Begrijpend lezen oefenen, hoe doe je dat?
Begrijpend lezen oefenen kun je op een aantal manieren doen. Bij begrijpend lezen gaat het letterlijk om het begrijpen van een tekst.
Bekijk artikel
Bekijk hier alle tips over lezen in groep 5. Klik hier voor begrijpend lezen.
Meer weten over rekenen in groep 5?
Je hoort de leerkracht van je kind vast wel eens zeggen: “laat je kind vaak en veel lezen!” Lezen is namelijk de basis van alles. Heb jij een kind dat boeken verslindt en elke dag uren in een hoekje van de bank zit te lezen? Dan hoef je als ouder je kind nauwelijks te helpen met het stimuleren van de leesontwikkeling. Kinderen die graag lezen, leren het zichzelf namelijk aan, zonder dat de leerkracht of de ouder dit moet stimuleren. Maar misschien leest jouw kind helemaal niet graag en duikt weg voor elk boek dat hem wordt voorgehouden. Dan wordt het als ouder een stuk lastiger om je kind te stimuleren. Druk leggen werkt vaak averechts en dus geef je het maar op en zeg je tegen de leerkracht: “mijn kind is geen lezer”.
Toch zijn er mogelijkheden om je kind net even dat extra zetje te geven om wel te gaan lezen. In dit artikel leg ik uit hoe je als ouder je kind een handje kunt helpen.
Technisch lezen is een proces dat op school al begint in de kleuterperiode. Vaak zeggen we dat als een kind naar groep 3 gaat: “Nu ga je leren lezen!” Maar in de kleutergroepen wordt er al volop aandacht besteed aan de voorwaarden om de techniek van het lezen onder de knie te krijgen. Letters en woorden lezen heeft namelijk met veel vaardigheden te maken. Denk maar aan het horen van verschil in letters, maar ook het zien van de verschillen tussen de letters. Dit noemen we auditieve en visuele vaardigheden die vooral in de kleutergroepen worden gestimuleerd.
Aan het eind van groep 2 is je kind in principe klaar voor de overstap naar groep 3. Het ene kind is natuurlijk al wat verder in het leesproces dan het andere kind, daar wordt op school rekening mee gehouden. De methode die veelal gebruikt wordt in groep 3, biedt namelijk verschillende niveaus aan. Dus kan je kind in groep 2 al korte zinnetjes lezen, dan kan het zijn dat je kind direct al een in hoger niveaugroepje wordt geplaatst.
In groep 4 wordt het technisch lezen voortgezet. Alle scholen in Nederland streven namelijk naar het behalen van de minimale doelen en die ligt op het behalen van in ieder geval eind groep 6 niveau.
Is je kind een vlotte lezer, dan kan het zijn dat hij al voor het eind van groep 6 het minimale doel al heeft behaald. Dit wordt vaak gemeten met de AVI toets van CITO. Als je als ouder graag wilt weten op welk niveau je kind functioneert, dan kun je de leerkracht vragen naar het AVI niveau. Neem vervolgens het AVI niveau dat net boven het beheersingsniveau ligt. Dus als je kind in groep 5 AVI eind 4 beheerst, bied dan boekjes aan die aansluiten op de eerste helft van groep 5.
In de klas wordt op zowel woordniveau geoefend als op zinsniveau. Het verschil is dat oefenen op woordniveau alleen om het lezen van woordjes gaat. Deze woorden hebben geen inhoudelijk verband met elkaar. Ze kunnen wel op technisch vlak overeenkomsten hebben. Bijvoorbeeld rijen woorden met allemaal een sch- aan het begin van het woord. Schijf, schaaf, schoon, schip, enz. Je kind leert op deze manier woorden herkennen met een zelfde klankgroep. Door het herkennen van de woorden, wordt het woordbeeld gevormd. En dit zorgt voor een vlotte beheersing van het lezen.
Oefenen op zinsniveau is het lezen van verhaaltjes. Dat kunnen korte stukjes tekst zijn of een boek. Het boek kan zowel een verhalend boek zijn vol fantasie, maar het mag ook gerust een informatief boek zijn met een onderwerp dat aansluit bij de belevingswereld van je kind. De woorden en de zinnen hebben in deze teksten verband met elkaar door de inhoud. Als je kind een zin leest, dan kan hij uit de context van de zin vaak al de betekenis van de woorden halen.
Bijvoorbeeld:
“Joris gaat vandaag op schoolreis. Hij heeft zijn lunchpakketje in zijn rugzak mee.”
Als je kind teksten vaak goed en vlot begrijpt, dan zal hij deze zin snel lezen. Maar als je kind moeite heeft met technisch lezen, dan kan het zijn dat je kind woorden gaat verdraaien.
Hij leest dan bijvoorbeeld:
“Joris gaat vandaag op schoolreisje. Hij heeft zijn lunchpakketje in zijn tas mee”.
Kinderen die woorden verdraaien of veranderen, noemen we radende lezers. Doordat ze begrijpen waar het verhaal over gaat, vullen ze al zelf de woorden in waarvan ze denken dat dat er staat. Zo wordt ‘schoolreis’ ‘schoolreisje’. En zo wordt ‘rugzak’ ‘tas’.
Als je dit herkent bij je kind, is het belangrijk dat je kind leert om nauwkeuriger te lezen. Hier 3 tips om je kind nauwkeuriger te laten lezen:
1. lees niet alleen verhaaltjes maar ook woordrijen om de techniek te stimuleren
2. laat je kind bijwijzen met een vinger
3. corrigeer je kind als hij een woordje fout leest door te zeggen: “stop, goed kijken”
Woordrijen lezen is niet altijd leuk voor je kind. Vaak vinden kinderen het saai, maar door er een spel van te maken, wordt het wellicht toch wat leuker. Dit kan door te gaan racelezen.
Race lezen is een oefening waarbij je kind leert om zo snel mogelijk te lezen. Op school doen de kinderen dit vaak in tweetallen. Omdat het tempo hierin belangrijk is, wordt er gewerkt met een zandloper. Voor kinderen is dit een ideale manier om de tijd bij te houden. Elk kind heeft een leesblad waar hij 1 minuut de tijd voor krijgt om te lezen. Op het moment van starten, draait het maatje van je kind de zandloper om en begint hij zo snel mogelijk te lezen. Zodra de zandloper leeg is, roept het maatje: “Stop!”. Vervolgens zet je kind een streepje bij het woord waar hij was gebleven. Nu is het andere kind aan de beurt en leest hij ook zo snel mogelijk de woorden op zijn blad, tot de zandloper leeg is. Vervolgens is je kind weer aan de beurt. Hij leest hetzelfde blad nog eens dat hij net ook heeft gelezen. Na 1 minuut roept het maatje weer: “Stop!” en opnieuw wordt er een streepje gezet bij het woord waar hij was gebleven. Meestal is het kind verder gekomen dan de eerste keer, en dat is een fijne succeservaring. Je kind is namelijk woorden aan het herkennen en leest daardoor steeds sneller. Dit wordt 3x herhaald en daarna is het race lezen klaar.
Je kunt deze oefening ook heel goed thuis oefenen. Veel scholen geven al racebladen mee naar huis, maar je kunt ze ook op internet vinden. Kijk wel goed dat je het juiste niveau kiest. Samen met je kind kun je het race lezen oefenen. Het kost je namelijk niet veel tijd, hooguit 5 minuten en het is een effectieve oefening om het nauwkeurig en vlot lezen onder de knie te krijgen.
Dobbelsteen lezen is net als race lezen ook een oefening om de techniek van het vlot en nauwkeurig lezen te stimuleren. Het zijn speciale werkbladen met rijtjes woorden. Boven elk rijtje staat een dobbelsteen met de verschillende ogen. Als je aan de beurt bent gooi je eerst de dobbelsteen. Als je 3 ogen hebt gegooid, dan lees je rijtje 3. Gooi je 6 ogen, dan lees je rijtje 6. Het is net even een andere spelvorm van woordrijen lezen. Deze verschillende spelvormen kunnen het voor je kind net even aantrekkelijker maken om te gaan lezen. De werkbladen met dobbelsteen lezen kun je vinden op het internet.
Naast het lezen van rijtjes woorden, is het ook belangrijk dat je kind teksten gaat lezen. Dit zal met name ook het begrijpend lezen ontwikkelen en de woordenschat. Hoe beter je kind het technisch lezen onder de knie heeft, hoe makkelijker hij ook teksten kan lezen. Hierdoor wordt het lezen van een boek vaak ook veel leuker.
Als ouder kun je niet vroeg genoeg beginnen met het voorlezen van boeken. Als je kind nog klein is zijn prentenboeken ideaal, omdat ze het verhaal ondersteunen met plaatjes zodat het begrip wordt gestimuleerd. Naarmate je kind ouder wordt, is het ook belangrijk dat je kind zelf boeken gaat lezen. Niet elk kind zal staan te juichen om een boek te gaan lezen. Hoe kun je als ouder ervoor zorgen dat je kind toch elke dag dat stukje gaat lezen in zijn boek?
Hier 5 tips:
1. laat je kind zelf een boek kiezen in de bibliotheek
2. het boek mag ook een informatief boek zijn over een onderwerp waar je kind in geïnteresseerd is
3. kies een afgesproken moment op de dag waarop je kind gaat lezen, bijvoorbeeld na het eten, of voor het slapen gaan
4. lees samen door steeds om de beurt een stukje te lezen
5. toon interesse in het boek van je kind door er vragen over te stellen
Als je kind veel weerstand vertoont om een boek te gaan lezen, maak er dan geen strijd van. Het ene kind leest nu eenmaal minder graag dan het andere kind. Je kunt er, in dat geval, ook voor kiezen om korte verhalen te laten lezen. Korte verhalen hebben een duidelijk begin en een eind en duren maar een paar minuten. Dit geeft kinderen die niet zo van lezen houden overzicht over de tijd die ze kwijt zijn met lezen. Korte verhalen zijn ook zeer geschikt om vragen bij te stellen en te beantwoorden. Zo stimuleer je ook het begrijpend lezen. Deze verhalen kun je veelal vinden op het internet. Zoek dan vooral verhalen die aansluiten bij de belevingswereld van je kind.
Net als bij race lezen kun je ook bij het lezen van korte verhalen werken met tijd. We noemen dit ralfi lezen. Dit is een oefening die helpt om vlot en nauwkeurig te lezen van teksten. Op school wordt dit vaak aangeboden aan kinderen die moeite hebben met technisch lezen. Als je merkt dat je kind geen sterke lezer is, kun je het ralfi lezen ook thuis toepassen. Het gaat als volgt:
1. neem een korte tekst op een niveau dat net wat hoger ligt dan het beheersingsniveau
2. lees het als ouder eenmaal voor, terwijl je kind meeleest in zijn hoofd
3. zoek woorden in de tekst die je kind lastig vindt om te lezen of te begrijpen en bespreek ze
4. ga nu samen hardop de tekst nogmaals lezen. Lees rustig en laat je kind met jouw tempo meelezen (koorlezen)
5. nu is je kind aan de beurt om de tekst zelfstandig aan jou voor te lezen. Hierbij neem je de tijd op en noteert dit
Deze oefening duurt, afhankelijk van de lengte van de tekst hooguit tien minuten. De volgende dag neem je dezelfde tekst opnieuw. Bij stap 5 neem je opnieuw de tijd op en noteert dit. Deze stappen voer je gemiddeld vier keer per week uit. Het is namelijk vooral de kracht van de herhaling die ervoor zorgt dat je kind technisch steeds beter gaat lezen. Je kind zal ook ongetwijfeld iedere keer opnieuw ervaren dat het lezen steeds sneller gaat. Hij doet als het ware een wedstrijdje met zichzelf en verslaat zichzelf iedere keer opnieuw. Dat geeft een trots en fijn gevoel!
Bekijk de video’s. Abonneer je ook op ons Youtube-kanaal zodat je geen enkele video mist.