Ouderbetrokkenheid: haal het beste uit je kind
In dit artikel krijg je tips over hoe je als ouder door ouderbetrokkenheid het beste uit je kind kunt halen door een goede samenwerking tussen school en thuis.
Het is erg belangrijk om als ouder betrokken te zijn bij de ontwikkeling van je kind. Zeker als je kijkt naar de resultaten uit een literatuuronderzoek uit 2003 door Professor Charles Desforges. Hij heeft een literatuuronderzoek gedaan naar de effecten van ouders op schoolprestaties van hun kinderen en de effecten van school op de schoolprestaties.
Bij een 7-jarig kind is het effect van de ouder(s) op de schoolprestaties 28% en die van de juf of meester 5%. Bij een 11-jarige is het effect van de ouder(s) 26% en die van de juf of meester 22%. Hiermee wordt wetenschappelijk onderbouwd hoe ontzettend belangrijk jij als ouder bent voor de schoolse ontwikkeling van je kind.
Bekijk ook: De Cito score op het rapport uitgelegd (en wat je als ouder mag verwachten van de leerkracht)
Een ander voorbeeld is een lees- of rekenles. De invloed die de thuis- en gezinsfactoren hebben op jouw kind om het doel van de lees- of rekenles te behalen is 49%! Andere invloeden zijn de kwaliteit van de leerkracht 43% en de grootte van de klas 8% (Henderson en Mapp 2002).
Ouderbetrokkenheid bestaat al zolang er scholen zijn. Het stond alleen een tijd lang niet in de aandacht. Dit is nu aan het veranderen. Vanwaar deze verandering?
Het is belangrijk om je te realiseren dat jij als ouder anders betrokken bent bij de ontwikkeling van je kind dan de leerkracht. Jij bent emotioneel betrokken en de leerkracht is professioneel betrokken. Hoewel je als ouder en leerkracht niet ‘gelijk’ bent, kun je zeker wel als gelijkwaardige partners samenwerken. Dit is ook noodzakelijk, volgens het NJI (Nederlands Jeugdinstituut). Zij geven aan dat als jij als ouder sámen met de leerkracht ervaringen deelt en als gelijke partners samenwerkt, je kind zich beter kan ontwikkelen dan wanneer je allebei apart betrokken bent bij de ontwikkeling van jouw kind.
Het schooljaar beginnen met een startgesprek
Om jou als ouder te betrekken bij de school van je kind kan de school ervoor kiezen om het jaar te beginnen met een startgesprek. Het doel van dit gesprek is het creëren van contact, verbondenheid en vertrouwen tussen school en ouders. Dit is veel waardevoller dan de 10-minutengesprekken of rapportgesprekken waarbij er snel over de resultaten wordt gesproken en je het gevoel hebt dat je binnen 5 minuten alweer buiten staat en later bedenkt wat je allemaal nog had willen zeggen of vragen.
Voorbereiden startgesprek
Daarom is het ook belangrijk dat jij als ouder het gesprek voorbereidt. Schrijf van tevoren op:
- Wat je wilt bereiken tijdens het gesprek.
- Het doel dat je wilt stellen.
- Wat jouw kind nodig heeft om dat (gezamenlijke) doel te bereiken.
- Welke hulp jij denkt nodig te hebben van de leerkracht of misschien wel van een externe instantie.
Zo voorkom je dat het hele gesprek gaat over ‘hoe goed het wel niet gaat met spelling’ of ‘hoe slecht het rekenen wel niet vordert’.
Vaak wordt er voor aanvang van het startgesprek gevraagd of jij als ouder het eerste deel wil invullen als voorbereiding. Hierbij wordt er bijvoorbeeld gevraagd te vertellen wat de leuke en sterke punten zijn van jouw kind en wat jouw kind nog moeilijk vindt. Ook kun je tips geven voor de juf of meester wat betreft de aanpak van jouw kind op school.
Tijdens het startgesprek krijg je informatie van de leerkracht en krijg je te horen waar de groep de komende tijd mee bezig is of aan welke doelen ze gaan werken in de klas. Dit kunnen leerdoelen zijn, maar het kunnen ook doelen zijn die te maken hebben met de sfeer in de klas of met sociaal-emotionele vaardigheden.
Goede afspraken maken
Als laatste deel van het startgesprek maken de ouders en school samen afspraken over wie wat doet, wanneer en hoe. Misschien is er nog extra hulp nodig van een intern begeleider, gedragsspecialist, reken-, taal- of leesspecialist of een externe instantie. Dan kan er nog een vervolgafspraak gemaakt worden. Als alles duidelijk is voor school en ouders worden de afspraken genoteerd en krijg je een kopie mee.
Door dit startgesprek voel je als ouder dat school open en transparant wil zijn en dat samenwerken erg belangrijk is om alles uit je kind te halen wat mogelijk is.
Gescheiden?
Ook kun je bij een startgesprek duidelijk maken hoe je gezinssituatie is en hoe school informatie moet verstrekken. Als je als ouders van je kind nog bij elkaar bent, is het duidelijk hoe de informatieverstrekking verloopt en zal dit geen problemen opleveren. Maar als dit niet zo is en je bent gescheiden, hoe regel je de schoolse zaken dan toch goed? Voor de leraren is het erg belangrijk te weten of beide ouders gezaghebbend zijn en bij welke ouder het kind woont. Als beide ouders gezaghebbend zijn, horen zij ook beiden de informatie van de school te krijgen.
Vanuit school is er namelijk informatieplicht aan beide ouders die het ouderlijk gezag hebben. De informatie die school aan beide ouders moet verstrekken, zijn alle belangrijke zaken over en voor jouw kind en de informatie vanuit school. Denk aan rapporten, weekbrieven, de schoolgids e.d.
Als je gescheiden bent en jij en je ex-partner hebben beiden het gezag over jullie kind, dan zal de school de informatie verstrekken aan de ouder bij wie het kind thuis woont. Het is dan de bedoeling en ook de verplichting van de ouder waarbij het kind woont, de andere ouder van deze informatie te voorzien. Mocht dit niet het geval zijn en is er weinig tot geen communicatie tussen beide ouders, dan kan de andere (gezaghebbende) ouder ervoor kiezen contact met de school op te nemen. Er kunnen dan andere afspraken daarover gemaakt worden.
Door de school tijdig te informeren dat er spanningen binnen jullie huwelijk bestaan, kan de school hierop inspelen. Jullie kunnen dan tijdens het startgesprek al duidelijke afspraken maken over hoe de belangen van jouw kind gewaarborgd kunnen worden. Natuurlijk zal de school zich wat het conflict betreft neutraal moeten opstellen en zal zij zich afzijdig houden. Maar dat zegt niet dat zij jullie als ouders niet willen ondersteunen door de gemaakte afspraken na te komen en jouw kind emotionele ondersteuning te bieden als dat nodig is.
Door een gelijkwaardige samenwerking tussen juf/meester en ouders wordt er op ouderbetrokkenheid niveau 3.0 gecommuniceerd. Misschien heb je het al weleens in een schoolgids zien staan of heb je het voorbij zien komen op Facebook. Ouderbetrokkenheid 3.0 is waar het nu allemaal om gaat en is een logische doorontwikkeling van ouderbetrokkenheid 1.0 en 2.0. Maar hoe zit het dan precies?
Ouderbetrokkenheid 1.0, 2.0 en 3.0 op een rijtje
- Ouderbetrokkenheid 1.0 betekent dat de school informatie zendt naar ouders. De school kiest in welke vorm (denk hierbij aan nieuwsbrieven, berichtjes op de website of een brief die mee gaat van school naar huis) en kiest ook wat de inhoud van deze informatie is. Eenzijdige communicatie dus.
- Bij Ouderbetrokkenheid 2.0 zendt de school informatie naar ouders en kunnen de ouders ook informatie terugzenden. Hierbij is er geen sprake van samenwerking. Er hoeft ook geen sprake te zijn van ‘echt’ contact (denk hierbij aan een mailtje waar je antwoord op geeft of een oproep van de juf of meester of je met de techniekrondes wilt helpen). Het is simpelweg reageren op informatie die je van school krijgt.
- Ouderbetrokkenheid 3.0 gaat een stap verder: de school en de ouders delen informatie met elkaar en zoeken samen naar nieuwe informatie zodat een kind zich optimaal kan ontwikkelen.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat als ouders en de leerkracht goed samenwerken, dit de ontwikkeling van hun kind ten goede komt. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap schrijft hier het volgende over:
Goede contacten tussen school, ouders en leerlingen werken door in de kwaliteit van een school en komen de leerprestaties én de maatschappelijke ontwikkeling van leerlingen ten goede.
Vormen van betrokkenheid ouders
Je kunt als ouder op verschillende manieren betrokken zijn bij het onderwijs van jouw kind. Veel van jullie zullen zich betrokken voelen bij de school doordat je klassenouder bent, helpt bij opfrisochtenden of deelneemt aan de medezeggenschapsraad of ouderraad. Natuurlijk ben je dan tot op bepaalde hoogte betrokken en laat je hiermee zien dat je actief deelneemt aan activiteiten op school. Dit is niet wat er bedoeld wordt met ouderbetrokkenheid. Dit heet ouderparticipatie.
Om deze verwarring voor eens en altijd de wereld uit te helpen, zal ik deze twee begrippen definiëren en uitleggen wat het verschil precies is.
Ouderbetrokkenheid
Het Nederlands Jeugdinstituut zegt hierover het volgende:
Volgens de landelijke adviesorganisatie voor het onderwijs CPS is er sprake van ouderbetrokkenheid als uit het gedrag van ouders blijkt dat zij zich gedeeld verantwoordelijk voelen voor de schoolontwikkeling van hun kinderen (Vries, 2010). Het gaat om (emotionele) betrokkenheid bij de ontwikkeling van hun kind, bij de school en de leraar. De ouders tonen belangstelling, scheppen voorwaarden voor het huiswerk maken en begeleiden hun kind daarbij zo nodig. Maar ook bezoeken zij ouderavonden en tonen zij respect voor de leraar. Kortom: ouderbetrokkenheid gebeurt vooral thuis, maar er vindt ook een deel op school plaats.
Ouderparticipatie
Ouderparticipatie betekent dat ouders echt meewerken aan activiteiten op school. Aan de ene kant gaat het om onderwijsondersteunende activiteiten zoals:
- Meehelpen met de organisatie van een ouderavond
- Meewerken aan de schoolkrant
- Als begeleider meegaan met het schoolreisje
- Een groepje kinderen begeleiden met extra lezen
Aan de andere kant gaat het om de iets formelere taken zoals: zitting hebben in de ouderraad, medezeggenschapsraad of het schoolbestuur.
Hoe weet je dat school en jij 3.0 denken?
De criteria van ouderbetrokkenheid die het CPS hanteert zijn hieronder in het kort en vanuit het oogpunt van de ouder toegelicht:
- Samen met de school is er een heldere visie op samenwerking geformuleerd.
- Je wordt als ouder actief betrokken bij het schoolbeleid. Denk hierbij aan een brainstormsessie over een bepaald beleidspunt.
- Je voelt je als ouder welkom in de school.
- Samen met de leerkracht werk je voortdurend aan de ondersteuning van de ontwikkeling van jouw kind. Dit gebeurt zowel op school als thuis.
- Gesprekken tussen jou en de leerkracht worden vanuit gelijkwaardigheid gevoerd. Het liefst met jouw kind erbij. Jij als ouder bent de ervaringsdeskundige, de leerkracht is de professional.
- Zowel binnen als buiten de school voelen ouders, leerkrachten en kinderen zich verantwoordelijk voor elkaar en ze mogen elkaar hier op een respectvolle manier op aanspreken.
- Als ouder mag je in het dossier van je kind kijken en hier zo nodig informatie aan toevoegen.
- Zonder de privacy van jou als ouder te schenden, worden gemelde klachten en wat er met die klachten gebeurt, openbaar gemaakt. Zo laat de school zien dat zij openstaan voor jouw suggesties.
- Het is voor jou als ouder duidelijk wanneer je op school wordt verwacht en waarom. Denk hierbij aan startgesprekken, 10-minuten gesprekken e.d.
- Het is voor jou als ouder duidelijk wat de wetten en schoolregels zijn en deze worden door iedereen nageleefd.
Ouderbetrokkenheid heeft dus ook met vertrouwen te maken. Vertrouwen in de school en vertrouwen in de juf of meester van jouw kind.
Effecten ouderbetrokkenheid 3.0
Vertrouw jij de juf of meester van jouw kind, sta je achter de visie van de school, heb je het idee dat de school ook daadwerkelijk het beste met jouw kind voor heeft? Dan is ouderbetrokkenheid 3.0 niet moeilijk. Je vult elkaar aan en krijgt zo de beste resultaten op cognitief gebied maar ook op sociaal-emotioneel gebied. Een win-winsituatie.
Zeker als je kijkt naar de effecten van 3.0 denken:
- Respect voor de verschillende rollen en brillen (ouder/leerkracht)
- Gelijkwaardige positie van ouders en leerkrachten
- Laat leerkrachten in hun waarde als professionele deskundigen
- Laat ouders in hun waarde van context-deskundigen van hun kind
- Samenwerken levert de beste mogelijkheden op voor elke leerling
Mocht je geen vertrouwen hebben in de school van jouw kind, probeer dan te achterhalen waarom dit is. Durf in gesprek te gaan met de juf of meester. Niet vanuit het oogpunt gelijk te willen krijgen of om ongenoegen te spuien, maar vanuit de visie dat jij als ouder graag de samenwerking met school wil aangaan om een vertrouwensband op te bouwen voor het gemeenschappelijke goed: jouw kind en hun leerling.
Als elke leerkracht en ouder deze manier van denken consequent omzet in doen, dan begrijpen leraren en ouders elkaar, helpen ze elkaar, vullen ze elkaar aan, motiveren en inspireren ze elkaar.
Bronnen:
Nederlands Jeugdinstituut (www.nji.nl)
CPS Onderwijsontwikkeling en advies (www.cps.nl)
Ik geloof ook dat je als ouder erg veel invloed hebt op de ontwikkeling van je kind op school. Ik vond het zelf altijd belangrijk om hetgeen wat mijn dochter leerde op school, thuis door te trekken. Zo probeerde ik lezen altijd te stimuleren wanneer dat een lastig onderdeel was. Ook had ik goed contact met de leraren over de voortgang.
Prima stuk, ben het er volkomen mee eens. Zal het op de school van mijn dochter laten zien. Daar vinden ze het normaal om eens per half jaar een oudergesprek aan te gaan, vervolgens te melden dat ze wellicht te jong is en dat er 6 weken na het gesprek nogmaals een gesprek plaats zal vinden om haar te laten doubleren (Cito gegaan van 1+ en 1 naar 4-5 binnen een half jaar…). Ik denk dat het beste beentje door zowel ouders als leerkrachten moet worden voortgezet…..
Het stukje over informatievoorziening voor kinderen van gescheiden ouders is niet volledig juist. Het is namelijk mogelijk dat een kind evenveel tijd bij de ene ouder als bij de andere ouder woont en dat beide ouders gezag hebben over het kind. Er is dan sprake van een co-ouderschapregeling. Het kind ‘woont’ dan niet als zodanig bij een ouder.
Dank voor je aanvulling Corine!
Hartelijke groet,
Carola
Misschien iets om te onthouden
Mijn vrouw en ik komen beiden uit het buitenland (EU en Noord Amerika) en hebben een zoon in groep 1 in Amsterdam op school. Wij schikken van het nivo en tevens de motivatie in deze omgeving. De algemene houding mbt beschikbare uren is uiterst zorgelijk.
Reactie op Lodewyk. Dan is dat niet een school die overeenkomt met jullie verwachtingen. Aangezien jullie kind nog in gr. 1 zit, zou ik als vader direct van school wisselen. Iedere dag wat verder fietsen is het dik waard om goed onderwijs te krijgen. (Fietsen!…Ja toch? Da’s óók opvoeding.)
Wij doen dit al een aantal jaren en dat bevalt heel goed. Gewoon binnen de betaalde uren overigens. Maar de zinnen over respect en vertrouwen mogen van mij dikgedrukt worden. Ouders waarvan het kind niet zo goed presteert als gehoopt verliezen vaak het vertrouwen in de school en willen er niet aan dat hun kind op zijn of haar teentjes loopt. Als kinderen goed presteren ligt het aan de ouders en als kinderen niet goed presteren ligt het aan de school.
Hallo Machteld, zelf hier leerkracht en ouder. Vaak is dat zo wat je zegt. Toch is het vertrouwen hierbij nog een groot ding. Je moet dus als leerkracht je heel goed kunnen onderbouwen en alles proberen om de kinderen toch naar een hoger level te brengen. Zo zorg je dat het vertrouwen toch blijft en ouders het niet naar jou spelen. Kom afspraken na etc. Ikzelf als ouder merk dat dit niet gebeurd en daardoor zelf ook vertrouwen in mijn collega’s verlies. We hebben een erg hoge werk druk, maar ouders zien ook erg veel dus neem dit serieus.
Als leerkracht ben ik een groot voorstander van een dergelijke samenwerking. Het voeren van individuele startgesprekken lijken mij dan ook erg nuttig. Echter … dit soort gesprekken kosten veel tijd (in mijn geval x 32 leerlingen). De beschikbare niet-lesgebonden uren laten vaak dit soort gesprekken niet toe, tenzij je ze in je onbetaalde vrije tijd voert. Lange tijd heb ik veel schooltaken op deze manier in mijn vrije tijd gedaan, maar ik ben van mening dat bij een professionele aanpak ook hoort dat je voor dit soort werk betaald krijgt.
Beste Petra,
Dank voor je reactie. Fijn om te horen dat je een voorstander bent van ouderbetrokkenheid. Ik snap je punt! Hopelijk komen er meer middelen beschikbaar en komt meer ruimte voor dit soort belangrijke dingen!
Hartelijke groet,
Carola de Koning
Helemaal mee eens! Dit is ook de reden waarom leerkrachten nu in verzet komen. En terecht! Zij krijgen zoveel op hun bordje. De startgesprekken zijn overigens een prima middel, daar is geen discussie over!
ik kan me goed voorstellen wat je bedoeld. bij mijn zoon op school zit een juf die voor 2 dagen betaald wordt en 3.5 aanwezig is. blij dat zij er zoveel plezier uithaalde en het wil doen. nog komt ze tijd te kort. maar 1.5 dag exstra werken vind ik al bijzonder loyaal en dat elke week.
“Beschikbare niet-lesgebonden uren laten dit niet toe? ”
Als oud-leerkracht hadden we destijds geen “urenbaan”, maar een “takenbaan”. Je was pas klaar met je werk als je táák af was, niet als “je tijd òp was”.