Wat zijn feiten en meningen?

In deze uitleg leer je wat het verschil is tussen een feit en een mening. Je kind leert bij begrijpend lezen hoe het feiten en meningen in teksten kan herkennen. Dit is een belangrijke vaardigheid die helpt om teksten kritisch te lezen en te begrijpen wat de schrijver echt bedoelt.
De video hierboven laat je met duidelijke voorbeelden zien wanneer iets een feit is en wanneer iets een mening is. Laten we eens kijken wat het verschil precies inhoudt.

Wat is een feit?

Een feit is iets dat vaststaat. Het is waar (of juist niet waar) en er is geen twijfel over mogelijk. Een belangrijk kenmerk van feiten is dat ze te controleren zijn en bewezen kunnen worden.
Bijvoorbeeld: ‘8 + 2 = 10’ is een feit. Ook ‘De trein vertrekt om kwart over 2’ is een feit als dit in de dienstregeling staat. ‘Van regen word je nat’ is ook een feit, want het is altijd waar, of je het nu leuk vindt of niet.

Wat is een mening?

Een mening is wat iemand van iets vindt. Bij meningen kun je het ermee eens zijn, of juist niet. Meningen kunnen verschillen van persoon tot persoon, en dat maakt het geen feiten maar persoonlijke opvattingen.

Bijvoorbeeld: ‘Chocolade is lekker’ is een mening. Jouw kind vindt dat misschien wel, maar een ander kind misschien niet. ‘Paars is een mooie kleur’ is ook een mening. En ‘Kerst is de gezelligste periode van het jaar’ is eveneens een mening – sommige mensen vinden juist de zomer of hun verjaardag gezelliger!

Hoe herken je een mening?

Een mening bevat vaak bepaalde signaalwoorden die je kunt herkennen. Let op woorden zoals: ‘ik vind’, ‘volgens mij’, ‘de leukste’, ‘de beste’, ‘mooi’, ‘stom’ of ‘lekker’. Deze woorden geven vaak aan dat iemand een persoonlijke mening uit.

Ook als iemand wil overtuigen met argumenten (‘Ik vind begrijpend lezen leuk, omdat je veel nieuwe dingen leert over de wereld’), is dat meestal een mening. De persoon probeert je te overtuigen door argumenten te geven waarom zijn of haar mening juist is.

Waarom is het belangrijk om het verschil te weten?

Het herkennen van feiten en meningen is een essentiële vaardigheid bij begrijpend lezen. In teksten staan vaak zowel feiten als meningen door elkaar. Als je kind het verschil herkent, kan het beter begrijpen wat de schrijver echt bedoelt.

Bij feiten gaat het om bewezen zaken die je kunt geloven. Bij meningen gaat het om wat iemand ergens van vindt, wat niet per se waar hoeft te zijn. Je leert je kind hiermee kritisch te lezen: moet je wat er staat zomaar geloven, of moet je er zelf nog over nadenken?
De video van Wijzer over de basisschool legt uit dat kinderen, voordat ze een schrijver zomaar geloven, moeten nadenken of de schrijver het over feiten heeft, of juist meningen deelt. Dit is een belangrijk inzicht voor het ontwikkelen van kritisch leesvermogen.

Feiten en meningen herkennen in teksten

In de video zie je een praktisch voorbeeld van hoe je feiten en meningen in een tekst kunt herkennen. De voorbeeldtekst gaat over waarom buitenspelen goed voor je is. Laten we eens kijken naar 2 fragmenten:
Fragment 1: Lichaamsbeweging is niet alleen goed voor je spieren. Ook je hersenen worden er actiever door. Je kunt dus beter nadenken als je dagelijks veel beweegt.
Dit is een feit! Er worden geen persoonlijke voorkeuren genoemd en het is wetenschappelijk bewezen dat beweging goed is voor je hersenen. Er is onderzoek naar gedaan en het is controleerbaar.

Fragment 2: Buitenspelen is niet alleen goed voor je. Het is ook nog eens heel leuk! Samen met je vriendjes en vriendinnetjes maak je de mooiste plannen voor leuke activiteiten.
Dit is een mening! ‘Heel leuk’ en ‘de mooiste plannen’ zijn persoonlijke waarderingen. Sommige kinderen vinden buitenspelen misschien helemaal niet leuk, bijvoorbeeld als ze worden buitengesloten of als het weer slecht is.

Je kind helpen met feiten en meningen

Wil je je kind helpen met het herkennen van feiten en meningen? Hier zijn enkele praktische tips die je thuis kunt toepassen:

• Lees samen een krantenartikel of nieuwsbericht en vraag je kind om de feiten en meningen aan te wijzen
• Speel het spel ‘Feit of mening?’: maak om de beurt een uitspraak en laat de ander raden of het een feit of mening is
• Laat je kind bij een reclameposter aangeven welke uitspraken feiten zijn en welke meningen
• Oefen met signaalwoorden: woorden als ‘ik vind’ of ‘volgens mij’ duiden meestal op meningen
• Vraag bij meningen: “Zou iemand anders dit anders kunnen zien?” en bij feiten: “Hoe kunnen we controleren of dit waar is?”

Door regelmatig met je kind over het verschil tussen feiten en meningen te praten, help je het om een kritische lezer te worden. Dit is een vaardigheid die niet alleen nuttig is bij begrijpend lezen op school, maar ook in het dagelijks leven bij bijvoorbeeld het lezen van nieuws of social media.

Als je merkt dat je kind moeite heeft met het onderscheid tussen feiten en meningen, kan het helpen om met tips voor begrijpend lezen aan de slag te gaan. Ook het herkennen van signaalwoorden kan hierbij helpen.