Wat is woordenschat en waarom is het belangrijk?

Woordenschat is als een grote schatkist in het hoofd van je kind, gevuld met alle woorden die hij of zij kent en begrijpt. Bij Wijzer over de basisschool zien we hoe cruciaal een goede woordenschat is voor schoolsucces. Elke keer als je kind een nieuw woord leert, wordt deze schatkist rijker.

Twee soorten woordenschat

Woordenschat bestaat uit 2 delen:

• Receptieve woordenschat: woorden die je kind begrijpt wanneer hij of zij ze hoort of leest
• Productieve woordenschat: woorden die je kind zelf gebruikt in spreken of schrijven

Kinderen begrijpen vaak veel meer woorden dan ze zelf actief gebruiken. Daarom is de receptieve woordenschat altijd groter dan de productieve woordenschat en kunnen woordenaantallen per leeftijd sterk variëren. Dit is volkomen normaal.

Een uitgebreide woordenschat is essentieel omdat het je kind helpt om:

• Teksten beter te begrijpen bij begrijpend lezen
• Zich preciezer uit te drukken in spreek- en schrijfopdrachten
• Nieuwe kennis sneller op te nemen in alle schoolvakken
• Zelfverzekerder te communiceren in verschillende situaties

Om teksten goed te kunnen begrijpen, heeft je kind naast leestechniek nog 2 dingen nodig: kennis van de wereld (om te weten waar de tekst over gaat) en kennis van woorden (woordenschat). Samen vormen deze vaardigheden de basis voor succesvol lezen.

Strategieën om onbekende woorden te begrijpen

Wat doe je als je kind tijdens het lezen een onbekend woord tegenkomt? Soms is dat helemaal niet erg. Als je kind de context goed begrijpt, is het niet altijd nodig om elk woord precies te kennen. Neem bijvoorbeeld de zin: ‘Ik drink mijn koffie uit een mok’. Ook zonder het woord ‘mok’ te kennen, kan je kind uit de context afleiden dat het om een soort beker of kopje gaat.
Maar voor woorden waarvan de betekenis wel belangrijk is, kan je kind deze 6 strategieën gebruiken:

1. Hardop uitspreken en in stukjes hakken

Leer je kind om het onbekende woord hardop uit te spreken en in delen te hakken. Misschien herkent je kind dan al een stukje van het woord. In de video wordt ‘omgedoopt’ als voorbeeld gebruikt. Door het woord hardop te zeggen, kan je kind herkennen dat ‘gedoopt’ er in zit en dat helpt om de betekenis te raden.

2. Teruglezen in de tekst

Stimuleer je kind om terug te lezen en te zoeken naar aanwijzingen die eerder in de tekst staan. Soms is er al een uitleg of beschrijving gegeven die helpt bij het begrijpen van het woord.

3. Verder lezen in de tekst

Vaak wordt een moeilijk woord later in de tekst uitgelegd of gebruikt in een duidelijke context. In het voorbeeld van ‘Koningsdag’ uit de video wordt verderop in de tekst uitgelegd dat het ‘de dag waarop we de verjaardag vieren van koning Willem-Alexander’ is.

4. Naar de context of plaatjes kijken

De context (het onderwerp van de tekst) of illustraties kunnen veel vertellen over een woord. Bij ‘nam de troon over’ kan je kind door naar de rest van de alinea te kijken begrijpen dat het niet letterlijk om een stoel gaat, maar om het koningschap dat wordt overgedragen.

5. Het woord opzoeken

Leer je kind hoe het een woord kan opzoeken in een woordenboek of op internet. In de video wordt ‘vrijmarkt’ opgezocht door online naar afbeeldingen te zoeken, waardoor direct duidelijk wordt wat het is.

6. Iemand vragen

Moedig je kind aan om hulp te vragen als de andere strategieën niet werken. Dit kan aan jou zijn, aan de leerkracht of aan een klasgenoot. Het is belangrijk dat je kind leert om flexibel te zijn in het gebruik van deze strategieën. Als de ene niet werkt, probeer dan een andere!

De ontwikkeling van woordenschat bij kinderen

Wist je dat kinderen op de basisschool gemiddeld 17 000 woorden kennen? Volwassenen hebben tussen de 45 000 en 250 000 woorden in hun woordenschat. Niemand kent alle woorden van een taal, maar nieuwsgierig zijn naar nieuwe woorden helpt je kind om steeds meer te leren.

De groei van woordenschat verloopt in fasen:

Als je kind een grotere woordenschat ontwikkelt, wordt lezen gemakkelijker en gaat het de wereld om zich heen beter begrijpen. Een rijke woordenschat vormt een solide basis voor succes op school en later in het leven.

Praktische tips om thuis de woordenschat te vergroten

Je kunt als ouder veel doen om de woordenschat van je kind te stimuleren. Hier zijn enkele praktische tips die je direct kunt toepassen:

Media bewust gebruiken

Bepaalde media zijn uitstekend om nieuwe woorden te leren. Laat je kind regelmatig kijken naar:

• Jeugdjournaal
• Klokhuis
• SchoolTV

Deze programma’s gebruiken vaak nieuwe woorden in een duidelijke context, waardoor je kind ze gemakkelijker kan onthouden.

Lezen, lezen, lezen

Stimuleer je kind om tijdschriften te lezen die speciaal voor kinderen zijn gemaakt:

• Wild van Freek
• Quest Junior
• Zo Zit Dat
• National Geographic Junior

Ook kinderkranten zoals Kidsweek en 7Days zijn perfect om nieuwe woorden te leren in een interessante context. Bezoek samen de bibliotheek of lees deze materialen online.

Dagelijkse gesprekken benutten

Maak van alledaagse situaties leermomenten:

• Benoem wat je doet tijdens het koken, boodschappen doen of klussen
• Leg nieuwe woorden uit die je tegenkomt in gesprekken
• Praat met je kind over wat jullie hebben meegemaakt en gebruik daarbij gevarieerde woorden
• Speel woordspelletjes tijdens autoritten of aan tafel

Het belangrijkste is om nieuwsgierigheid naar woorden aan te moedigen. Leer je kind dat het niet erg is om woorden niet te kennen, maar dat het juist leuk is om nieuwe woorden te ontdekken!