Aanwijzend voornaamwoord – dit moet je weten!

In deze uitleg leer je hoe je ze herkent en wanneer je ‘deze’, ‘die’, ‘dit’ of ‘dat’ gebruikt. Aanwijzende voornaamwoorden helpen je om duidelijk aan te geven over wie of wat je het hebt.

In de video hierboven zie je precies hoe dat werkt, met duidelijke voorbeelden en plaatjes.

Wat is een aanwijzend voornaamwoord?

Een aanwijzend voornaamwoord wijst iets of iemand aan. Denk aan woorden als:

• deze
• die
• dit
• dat

Je kunt letterlijk met je vinger ergens naartoe wijzen. Bijvoorbeeld: ‘die bril’ of ‘dat boek’.

Waar staat het aanwijzend voornaamwoord in de zin?

Meestal staat een aanwijzend voornaamwoord vóór het woord dat het aanwijst. Bijvoorbeeld:

• dat paard
• deze auto
• die boerderij
• dit rapport

In deze zinnen wijst het aanwijzend voornaamwoord aan over welk zelfstandig naamwoord het gaat.

Het vervangt het lidwoord

Een aanwijzend voornaamwoord vervangt vaak het lidwoord.

Voorbeelden:

• het getal → dat getal of dit getal
• de boerderij → deze boerderij of die boerderij
• een beer → deze beer of die beer

Zo geef je extra duidelijkheid over welk ding of persoon je bedoelt.

Welke kies je: deze/die of dit/dat?

Gebruik ‘deze’ of ‘die’ bij de-woorden:

• de auto → deze auto / die auto

Gebruik ‘dit’ of ‘dat’ bij het-woorden:

• het hek → dit hek / dat hek

Let op:

• ‘dit huis’ is goed, maar ‘die huis’ niet
• ‘deze jurk’ is fout, het moet ‘deze jurk’ of ‘die jurk’ zijn, afhankelijk van afstand

Afstand speelt ook een rol

Staat iets dichtbij? Dan gebruik je ‘deze’ of ‘dit’.

Staat het verder weg? Dan gebruik je ‘die’ of ‘dat’.

Voorbeeld met een plaatje:

• dit schaap (staat dichtbij)
• dat schaap (staat verder weg)

Kun je het aanwijzend voornaamwoord vervangen?

Twijfel je of een woord een aanwijzend voornaamwoord is?

Dan kun je het vaak vervangen door een ander aanwijzend voornaamwoord.

Voorbeeld:

• deze koets → die koets
• dat eekhoorntje → dit eekhoorntje

Als dat lukt én het wijst iets aan, is het een aanwijzend voornaamwoord.

Een plaatje in je hoofd

Stel je een plaatje voor bij de zin. Zie je iemand ergens naar wijzen? Dan heb je waarschijnlijk een aanwijzend voornaamwoord te pakken.

Voorbeelden:

• deze fiets
• die koeien
• dat zwaard
• dit flesje

Let op: soms is ‘die’ géén aanwijzend voornaamwoord

Soms lijkt een woord een aanwijzend voornaamwoord, maar is het iets anders.

Voorbeeld:

• Daar was de jongen die dat kampioenschap had gewonnen.

In deze zin is ‘dat’ een aanwijzend voornaamwoord (voor ‘kampioenschap’), maar ‘die’ is hier een betrekkelijk voornaamwoord.

Andere aanwijzende voornaamwoorden

Naast ‘deze’, ‘die’, ‘dit’ en ‘dat’, zijn er nog meer aanwijzende voornaamwoorden:

• degene
• datgene
• zulk
• zulke
• zo’n

Voorbeeld:

• Degene die een taart bakt, is lief.
• Zulke grote aardbeien heb ik nog nooit gezien!

Zelf oefenen met aanwijzende voornaamwoorden

In de video oefen je met zinnen waarin je aanwijzende voornaamwoorden moet herkennen.

Wil je kind hiermee verder oefenen? Bekijk dan het oefenpakket met videobijles en opdrachten.

Oefenpakket ontleden