Het onderwerp in een zin (met duidelijke voorbeelden)

In deze uitleg leer je wat het onderwerp van een zin is. Je ontdekt hoe je het onderwerp herkent, hoe het samenhangt met de persoonsvorm en wat er gebeurt bij een gebiedende wijs.

De video hierboven laat je stap voor stap zien hoe je het onderwerp vindt en hoe je hiermee kunt oefenen.

Wat is het onderwerp?

Het onderwerp geeft aan wie of wat iets doet in de zin. Het onderwerp hoort bij het werkwoord en vertelt waar de zin over gaat.

Bijvoorbeeld: in de zin ‘De presentator raakt zijn neus aan’ is ‘de presentator’ het onderwerp.

Het onderwerp en de persoonsvorm

Het onderwerp heeft altijd hetzelfde getal als de persoonsvorm. Dus: ‘de jongen speelt’ (enkelvoud) en ‘de jongens spelen’ (meervoud).

Als je de persoonsvorm verandert van enkelvoud naar meervoud, moet het onderwerp ook meeveranderen.

Hoe vind je het onderwerp?

Stel de vraag: *Wie of wat + persoonsvorm?*

Bijvoorbeeld:

• Pieter en Lotte bouwen een boomhut → Wie of wat bouwen? → Pieter en Lotte (onderwerp).

• De vervelende buurman maakte veel lawaai → Wie of wat maakte? → De vervelende buurman (onderwerp).

Het onderwerp staat niet altijd vooraan

Vaak staat het onderwerp aan het begin van de zin, maar dat is niet altijd zo.

Bijvoorbeeld:

• Morgen gaan we naar de wedstrijd kijken → ‘we’ is het onderwerp, ook al staat het verder in de zin.

• In de tuin lagen met Pasen heel veel eieren → ‘heel veel eieren’ is het onderwerp.

Een onderwerp is een zinsdeel

Het onderwerp is altijd een heel zinsdeel. Niet een deel ervan. Kijk dus goed naar de zinsdelen.

Bijvoorbeeld: in de zin ‘De juf van klas 6B gaf een moeilijke opdracht’ is het onderwerp: ‘De juf van klas 6B’.

Onderwerp en gebiedende wijs

In een gebiedende wijs (een bevel) is er geen onderwerp in de zin. Zoals bij:

• Blijf van mijn speelgoed af!

• Doe de deur even dicht.

• Raap die stiften op!

Je kunt van deze zinnen wel een vraag maken mét onderwerp:

• Blijf jij van mijn speelgoed af?

• Doe jij de deur even dicht?

• Raap jij die stiften op?

Dan zie je dat het onderwerp ‘jij’ erbij komt. Maar in een gewone gebiedende wijs ontbreekt het onderwerp.

Zelf oefenen met het onderwerp

Wil je kind hiermee oefenen? Bekijk dan het oefenpakket met videobijles en/of het oefenboek.

Oefenpakket Ontleden