Wat zijn grafieken en tabellen?

In deze uitgebreide uitleg leer je alles over het aflezen en begrijpen van tabellen, grafieken, windrozen en legenda’s. Je kind komt deze informatievormen bij verschillende vakken op school tegen en het is belangrijk dat het deze correct kan interpreteren.

Grafieken en tabellen zijn hulpmiddelen om informatie overzichtelijk weer te geven, zodat je snel belangrijke gegevens kunt vinden en verbanden kunt leggen. Ze komen voor bij rekenen, begrijpend lezen, studievaardigheden, aardrijkskunde, geschiedenis en natuuronderwijs.

Wat is een tabel en hoe lees je deze af?

Een tabel is een georganiseerde weergave van informatie in rijen en kolommen. De kracht van een tabel ligt in de overzichtelijkheid, je kunt snel specifieke informatie opzoeken zonder een hele tekst te hoeven lezen.

Het aflezen van een tabel gebeurt in drie eenvoudige stappen:

1. Lees altijd eerst de titel van de tabel; deze vertelt je waar de informatie over gaat.
2. Bekijk de kopjes van de rijen en kolommen; deze geven aan welke informatie waar te vinden is.
3. Zoek het snijpunt van de juiste rij en kolom om de gewenste informatie te vinden.

Tabellen zie je in het dagelijks leven bijvoorbeeld als afstandstabellen (zoals: hoe ver is het van Amsterdam naar Groningen?), verhoudingstabellen op etiketten van voedingsproducten, of ingrediëntenlijsten in recepten.

Verschillende soorten grafieken herkennen en begrijpen

Grafieken zijn visuele weergaven van cijfermatige informatie. Net als tabellen maken ze het gemakkelijker om patronen, verbanden en trends te ontdekken. Bij Wijzer over de Basisschool adviseren we om bij elke grafiek eerst de titel en assen goed te bekijken voordat je de gegevens interpreteert.

Er zijn verschillende soorten grafieken die je kind op school tegenkomt:

Staafgrafiek

Een staafgrafiek gebruikt rechthoekige balken (staafjes) om waarden weer te geven. De lengte van elke staaf komt overeen met de waarde die wordt weergegeven. Staafgrafieken zijn handig om categorieën met elkaar te vergelijken, bijvoorbeeld het aantal verkochte ijsjes per maand.

Lijngrafiek

In een lijngrafiek worden datapunten verbonden door een lijn. Deze grafiekvorm is ideaal om veranderingen over tijd te laten zien, zoals temperatuurschommelingen gedurende een week of groei van een kind over meerdere jaren.

Beeldgrafiek

Een beeldgrafiek gebruikt pictogrammen of symbolen om informatie weer te geven. Elk pictogram staat voor een bepaalde hoeveelheid. Deze vorm is vooral bij jongere kinderen populair omdat de visuele weergave aanspreekt.

Cirkeldiagram

Een cirkeldiagram (taartdiagram) toont hoe verschillende delen samen een geheel vormen. Elke “taartpunt” vertegenwoordigt een percentage van het totaal. Dit type grafiek is handig om verhoudingen tussen verschillende categorieën te tonen, bijvoorbeeld hoe je tijd verdeelt over verschillende activiteiten.

Het belang van assen en legenda’s

Bij grafieken spelen de horizontale as (x-as) en verticale as (y-as) een cruciale rol. Op deze assen staat essentiële informatie zoals tijdseenheden, categorieën of meetwaarden. Zonder deze informatie is een grafiek moeilijk te interpreteren.

Een legenda is een verklarende lijst die uitlegt wat symbolen, kleuren of patronen in een grafiek of kaart betekenen. Je vindt deze vaak bij beeldgrafieken, cirkeldiagrammen en kaarten. Help je kind om altijd eerst de legenda te bekijken voordat het conclusies trekt uit wat het ziet.

Boomdiagram en stroomdiagram begrijpen

Naast de standaard grafieken komt je kind ook speciale diagrammen tegen die relaties of processen visualiseren.

Boomdiagram

Een boomdiagram lijkt op een boom die op zijn zijkant ligt. Je begint links met één concept (de stam) en volgt vervolgens de vertakkingen naar steeds specifiekere onderverdelingen (takken).
Boomdiagrammen worden vaak gebruikt om categorieën, indelingen of hiërarchieën weer te geven.

Stroomdiagram

Een stroomdiagram toont een proces of een reeks beslissingen. Je volgt de pijlen van begin tot eind, waarbij je op beslispunten een keuze maakt voor het verdere verloop. Dit type diagram helpt bij het visualiseren van procedures en besluitvormingsprocessen.

Beide diagramtypes maken intensief gebruik van pijlen om verbanden of richtingen aan te geven. Het grote verschil is dat een boomdiagram categoriseert, terwijl een stroomdiagram een proces met keuzemogelijkheden weergeeft.

Wat is een windroos en hoe gebruik je deze?

Een windroos is een hulpmiddel om richtingen te bepalen en wordt vaak op kaarten afgebeeld. Je vindt windrozen op atlaskaarten, stadsplattegronden en landkaarten, maar soms ook op gebouwen of kerktorens.

De standaard windroos toont 4 hoofdrichtingen:

• Noorden (boven)
• Oosten (rechts)
• Zuiden (onder)
• Westen (links)

Daarnaast zijn er ook tussenrichtingen zoals noordoost, zuidwest enzovoort. Een handig ezelsbruggetje om de volgorde van de windrichtingen te onthouden is “Nooit Op Zonder Wekker” waarbij de eerste letters staan voor Noord, Oost, Zuid en West.

Een andere geheugensteun is het woord “roos” – de ‘r’ staat voor ‘rechts’ (het oosten), en dan volgt “oos” van “oost”. Dit helpt kinderen onthouden dat het oosten altijd rechts ligt op een windroos.

Praktische oefentips voor thuis

Je kunt je kind helpen vaardig te worden in het aflezen van grafieken en tabellen door hier samen mee te oefenen:

• Bekijk samen de weersverwachting in de krant of app; hier vind je vaak lijngrafiekjes voor temperatuur.
• Lees de ingrediëntenlijsten op verpakkingen en bespreek hoe deze informatie in tabelvorm is weergegeven.
• Maak samen een grafiek van iets dat jullie bijhouden, zoals de lengte van je kind door de jaren heen.
• Gebruik een kompas of kaart tijdens wandelingen om de windrichtingen in de praktijk te oefenen.
• Laat je kind zelf een tabel of grafiek maken over een onderwerp dat het interessant vindt.

Door regelmatig te oefenen ontwikkelt je kind niet alleen belangrijke vaardigheden voor school, maar ook voor het dagelijks leven waar deze informatieweergave steeds vaker voorkomt.