Wat is begrijpend lezen?

Begrijpend lezen is het vermogen om een tekst te begrijpen en de betekenis ervan te doorgronden. Het gaat dus niet alleen om technisch kunnen lezen, maar vooral om het snappen wat er staat. Dit is een essentiële vaardigheid die kinderen hun hele leven nodig hebben.

We gebruiken begrijpend lezen dagelijks: bij het lezen van een bijsluiter, een recept, een gebruiksaanwijzing of een artikel in de krant. Op school is begrijpend lezen daarom een belangrijk vak dat veel aandacht krijgt.

Waarom is begrijpend lezen zo belangrijk?

Begrijpend lezen is de basis voor bijna alle schoolvakken. Je kind heeft deze vaardigheid nodig bij rekenen (voor het begrijpen van verhaalsommen), bij geschiedenis, aardrijkskunde en zelfs bij creatieve vakken wanneer instructies gevolgd moeten worden.

Bovendien is goed kunnen begrijpen wat je leest essentieel voor het latere leven: van het interpreteren van nieuwsberichten tot het begrijpen van contracten. Het is een vaardigheid die je kind zijn hele leven zal gebruiken.

Welke drie voorwaarden zijn belangrijk voor begrijpend lezen?

Om een tekst goed te begrijpen, zijn drie fundamentele voorwaarden nodig:

1. Een passend technisch leesniveau

Als een tekst technisch te moeilijk is om te lezen, heeft je kind geen mentale ruimte over om de inhoud te begrijpen. Zorg dus voor teksten die qua technisch niveau passen bij je kind. Als je kind nog veel energie moet steken in het ontcijferen van de woorden, blijft er weinig over voor het begrijpen.

Hardop lezen helpt hierbij enorm. Ook voorlezen blijft belangrijk, zelfs als je kind al zelf kan lezen. Je kind hoort dan hoe zinnen klinken en hoe jij omgaat met moeilijke of grappige tekstdelen.

2. Kennis van de wereld

Wat je kind al weet, helpt bij het begrijpen van nieuwe teksten. Kinderen koppelen nieuwe informatie aan bestaande kennis, waardoor ze gemakkelijker verbanden leggen en de tekst beter begrijpen.

Praat daarom veel met je kind over onderwerpen uit het nieuws of het dagelijks leven. Kijk samen naar het Jeugdjournaal of bespreek wat jullie zien tijdens een fietstocht of wandeling. Deze gesprekken vergroten de algemene kennis van je kind.

Ook een museumbezoek, een uitstapje naar de dierentuin of zelfs het samen voorbereiden van een vakantie draagt bij aan de wereldkennis van je kind.

3. Een grote woordenschat

Hoe meer woorden je kind kent, hoe beter het teksten begrijpt. Gebruik daarom in het dagelijks leven rijke, gevarieerde taal en leg onbekende woorden uit.

Zeg bijvoorbeeld niet alleen ‘huilen’, maar gebruik ook woorden als ‘verdrietig’, ’teleurgesteld’ of ‘emotioneel’. Zo leert je kind vanzelf nieuwe woorden in de juiste context en kan het deze woorden later herkennen in teksten.

Hoe kun je je kind helpen met begrijpend lezen?

Naast het werken aan de drie voorwaarden, kun je je kind op verschillende manieren helpen om beter te worden in begrijpend lezen:

Samen oefenen met teksten

Het is belangrijk om regelmatig samen met je kind teksten te lezen en te bespreken. Dit hoeven niet per se schoolteksten te zijn. Ook een nieuwsbericht, een recept of een folder kan al geschikt materiaal zijn. Stel vragen tijdens en na het lezen om te controleren of je kind de tekst begrijpt.

Vraag bijvoorbeeld: “Waar gaat deze tekst over?”, “Wat vond je het belangrijkste wat je hebt gelezen?” of “Wat zou er gebeuren als…?”. Deze vragen zetten je kind aan het denken over de inhoud.

Leer leesstrategieën gebruiken

Op school leren kinderen verschillende leesstrategieën die ze helpen bij het begrijpen van teksten. Deze strategieën zijn als gereedschappen die je kind kan inzetten. Voorbeelden zijn:

• Voorspellen: “Waar zou de tekst over gaan, denk je?”
• Visualiseren: “Kun je in je hoofd een plaatje maken van wat er beschreven wordt?”
• Vragen stellen: “Wat wil je nog meer weten over dit onderwerp?”
• Verbanden leggen: “Doet dit je ergens aan denken?”

Wijzer over de Basisschool heeft bij alle leesstrategieën korte, duidelijke video’s gemaakt. Kijk deze samen met je kind en oefen samen. Juist dat samendoen is essentieel voor het leerproces.

Motiveer je kind om te lezen

Kinderen die plezier hebben in lezen, zullen automatisch meer lezen en daardoor beter worden in begrijpend lezen. Zoek daarom boeken of tijdschriften die aansluiten bij de interesses van je kind. Een kind dat van voetbal houdt, leest misschien graag een sportmagazine of een boek over een voetbalheld.

Maak van lezen een gezellig moment. Lees samen of naast elkaar, praat over wat jullie gelezen hebben en wees een rolmodel door zelf ook regelmatig te lezen.

Praktische tips voor thuis

Hier zijn enkele concrete manieren waarop je begrijpend lezen thuis kunt stimuleren:

• Kijk samen naar informatieve tv-programma’s zoals het Jeugdjournaal, Klokhuis of Schooltv en bespreek wat jullie gezien hebben.
• Lees samen een artikel uit een kindertijdschrift zoals National Geographic Junior, Zo Zit Dat, Wild van Freek, Kidsweek of Quest Junior.
• Laat je kind iets opzoeken op internet en de informatie in eigen woorden samenvatten.
• Bespreek de betekenis van onbekende woorden tijdens het lezen.
• Laat je kind een recept lezen en uitleggen wat er gedaan moet worden.
• Maak een dagje uit extra leerzaam door vooraf informatie op te zoeken en te lezen over de bestemming.

Zorg ervoor dat deze activiteiten leuk blijven en geen ‘schoolwerk’ worden. Door begrijpend lezen te integreren in dagelijkse, plezierige activiteiten, zal je kind deze vaardigheid spelenderwijs ontwikkelen.

Leesstrategieën oefenen

Naast de voorwaarden en praktische tips, leren kinderen op school ook specifieke leesstrategieën. Die helpen bij het begrijpen van verschillende soorten teksten. Je kunt deze strategieën ook thuis oefenen:

• Voor het lezen: bekijk samen de titel, plaatjes en kopjes en voorspel waar de tekst over gaat.
• Tijdens het lezen: stop af en toe om te controleren of je kind nog begrijpt waar het over gaat.
• Na het lezen: vraag je kind om samen te vatten wat er stond en wat het belangrijkste was.

Op onze website vind je video’s over visualiseren als leesstrategie en afleiden als leesstrategie. Deze kunnen je helpen om thuis gerichter te oefenen met deze specifieke vaardigheden.

Oefenmateriaal voor begrijpend lezen

Wil je kind extra oefenen met begrijpend lezen? Op onze website vind je een volledig oefenpakket Begrijpend Lezen met teksten en vragen op verschillende niveaus. Deze zijn speciaal ontwikkeld om kinderen stapsgewijs beter te maken in het begrijpen van teksten.

Voor kinderen die moeite hebben met het vinden van de hoofdgedachte van een tekst, hebben we ook specifiek materiaal beschikbaar dat hierbij kan helpen.

Samenvatting

Begrijpend lezen is een essentiële vaardigheid die je kind zijn hele leven zal gebruiken. Door te werken aan technisch lezen, wereldkennis en woordenschat leg je een stevige basis. Met gerichte oefening van leesstrategieën en door samen veel te lezen, help je je kind om steeds beter te worden in het begrijpen van teksten.

Het belangrijkste is om het leuk te houden en begrijpend lezen te integreren in dagelijkse activiteiten. Zo ontwikkelt je kind niet alleen deze belangrijke vaardigheid, maar ontdekt het ook het plezier van lezen en leren.