Wat is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord is een speciaal soort bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft waarvan iets gemaakt is. Het vertelt je dus meer over het materiaal of de stof van het zelfstandig naamwoord. Bij Wijzer over de Basisschool leggen we uit hoe je het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord herkent en correct gebruikt.

In groep 7 en 8 van de basisschool maken kinderen kennis met het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord. Ze leren dat woorden als houten, gouden en zilveren aangeven van welk materiaal iets gemaakt is. Deze kennis helpt hen bij het correct schrijven van teksten en bij het beter begrijpen van wat ze lezen.

Waar een gewoon bijvoeglijk naamwoord meestal iets zegt over eigenschappen zoals kleur (rode bal), grootte (grote hond) of karakter (lieve oma), geeft een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord specifiek aan uit welke stof iets bestaat. Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord is daarmee een belangrijke categorie binnen de bijvoeglijke naamwoorden.

Hoe herken je een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

Je herkent een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord door jezelf af te vragen: “Vertelt dit bijvoeglijk naamwoord waarvan iets gemaakt is?” Als het antwoord ‘ja’ is, heb je te maken met een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord. Ze staan meestal vóór het zelfstandig naamwoord dat ze beschrijven.

Enkele duidelijke voorbeelden van stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden zijn:

• De houten tafel (een tafel gemaakt van hout).
• Een gouden ring (een ring gemaakt van goud).
• Het stenen muurtje (een muurtje gemaakt van steen).
• De zilveren medaille (een medaille gemaakt van zilver).
• Een glazen wand (een wand gemaakt van glas).
• De katoenen sokken (sokken gemaakt van katoen).
• Een zijden draadje (een draadje gemaakt van zijde).

Als je je kind wilt helpen bij het herkennen van stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden, kun je samen voorwerpen in huis aanwijzen en vragen: “Waar is dit van gemaakt?” Als je kind antwoordt: “Van hout”, dan kun je samen het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vormen: “Dus dit is een houten tafel.”

Spellingregels voor stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden

De spelling van stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden volgt een specifieke regel. In tegenstelling tot gewone bijvoeglijke naamwoorden die vaak eindigen op -e, krijgen stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden meestal een -n aan het eind.

De basisregel is als volgt:
Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord eindigt meestal op -en.
Voorbeelden: houten, zilveren, gouden, stenen, katoenen, zijden

Er zijn echter belangrijke uitzonderingen op deze regel. Sommige materialen krijgen geen -en aan het eind. De bekendste uitzonderingen zijn:

• Plastic: een plastic tas (niet: plasticen tas)
• Aluminium: een aluminium ladder (niet: aluminiumen ladder)
• Nylon: nylon kousen
• Rubber: rubber handschoenen

Deze uitzonderingen moet je gewoon uit je hoofd leren. Een handige tip voor je kind is om te controleren of het woord goed klinkt als je het hardop uitspreekt. “Een plasticen tas” klinkt vreemd, terwijl “een plastic tas” natuurlijk klinkt.

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden in zinnen

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden staan meestal vóór het zelfstandig naamwoord. Bijvoorbeeld: De houten stoel staat in de kamer. Het komt bijna niet voor dat ze achter het zelfstandig naamwoord staan, zoals in De stoel is houten. Dat klinkt niet correct in het Nederlands.

Wil je aangeven van welk materiaal iets gemaakt is zonder een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord te gebruiken, dan zeg je bijvoorbeeld: De stoel is van hout of Deze tafel is gemaakt van hout.

Je kunt je kind helpen door samen zinnen te maken met stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden. Vraag bijvoorbeeld: “Maak een zin met het woord ‘houten’ over deze tafel.” Je kind kan dan antwoorden: “De houten tafel is zwaar.”

Het verschil tussen bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden

Om stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden goed te begrijpen, is het belangrijk te weten wat het verschil is tussen een bijvoeglijk naamwoord (bn) en een bijwoord (bw). Dit is een onderscheid dat kinderen in groep 7 en 8 leren maken.

Een bijvoeglijk naamwoord zegt altijd iets over een zelfstandig naamwoord. Het geeft meer informatie over een persoon, dier of ding. Een bijwoord daarentegen zegt iets over een andere woordsoort, zoals een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord, een ander bijwoord of zelfs over een hele zin.

Vergelijk deze zinnen eens:

• “De houten stoel.” – ‘houten’ is een bijvoeglijk naamwoord dat iets zegt over de stoel
• “Hij timmert snel.” – ‘snel’ is een bijwoord dat iets zegt over het werkwoord ’timmert’

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord is dus altijd een bijvoeglijk naamwoord, nooit een bijwoord, omdat het altijd iets zegt over een zelfstandig naamwoord.