Persoonsvorm in de tegenwoordige tijd begrijpen

In de Nederlandse taal is het schrijven van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd een belangrijk onderdeel van de werkwoordspelling. De video hierboven legt stap voor stap uit hoe je de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd correct schrijft, zodat je kind dit goed begrijpt.
Om werkwoorden correct te kunnen vervoegen, moet je 2 essentiële begrippen kennen: de stam en de ik-vorm. Met deze basis kun je vervolgens alle persoonsvormen in de tegenwoordige tijd correct schrijven.

Wat zijn de stam en de ik-vorm?

De stam van een werkwoord vind je door de letters ‘-en’ van het hele werkwoord af te halen. Bij het werkwoord ‘fietsen’ wordt de stam dus ‘fiets’ (fietsen – en = fiets).
De ik-vorm is de vorm die je gebruikt in combinatie met ‘ik’. In veel gevallen is de ik-vorm gelijk aan de stam. Bij ‘fietsen’ is de ik-vorm inderdaad ‘fiets’, zoals in ‘Ik fiets naar school’.
Bij sommige werkwoorden moet je de stam nog aanpassen om de correcte ik-vorm te krijgen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het werkwoord ‘lopen’. Als je ‘-en’ weghaalt, krijg je ‘lop’. Maar niemand zegt ‘Ik lop naar huis’. De juiste vorm is ‘Ik loop naar huis’. Bij dit soort werkwoorden pas je de stam aan voor een natuurlijke uitspraak.

Persoonsvorm tegenwoordige tijd in het enkelvoud

Voor het enkelvoud gelden verschillende regels, afhankelijk van het onderwerp in de zin. Deze regels zijn cruciaal om de werkwoorden correct te vervoegen:

Bij ‘ik’ als onderwerp

Wanneer ‘ik’ het onderwerp is, gebruik je alleen de ik-vorm.
Bijvoorbeeld: Ik fiets elke dag naar school. (werkwoord: fietsen → ik-vorm: fiets)

Bij ‘je/jij’ als onderwerp vóór de persoonsvorm

Als ‘je’ of ‘jij’ het onderwerp is en vóór de persoonsvorm staat, schrijf je de ik-vorm + t.
Bijvoorbeeld: Jij gooit die bal ver weg. (werkwoord: gooien → ik-vorm: gooi → jij-vorm: gooit)
Een bijzondere situatie ontstaat bij werkwoorden waarvan de ik-vorm al op een -d eindigt. Bij deze werkwoorden voeg je ook een -t toe, wat resulteert in -dt aan het einde:
Bijvoorbeeld: Je beantwoordt de vraag goed. (werkwoord: beantwoorden → ik-vorm: beantwoord → je-vorm: beantwoordt)

Let op: als de ik-vorm al op een -t eindigt, voeg je geen extra -t toe. Dus: ‘Jij wacht op de bus’ en niet ‘Jij wachtt op de bus’.

Bij ‘je/jij’ als onderwerp in een vraagzin

In een vraagzin, waarin het onderwerp ‘je’ of ‘jij’ achter de persoonsvorm staat, gebruik je alleen de ik-vorm zonder -t.
Bijvoorbeeld: ‘Koop jij vaak snoep?’ en niet ‘Koopt jij vaak snoep?’

Een handige truc om te controleren of je dit correct doet bij werkwoorden die eindigen op -d (zoals ‘worden’), is het vervangen door een eenvoudiger werkwoord zoals ‘lopen’:
Vergelijk: ‘Word jij later bakker?’ met ‘Loop jij later naar huis?’ Je hoort dat er geen -t achter ‘loop’ komt, dus ook geen -t achter ‘word’.

Bij ‘hij/zij/het/u’ en zelfstandige naamwoorden als onderwerp

Bij onderwerpen als ‘hij’, ‘zij’, ‘het’, ‘u’, en zelfstandige naamwoorden zoals ‘de jongen’, ‘het paard’, gebruik je de ik-vorm + t.
Bijvoorbeeld: Rens poetst zijn fiets. (werkwoord: poetsen → ik-vorm: poets → hij-vorm: poetst)

Ook hier geldt weer: bij werkwoorden waarvan de ik-vorm op -d eindigt, krijg je -dt:
Bijvoorbeeld: Evi redt een konijn. (werkwoord: redden → ik-vorm: red → zij-vorm: redt)

Persoonsvorm tegenwoordige tijd in het meervoud

De regel voor het meervoud is gelukkig eenvoudig: bij alle meervoudsvormen (‘wij’, ‘jullie’, ‘zij’) schrijf je gewoon het hele werkwoord.
Bijvoorbeeld:

• Wij lopen naar school. (werkwoord: lopen)
• Jullie eten in de kantine. (werkwoord: eten)
• Zij fietsen door het park. (werkwoord: fietsen)

Bijzondere werkwoorden en uitzonderingen

Niet alle werkwoorden volgen deze regels. Sommige werkwoorden, zoals ‘zijn’, hebben onregelmatige vervoegingen. Bij ‘zijn’ krijg je bijvoorbeeld niet ‘ik zij’ maar ‘ik ben’.
Deze onregelmatige werkwoorden moet je apart leren. In de video over werkwoorden worden meer van deze bijzondere gevallen besproken.

Handige tips om je kind te helpen

Wil je je kind helpen met het leren van de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd? Hier zijn enkele praktische tips:

• Maak samen een schema met de regels, zoals in de video wordt gedemonstreerd
• Oefen met zinnen waarbij je de persoonsvorm moet invullen
• Gebruik het vervangingstrucje bij twijfel: vervang een moeilijk werkwoord door ‘lopen’
• Wijs persoonsvormen aan in teksten die je kind leest
• Oefen vooral met werkwoorden die eindigen op -d of -t, want daar worden de meeste fouten mee gemaakt

Door regelmatig te oefenen met deze regels, zal je kind steeds vaardiger worden in het correct schrijven van persoonsvormen in de tegenwoordige tijd.