Zoon 12 exact hetzelfde: aandachtsproblemen voornamelijk met rekenen. Scoort hoog op taal: begrijpend lezen en spelling. Het gaat redelijk met gewone sommen, maar hij raakt de weg kwijt met de redactiesommen.
Bij rekenen zien we ook wel dat het meer een plannings- en overzichtsprobleem is. Hier wordt naast werkgeheugen ook een groot beroep gedaan op ordenen van informatie en alleen met de belangrijkste informatie stappen doorlopen. Natuurlijk kan het ook zijn dat er daadwerkelijk een rekenprobleem aan ten grondslag ligt.. Dit is in overleg met school of een orthopedagoog uit te zoeken. Mocht u meer informatie willen of eea willen bespreken kunt u altijd contact op nemen! groet M Manschot
Beste S. Polonius. dat kan inderdaad zo zijn. Bij rekenen zijn echter wel meer functies van belang: zo ook planning, volgehouden aandacht, werkgeheugen, flexibiliteit – schakelen tussen opdrachten. Het kan zijn dat deze onderliggende vaardigheden bij uw dochter wat zwakker zijn en hoeft dus niet alleen een aandachtsprobleem te zijn.
Ik heb een lln. die ik begeleid met rekenen en heb gemerkt dat zij veel moeite heeft met rekenen vooral het redactiesommen. Jou tips en de reactie van anderen helpt mij goed om het kind op een goede manier te gaan begeleiden. Ik vind uw site een geweldig site.