Onderwijs op afstand: hoe ga je daar als ouder mee om?

Het is maart 2020 als het kabinet besluit om alle scholen voor een aantal weken te sluiten. Het Corona-virus dwingt ons om letterlijk afstand te nemen van elkaar. En dan ineens zit je als ouder met je kinderen thuis, daar had niemand rekening mee gehouden.

Het kabinet roept scholen op om onderwijs op afstand aan te bieden, zodat de ontwikkeling van de kinderen zo goed mogelijk kan doorgaan. Hoe doe je dat als ouder? Hoe zorg je ervoor dat je kind de leerstof van rekenen, spelling en begrijpend lezen goed oppakt? Welke rol heb je daarin als ouder?
In dit artikel geef ik je tips over hoe je als ouder met deze nieuwe situatie kan omgaan. Want eerlijk is eerlijk, makkelijk is dat thuisonderwijs niet!

Hoe reageer jij op deze nieuwe situatie?

Voor zowel jezelf als voor je kind is deze situatie nieuw en onvoorspelbaar. De nieuwsberichten in de media volgen elkaar in razendsnel tempo op en voor je het weet ben je dag en nacht bezig met wat er gaande is in de wereld. Deze pandemie zorgt in veel gezinnen voor een hoop onrust en roept veel vragen op. Wat betekent dit voor mijn gezin? Welke maatregelen moeten we in acht nemen? En de belangrijkste vraag is: “Hoe zorgen we ervoor dat we gezond blijven?”

Zorg voor rustige thuisbasis

Wat voor jou als volwassene geldt, geldt ook voor jouw kind. Dit is een onzekere en onvoorspelbare situatie waar we niet de volledige controle over hebben. Het is dan ook heel belangrijk dat je juist dan zorgt voor een veilige en rustige thuisbasis. Jouw kind zal namelijk van nature altijd jou als ouder gaan spiegelen. Want als mama of papa onrustig is, dan is er iets aan de hand om onrustig van te worden. Of als er paniek in jouw ogen is af te lezen, dan zal je kind dat zien en ook zo voelen.

Het is dus heel belangrijk dat je juist in het bijzijn van je kinderen je eigen rust bewaart. Dat betekent niet dat je net moet doen alsof er niets aan de hand is, want kinderen weten heel goed wanneer er iets speelt. Het is belangrijk dat je je in eerste instantie bewust bent van je eigen gedrag. Dus vraag je af hoe je reageert op nieuws als de kinderen erbij zijn. Blijf je rustig? Toon je emoties? Gooi je er meteen uit wat je ervan vindt? Mijn advies zou zijn om in ieder geval zo neutraal mogelijk te reageren. Neem het nieuws als een feit en reageer zonder al te veel emoties. Als kinderen nieuwsgierig zijn naar wat er gaande is, kun je ze rustig in voor hen begrijpelijke taal uitleggen hoe het zit. Hoe neutraler jij reageert, hoe fijner het is voor je kind.

Praat over emoties met je kind

Ondanks dat je misschien al bewust bezig bent met rustig reageren op nieuws waar je kind bij is, je kunt niet altijd voelen wat je kind voelt. Misschien heeft je kind toch onbewust bepaalde gedachten en emoties die ervoor zorgen dat hij angstig en onrustig is. Luister goed naar je kind. Welke behoefte is er? Wil je kind misschien even praten over wat er aan de hand is. Of heeft je kind juist behoefte aan leuke afleiding? Erken het gevoel en benoem de emotie of het gedrag dat je ziet.

Bijvoorbeeld:

“Ik zie dat je wat onrustig bent, wat voel je op dit moment?”

Misschien heeft je kind gewoon bewegingsdrang en is een leuke gymoefening al genoeg om weer rustig te worden. Maar het kan ook zijn dat er negatieve gedachten zijn waar je kind last van heeft. Probeer samen te achterhalen welke gedachten er zijn. Bijvoorbeeld; “nu kan ik nooit meer spelen met mijn vriendje” of “kan ik nog wel naar opa en oma toe?” Het samen onderzoeken van deze gedachten kan je kind veel rust geven. Want zodra het helder is waar je kind last van heeft, kun je samen naar een oplossing zoeken.

Bijvoorbeeld:

“zullen we even bellen met je vriendje?” of “misschien vinden opa en oma het leuk als je een tekening maakt, dan doen we die straks samen op de post”.

Het is belangrijk dat je je kind leert om over emoties te praten en dat er voor elke situatie wel een oplossing is. Ook al is dat niet altijd makkelijk. Als je het zelf moeilijk vindt om de situatie in passende taal uit te leggen, laat je kind dan bijvoorbeeld kijken naar het Jeugdjournaal. Vanaf een jaar of 9 kunnen kinderen dit goed volgen, dit is natuurlijk ook afhankelijk van je kind. Kijk samen, dan kun je zelf bepalen of het geschikt is om hiernaar te kijken.

Aan de slag met schoolwerk

Ondertussen heeft de juf of meester van je kind het één en ander klaargemaakt om thuis aan de slag te kunnen met het schoolwerk. Misschien heeft je kind een pakketje met werkboeken en werkbladen ontvangen, maar het kan ook zijn dat je kind digitaal aan de slag moet met de leerstof. Het zal best even wennen zijn wat er precies aan schoolwerk moet gebeuren en hoe je dat aanpakt. Ook voor de leerkrachten is het zoeken naar de juiste manier van onderwijs op afstand bieden. We zijn al wel zover dat al veel digitaal gaat, maar dat nu alles op afstand gaat, is ook voor het onderwijs nieuw! 

Wees geduldig naar elkaar toe, want het zal best even tijd nodig hebben om alles goed te organiseren. Geef elkaar die ruimte en toon begrip als het niet direct lukt.   

Onderwijsbehoeften: hoe ga je daarmee om?

Om ervoor te zorgen dat je kind doet wat er wordt gevraagd van school, zal er niet één pasklaar antwoord zijn. Elk kind zal hier immers anders op reageren. In de klas heeft de leerkracht ook met verschillende kinderen te maken en is er geen eenduidige aanpak mogelijk om alle kinderen met hetzelfde effect te bereiken. Leerkrachten kijken dan ook naar de onderwijsbehoeften van elk kind. Hoe leert dit kind het beste en wat heeft dit kind dan nodig?

Tijdens oudergesprekken heb je misschien de leerkracht wel eens horen zeggen dat je kind extra uitleg krijgt in een klein groepje als er spelling wordt gedaan. Of dat je kind juist wat extra uitdaging krijgt bij het rekenen, omdat het snel klaar is met de basisstof. De leerkracht houdt dus rekening met de verschillende leerniveaus binnen de klas. Voor jouw kind is het dus belangrijk dat je weet op welk niveau je kind leert. Heeft je kind extra uitleg nodig of vindt hij het fijn als het vooral zelfstandig aan het werk kan?

Werkhouding en manier van leren

Behalve het niveau van leren is het ook belangrijk dat je kijkt naar de werkhouding. Er zijn kinderen die uren achter elkaar aan het werk kunnen zonder dat ze zich laten afleiden. Maar er zijn ook kinderen die zich snel laten afleiden en zich moeilijk kunnen concentreren. Het verdelen van de effectieve leertijd gedurende de dag, is dus niet voor elk kind hetzelfde. Vraag jezelf dus af hoe dat voor jouw kind werkt.

Zoals je hebt kunnen lezen, is het belangrijk dat je weet hoe je kind het beste leert. Als je dat nog lastig vindt inschatten, dan kun je beginnen met een gesprekje met je kind. Vraag bij elk vakgebied wat er al goed gaat en wat je kind nog moeilijk vindt. Welke hulp krijgt je kind van de leerkracht en welke materialen worden er gebruikt? Mocht het dan nog niet duidelijk zijn, dan kun je deze vragen natuurlijk ook gerust aan de leerkracht stellen. Zij kent je kind tenslotte goed genoeg om een beeld te geven van de onderwijsbehoeften.

Tips voor thuisonderwijs

Als je de onderwijsbehoeften van je kind enigszins in kaart hebt gebracht, kun je hopelijk met de volgende tips je kind zo goed mogelijk thuis begeleiden en de dag zinvol besteden:

• Dagplanning
  Op school is er elke dag een dagplanning waardoor het voor kinderen duidelijk is hoe de dag verloopt. Maak samen met je kind een dagplanning met een duidelijke begintijd en eindtijd van het schoolwerk. Zet bij de verschillende activiteiten het tijdstip erbij, zodat je kind ziet dat er een begin en een eind is. Iets afronden binnen de tijd kan een bevredigend gevoel geven. Als je de tijd enigszins ruim neemt, zal je kind het prima binnen de tijd kunnen doen. Voor veel kinderen werkt het motiverend als je een beloningssysteem hebt. Dat kan zijn dat je iets mag afkleuren in de dagplanning of er een sticker bij mag plakken. Een grabbelton met kleine cadeautjes aan het eind van de dag of week kan ook motiverend werken. Overdrijf niet, maar belonen kan goed werken!
• Regels
  Zonder regels in huis zal de dag een stuk moeizamer verlopen. Kinderen hebben duidelijkheid nodig wat wel en niet mag in deze situatie. Kijk of je samen met je kind de regels kan opstellen. Schrijf ze op een groot vel papier en hang ze op. Zo is het duidelijk voor iedereen hoe jullie de komende tijd met elkaar doorbrengen. Probeer regels altijd positief te formuleren. Dus niet: “je mag niet langer dan 30 minuten op de tablet” maar wel: “je mag elke dag 30 minuten op de tablet”.
• Werkplek
  Net als op school, is het ook voor thuis belangrijk dat je kind een eigen werkplek heeft. Dat kan een bureau op de eigen kamer zijn, maar het kan ook aan de keukentafel als je je kind helpt met het schoolwerk. Zorg ervoor dat de werkplek rustig en overzichtelijk is. Maak desnoods kastjes of planken vrij waar je kind zijn werkspullen kan leggen, zodat het makkelijk weer te vinden is. Niks is zo frustrerend als spullen kwijtraken. Voorkom deze ergernis door overzicht te houden.
• Pauzemoment
  De geplande pauzemomenten zijn momenten waarop je kind zich even kan en mag ontspannen. Door vooraf samen te bespreken wat je in die pauzemomenten mag doen, voorkom je discussies met je kind. Geef je kind een aantal opties, zodat hij het gevoel heeft zelf te kiezen. Stel ook een reële tijdslimiet in die je eventueel zichtbaar maakt met een kookwekkertje. Vergeet ook niet om in het pauzemoment wat te drinken en te eten. Deze structuur helpt om je vitaal te blijven voelen. Ook voor jezelf is het belangrijk dat het pauzemoment een ontspannen moment is. Pak een kop koffie, plof op de bank neer met een tijdschrift en spreek af met je kind dat je even niet bereikbaar bent. Deze tijd is belangrijk om op te laden.
• Creativiteit
  Leren is niet alleen maar taal en rekenen. Leren is ook creatief denken en met je handen bezig zijn. Geef je kind de ruimte om spelend te leren. Ben je bezig met gewicht en inhoud, pak dan de keukenweegschaal en de litermaat erbij om in de praktijk te oefenen. Maak ook tijd vrij om te tekenen en te knutselen. Deze activiteiten kunnen ondersteunend zijn bij het verwerken van de dag. Houd bijvoorbeeld een dagboekje bij waar je kind kan opschrijven hoe de dag is verlopen en laat er een tekening bij maken. Als je kind het nog lastig vindt om te schrijven, kun je het ook laten vertellen terwijl jij schrijft. Zo kun je later terugkijken op een bijzondere periode in jullie leven.
  Creativiteit is ook muziek beleven. Kies een moment waarop je even samen lekker beweegt op muziek. Bewegen is je hoofd leegmaken en nieuwe energie opdoen.

Wees aardig voor elkaar

Niet elke dag zal goed gaan, maar in elke dag zit wel iets goeds. Benoem vooral de positieve dingen die je ziet bij je kind. Dat kan soms iets heel kleins zijn, maar alles wat je aandacht geeft zal worden versterkt. Dus als je ziet dat je kind 10 minuten achter elkaar aan het werk is, benoem dan dat je ziet dat hij zo goed aan het werk is. En als je kind iets moeilijk vindt, prijs hem dan als hij toch doorzet! Wees vooral in deze onrustige tijd extra aardig voor elkaar en voor jezelf. Leg geen hoge verwachtingen op, maar blijf reëel. Niemand heeft hierom gevraagd, maar we kunnen er wel mee leren omgaan. En als het een keer niet lukt, haal dan eens wat vaker je schouders op en denk: “het komt allemaal wel weer goed”.

Marja Wouda, BEd Master SEN

Marja (MSEN) is Remedial Teacher, Intern Begeleider, Kindercoach en behaalde een Bachelor of Education (PABO) en een Master SEN.

Over Marja