Wat is een hoofdgedachte?

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat een schrijver over een onderwerp wil vertellen. Het is de kern van de tekst, samengevat in een of twee zinnen. Bij Wijzer over de Basisschool helpen we je kind om deze essentiële leesvaardigheid te ontwikkelen.

In het woord ‘hoofdgedachte’ zitten twee delen: ‘hoofd’ en ‘gedachte’. ‘Hoofd’ betekent hier ‘belangrijk’. Denk maar aan het ‘hoofdgerecht’ (het belangrijkste deel van een maaltijd) of het ‘schoolhoofd’ (de directeur). Het tweede deel, ‘gedachte’, verwijst naar wat de schrijver denkt of wil overbrengen over het onderwerp.

De hoofdgedachte vatten we dus samen als: het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp vertelt.

Hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?

Om de hoofdgedachte te vinden, kun je deze eenvoudige stappen volgen:

• Bepaal eerst het onderwerp van de tekst. Vraag jezelf af: “Waar gaat deze tekst over?”
• Zoek dan uit wat de schrijver over dat onderwerp zegt. Wat is zijn of haar belangrijkste boodschap?
• Combineer het onderwerp met wat de schrijver erover zegt in 1 of 2 zinnen.

De formule is eigenlijk heel simpel: Hoofdgedachte = onderwerp + wat de schrijver erover vertelt.

Een concreet voorbeeld

Laten we dit toepassen op een korte tekst:

“De Nijmeegse Vierdaagse is een internationale wandeltocht waar tienduizenden wandelaars aan meedoen. Ieder jaar start de tocht op de derde dinsdag van juli. Deelnemers komen vanuit de hele wereld en wandelen vier dagen lang in de omgeving van Nijmegen. Het is het grootste wandelevenement ter wereld en wordt ook wel ‘The Walk of the World’ genoemd.”

Als je deze tekst leest, vraag je je eerst af: “Waar gaat deze tekst over?” Het antwoord is: “de Nijmeegse Vierdaagse”. Dit is het onderwerp.

Vervolgens kijk je wat de schrijver over de Nijmeegse Vierdaagse zegt. De belangrijkste informatie lijkt te zijn: “Het is het grootste wandelevenement ter wereld.”

De hoofdgedachte is dus: “De Nijmeegse Vierdaagse is het grootste wandelevenement ter wereld.”

Nog een voorbeeld

Laten we nog een voorbeeld bekijken:

“Debby en haar familie gaan een weekendje naar de Veluwe. Ze gaan logeren op een vakantiepark. De vader van Debby wil weten waar hij dat weekend kan golfen. Hij pakt zijn laptop om het op te zoeken.”

Het onderwerp van deze tekst is “het weekendje naar de Veluwe”. Wat vertelt de schrijver hierover? “Ze gaan logeren op een vakantiepark.”

De hoofdgedachte is dus: “Een weekendje logeren op de Veluwe.”

Merk op dat de informatie over de vader die wil golfen minder belangrijk is dan het feit dat ze naar de Veluwe gaan om te logeren. De hoofdgedachte bevat alleen de kern van de tekst.

Waar vind je de hoofdgedachte in een tekst?

De plaats van de hoofdgedachte in een tekst hangt af van het soort tekst. Hier zijn de meest voorkomende plekken:

• In de inleiding: Vooral bij krantenartikelen staat de hoofdgedachte vaak in de eerste alinea, zodat de lezer meteen weet waar het artikel over gaat.
• In de eerste of tweede alinea: Bij informerende teksten staat de hoofdgedachte vaak vooraan, zodat je als lezer snel weet waar de tekst over gaat.
• In de laatste alinea: Soms staat de hoofdgedachte juist aan het eind van de tekst, als een samenvatting of conclusie.
• In de titel: Vaak geeft de titel al een aanwijzing over de hoofdgedachte, omdat deze aangeeft waar de tekst over gaat.

Door eerst op deze plekken te kijken, kun je de hoofdgedachte vaak sneller vinden. Dit is een handige strategie die je kind kan toepassen bij het begrijpend lezen.

Hoe help je je kind bij het vinden van de hoofdgedachte?

Als je je kind wilt helpen bij het vinden van de hoofdgedachte, kun je deze tips gebruiken:

• Lees samen een tekst en vraag: “Waar gaat deze tekst vooral over?”
• Laat je kind onderstrepen wat volgens hem of haar het belangrijkste onderwerp is.
• Vraag vervolgens: “Wat is het belangrijkste wat de schrijver over dit onderwerp vertelt?”
• Help je kind deze twee elementen samen te voegen tot een zin.
• Oefen met verschillende soorten teksten, zoals nieuwsberichten, informatieve teksten en verhalen.

Door regelmatig te oefenen, zal je kind steeds vaardiger worden in het herkennen van hoofdgedachten. Dit is een belangrijke vaardigheid voor begrijpend lezen en komt terug in toetsen zoals de doorstroomtoets.

Bij Wijzer over de Basisschool bieden we specifieke oefeningen aan om het vinden van de hoofdgedachte te trainen. Dit helpt kinderen om teksten beter te begrijpen en hun leesvaardigheid te verbeteren.