Werkwoordspelling met d of t: hoe zit het precies?

Werkwoordspelling met d of t is een van de lastigste spellingregels voor basisschoolleerlingen. In deze video en uitleg leer je de regels voor de juiste spelling van werkwoorden in de tegenwoordige tijd. Met deze kennis kun je je kind beter helpen om deze veelgemaakte fouten te voorkomen.

Je ontdekt hoe je de stam van een werkwoord vindt, wat de ik-vorm is en hoe je werkwoorden correct schrijft in zowel enkelvoud als meervoud. Met de handige schema’s en voorbeelden uit de video kun je je kind stap voor stap uitleggen wanneer een d, t of dt nodig is.

De basisregels: stam en ik-vorm begrijpen

Voordat je de regels voor d en t kunt toepassen, moet je eerst 2 belangrijke begrippen kennen: de stam en de ik-vorm van een werkwoord.

De stam van een werkwoord vind je door -en van het hele werkwoord af te halen. Bij ‘fietsen’ wordt dat ‘fiets’, bij ‘lopen’ wordt dat ‘lop’.

De ik-vorm is vaak gelijk aan de stam, zoals bij ‘fietsen’: ik fiets. Maar soms moet je de stam nog aanpassen om de ik-vorm te krijgen, zoals bij ‘lopen’: de stam is ‘lop’, maar de ik-vorm is ‘ik loop’.

Wanneer gebruik je de ik-vorm?

De ik-vorm gebruik je alleen wanneer ‘ik’ het onderwerp van de zin is:

• Ik fiets naar school.
• Ik loop hard.
• Ik leer voor mijn toets.

De ik-vorm gebruik je ook in vraagzinnen waar ‘jij’ of ‘je’ achter de persoonsvorm staat:

• Fiets jij naar school?
• Loop je hard?
• Leer jij voor je toets?

Tegenwoordige tijd enkelvoud: wanneer schrijf je d of t?

Voor werkwoorden in de tegenwoordige tijd enkelvoud geldt het volgende schema:

• ik → ik-vorm (Ik fiets, ik leer)
• je/jij → ik-vorm + t (Jij fietst, jij leert)
• je/jij? → alleen de ik-vorm (Fiets jij? Leer je?)
• hij/zij/het/u → ik-vorm + t (Hij fietst, zij leert)

Dit betekent dat bij onderwerpen zoals ‘jij’, ‘hij’, ‘zij’, ‘het’ of ‘u’ een t achter de ik-vorm komt. Bij werkwoorden waarvan de ik-vorm al op een t eindigt, komt er geen extra t bij. Bijvoorbeeld: ‘jij wacht’ en niet ‘jij wachtt’.

Lastige werkwoorden met een d

Bij werkwoorden waarvan de ik-vorm op een d eindigt, is het extra opletten. Je hoort namelijk niet of er een t achter moet. Vergelijk deze voorbeelden:

• Ik vind – Hij vindt
• Ik word – Jij wordt
• Ik houd – Zij houdt
• Ik red – Het redt

Een handige tip uit de video: vervang het werkwoord door een werkwoord waarvan je wél duidelijk kunt horen of er een t achter moet, zoals ‘lopen’. Bijvoorbeeld: ‘Word jij later bakker?’ vervang ‘je’ door ‘Loop jij later bakker?’. Je hoort dan dat er geen t achter ‘loop’ komt, dus schrijf je ‘word’ zonder t.

Het verschil tussen ‘je’ en ‘je’ in een zin

Het woordje ‘je’ kan soms voor verwarring zorgen. Kijk of ‘je’ het onderwerp is, of dat ‘je’ bij een ander woord hoort:

• Wandel je door het park? (je = jij, dus alleen ik-vorm)
• Wandelt je hond door het park? (je hond = hij, dus ik-vorm + t)

De truc: vervang ‘je’ door ‘jij’. Als dat kan en de zin klopt nog, dan is ‘je’ het onderwerp.

Tegenwoordige tijd meervoud: de eenvoudige regel

Voor het meervoud van werkwoorden in de tegenwoordige tijd is er een heel eenvoudige regel: schrijf gewoon het hele werkwoord op.

• Wij fietsen naar school.
• Jullie lopen hard.
• Zij leren voor de toets.

Bij meervoud hoef je dus niet na te denken over d of t, je schrijft gewoon het hele werkwoord zoals het in het woordenboek staat.

Praktisch oefenen met je kind

De video bevat 2 praktische oefenzinnen die je samen met je kind kunt maken:

1. Priscilla … voor haar toets. (leren)
2. … jij later bakker? (worden)

Hier kun je de stappen doornemen:

• Bepaal het onderwerp (Priscilla = zij / jij = jij).
• Bepaal de regel die je moet toepassen (ik-vorm + t / alleen ik-vorm bij vraagzin).
• Zoek de stam en ik-vorm (leren → ler → leer / worden → word).
• Pas de regel toe (Priscilla leert / Word jij).

Wil je meer oefenen met je kind? Bekijk dan onze video over hoe je de persoonsvorm vindt en over het onderwerp in een zin.