Wat is jenaplan-onderwijs?

Als je een basisschool voor je kind zoekt, is een jenaplanschool 1 van de vele opties die je hebt. Jenaplan-onderwijs staat in het teken van samen zijn en samen dingen doen. Hoe dat precies zit, lees je in dit artikel.

Geschiedenis jenaplan-onderwijs

Het jenaplan-onderwijs kent een startpunt dat te vergelijken is met dat van het dalton-onderwijs. In beide gevallen kreeg een onderwijzer te maken met een overvolle klas. Kinderen van verschillende niveaus en leeftijden zaten bij elkaar, omdat er simpelweg geen geld was voor kleinere groepen.

Dit overkwam ook de Duitse onderwijzer Peter Petersen (1884-1952). Petersen kwam er al snel achter dat die verschillen in de groep een voordeel waren in plaats van een nadeel.

Of een kind nu voor- of achterliep, er waren altijd wel klasgenootjes die hetzelfde niveau hadden. Dat maakte dat ieder kind zich in zijn eigen tempo kon ontwikkelen.

Petersen vond dit een mooi uitgangspunt. Hij merkte dat kinderen in die heterogene groepen niet alleen schoolse zaken leerden, maar ook hun sociale vaardigheden verbeterden.

De Duitse onderwijzer werkte zijn – uit nood geboren – idee verder uit. Daaruit ontstond het concept van de ‘Menschenschule’. Inmiddels was Petersen hoogleraar in de stad Jena. De Menschenschule werd daarom in de volksmond al gauw jenaplanschool genoemd.

Jenaplan in Nederland

In Nederland kwam het jenaplan-onderwijs pas in 1962 van de grond. Een aantal jaar daarvoor kwam onderwijsvernieuwster Suus Freudenthal-Lutter ermee in aanraking. Het idee sprak haar zo aan, dat ze besloot er werk van te maken.

Het jenaplan-onderwijs verspreidde zich razendsnel. Tegenwoordig zijn er zo’n 200 jenaplanscholen in het land.

jenaplan onderwijs heterogene klassen

Jenaplan onderwijs kenmerken

Je vraagt je misschien nog steeds af wat jenaplan-onderwijs nu zo anders maakt dan andere vormen van onderwijs. We zetten de kenmerken voor je op een rijtje.

Heterogene stamgroepen

Allereerst zitten kinderen dus niet alleen met kinderen van hun eigen leeftijd in een klas. Jenaplan houdt stamgroepen aan. Dat zijn groepen waarin kinderen van 3 verschillende leerjaren bij elkaar zitten.

Het idee van de stamgroepen is simpel: ieder kind krijgt de gelegenheid zich op zijn eigen tempo te ontwikkelen. Daarnaast kunnen oudere kinderen hun jongere groepsgenootjes helpen. Ook op sociaal vlak krijgen de kinderen op een jenaplanschool daardoor de kans zich te ontwikkelen.

Goede relaties

Het jenaplan-onderwijs zet in op goede relaties. Daarin zijn 3 verschillende soorten relaties te onderscheiden:

  • die van het kind met zichzelf
  • die van het kind met de ander
  • die van het kind met de wereld om hem heen.

Alle activiteiten op een jenaplanschool staan in het teken van deze relaties.

relaties jenaplan onderwijs

Ieder kind is anders

Verder gaat jenaplan ervan uit dat ieder kind anders is en op zijn eigen manier leert.

Leerkrachten geven daarom minder klassikaal les dan hun collega’s in het reguliere basisonderwijs. Ze zijn eerder coaches die de kinderen bijstaan in hun ontwikkeling. Kinderen bepalen grotendeels zelf hoe ze taken aanpakken.

4 keer samen

Samen dingen doen is de basis van het jenaplan-onderwijs. Het hele systeem heeft 4 pijlers:

  1. samen praten
  2. samen werken
  3. samen spelen
  4. samen vieren

De weekplanning is rond deze 4 pijlers opgebouwd. Daarover lees je verderop meer.

Oefening Rekenen Groep 2 (Gratis)

Oefenbladen Groep 3 Rekenen (Gratis)

Oefenbladen Groep 3 Spelling (Gratis)

Oefenbladen Rekenen Groep 4 (Gratis)

Oefenbladen Begrijpend lezen Groep 4 (Gratis)

Oefenbladen Spelling Groep 4 (Gratis)

Hoe ziet een week op een jenaplanschool eruit?

Op een jenaplanschool zijn de weken ritmisch ingedeeld. Dat wil zeggen dat de 4 pijlers van samen dingen doen elkaar continu afwisselen.

  • Samen praten gebeurt bijvoorbeeld in de kring als start van de schooldag.
  • Samen werken gebeurt in projecten. Kinderen zoeken samen uit hoe de wereld in elkaar zit. Als ze er niet uitkomen, zoeken ze eerst samen naar een oplossing. Komen ze er alsnog niet uit, dan fungeert de leerkracht als coach.
  • Samen spelen is op een jenaplanschool heel belangrijk. Er wordt vaak tijd vrijgemaakt om samen te spelen. Het idee hierachter is dat kinderen tijdens het spelen ook van en met elkaar leren.
  • Samen vieren gebeurt op feestdagen, maar ook als een kind in de klas jarig is. De groep staat altijd stil bij dit soort gelegenheden.
pijlers jenaplan-onderwijs

Ook vaste leerstof

Het jenaplan-onderwijs is niet alleen vrijheid blijheid. Kinderen moeten ook vaste leerstof leren. Vakken als taal, rekenen en wereldoriëntatie komen regelmatig aan bod. Vooral wereldoriëntatie neemt een belangrijke plek in. Het gaat er immers om dat kinderen de wereld beter gaan begrijpen en er goed in kunnen functioneren.

Nieuwe stof wordt klassikaal aangeboden. Herhaling en verdieping vindt dan weer plaats in projecten. Daarin is meer ruimte voor eigen inbreng van de leerlingen.

Leerkrachten proberen wel altijd de leerstof betekenisvol te maken. Zo bieden ze eigenlijk nauwelijks kale sommen aan bij rekenen, maar leggen ze de stof uit aan de hand van concrete voorbeelden uit de praktijk.

Dus in plaats van 2 + 2 = 4 zegt de leerkracht: “Kijk, Janna heeft 2 druiven. Pim heeft er ook 2. Hoeveel druiven hebben Janna en Pim samen?”

jenaplan onderwijs betekenisvolle leerstof

Talentontwikkeling

Jenaplanscholen gaan uit van het idee dat ieder kind zijn eigen talent heeft. Ze maken dan ook veel ruimte vrij om die talenten te ontwikkelen.

Meestal gebeurt dat binnen projecten, maar er zijn ook keuze-uren. Daarin mogen kinderen zelf bepalen waar ze aan werken. Op die manier ontwikkelen ze zich vanzelf in de dingen die ze leuk vinden, zo is het idee.

Leerkrachten zetten ook de talenten van ouders in. Regelmatig komt er een ouder op bezoek die kinderen vertelt over zijn werk of hobby. Ook bieden ouders vaak ondersteuning bij allerlei activiteiten op school.

Veel werkplekken

Kinderen vinden hun werkplek niet alleen terug in het klaslokaal. Ze mogen ook werken op andere plekken. Als ze bijvoorbeeld willen overleggen, zoeken ze een rustig plekje op. Gaan ze een toren bouwen? Dan doen ze dat in de gymzaal of buiten.

Het gaat erom dat ieder kind op een plek kan werken die voor hem passend is.

jenaplan onderwijs passend kind

Voordelen en nadelen jenaplan-onderwijs

Zoals elk soort onderwijs heeft ook het jenaplan-onderwijs zo z’n voordelen en nadelen.

Voordelen jenaplan-onderwijs

Kinderen die naar een jenaplanschool gaan…

  • leren omgaan met kinderen van verschillende leeftijden
  • zijn daardoor vaak erg sociaal vaardig
  • krijgen veel ruimte voor talentontwikkeling
  • mogen grotendeels zelf bepalen waar ze aan werken en hoe ze dat doen
  • leren overleggen, onderzoeken en zelfstandig problemen oplossen
  • begrijpen de verbanden tussen verschillende schoolvakken, omdat ze vaak projectmatig werken
  • gaan regelmatig op excursie
  • leren de wereld om hen heen goed kennen
  • worden beoordeeld op hun eigen ontwikkeling en minder op die van de gemiddelde leerling van hun leeftijd.

Nadelen jenaplan-onderwijs

Er zijn ook zaken die nadelig kunnen zijn:

  • Je kind moet kunnen omgaan met zoveel zelfstandigheid.
  • Geen enkele jenaplanschool is hetzelfde. De scholen zijn allemaal ingericht rondom dezelfde ideeën, maar hebben veel vrijheid om de uitvoering ervan vorm te geven. Verdiep je dus altijd goed in de jenaplanschool in jouw buurt. Pas dan weet je of deze ook echt past bij jouw kind.
  • Je moet als ouder bereid zijn om actief betrokken te zijn bij het onderwijs van je kind. Dat wordt namelijk wel van je verwacht.
  • De overstap naar regulier voortgezet onderwijs kan problemen opleveren. Simpelweg omdat je kind zo gewend is om zijn eigen pad te bewandelen. Op veel middelbare scholen is daar minder ruimte voor.

Voor wie is het jenaplan-onderwijs geschikt?

Jenaplan-onderwijs is in principe geschikt voor ieder kind. De leerkracht past zijn aanpak aan op de behoeften van het individu.

Toch zullen sommige kinderen er beter gedijen dan andere. Vooral kinderen die van nature creatief en zelfstandig zijn, ontwikkelen zich goed op een jenaplanschool.

Op zoek naar een jenaplanschool?

Ben jij op zoek naar een jenaplanschool bij jou in de buurt? Kijk dan eens op de site van de Nederlandse Jenaplan Vereniging. Daar vind je een mooi overzicht van alle jenaplanscholen per provincie.

Denk je dat jenaplan-onderwijs bij jouw kind past? Dan raden we je aan om eens een open dag te bezoeken of een informatieavond bij te wonen. De leerkrachten kunnen je precies vertellen hoe ze te werk gaan.

Kortom: laat je goed informeren en bepaal vanuit beleving of jouw kind past op de jenaplanschool in jouw buurt!

Bekijk ook:

Bron:

www.jenaplan.nl

Judith Kimenai, BEd

Judith was jarenlang docente Nederlands en (tweetalig) biologie binnen het voortgezet onderwijs. Tijdens haar onderwijscarrière was ze naast docente ook een bevlogen brugklasmentor en intern begeleider. Tegenwoordig is Judith freelance tekstschrijfster en richt ze zich voornamelijk op de educatieve sector.

Gerelateerde artikelen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *