Wist je dat je niet alleen kikkers kunt ontleden, maar ook zinnen? En eigenlijk doe je bij allebei hetzelfde: je hakt iets in stukjes en bekijkt de aparte onderdelen.
Lees hier alles over ontleden of grammatica. Klik hier voor rekenen oefenen of spelling oefenen.
Bekijk de video’s. Abonneer je ook op ons Youtube-kanaal zodat je geen enkele video mist.
Met grammatica en ontleden wordt min of meer hetzelfde bedoeld. Grammatica omvat alle regels die een taal heeft om goede zinnen te vormen. Bij ontleden kijk je ook naar de zinsbouw en de aparte onderdelen van de zinnen: de zinsdelen.
Woorden die níet hetzelfde betekenen zijn ‘grammatica’ en ‘spelling’. Soms weten mensen niet hoe ze woorden moeten schrijven en zeggen ze: “Ja, sorry, ik ben nu eenmaal niet goed in grammatica.”
Dat is een uitspraak die niet klopt. Spelling gaat over de manier waarop je woorden schrijft (spelt). Grammatica gaat over de manier waarop een zin is opgebouwd.
Allereerst begrijp je zinnen beter als je kunt ontleden. Een vreemde taal leren wordt ook makkelijker als je de grammatica begrijpt. Vooral omdat de grammaticaregels soms anders zijn in een vreemde taal.
Je hakt een zin in stukjes en bekijkt de aparte onderdelen. Welke manieren bestaan er?
Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen deze twee zinnen?
/ De lieve oma / gaf / haar kleinkinderen / een heerlijke appeltaart. /
/ De / lieve / oma / gaf / haar / kleinkinderen / een / heerlijke / appeltaart. /
De zinnen zijn hetzelfde en toch zijn ze op verschillende manieren in stukjes gehakt. Hoe zit dat?
Je weet nu dus dat ontleden betekent dat je iets in stukjes hakt en de onderdelen goed bekijkt. Die stukjes noem je zinsdelen. Ieder zinsdeel heeft een eigen taak.
Zo kun je bijvoorbeeld het onderwerp in een zin zoeken. Dat is degene die iets doet in de zin. Ook kun je zoeken naar het gezegde (alle werkwoorden) of het lijdend voorwerp. De zinsdelen bestaan dan soms uit meerdere woorden.
Bijvoorbeeld:
/ Gaf / de strenge meester / Sarah / een grote berg strafwerk? /
Je kunt ook de zin in nóg kleinere stukjes hakken. Ieder woordje is dan een apart zinsdeel. Je benoemt dan bijvoorbeeld zelfstandige naamwoorden of hulpwerkwoorden.
Kijk nog maar eens naar deze zin:
/ Gaf / de / strenge / meester / Sarah / een / grote / berg / strafwerk? /
Ook hier zie je dat dezelfde zin in veel meer stukjes is gehakt dan in het vorige voorbeeld.
Allebei de manieren zijn vormen van ontleden. De eerste heet redekundig ontleden en de tweede taalkundig ontleden.
Bij redekundig ontleden (ofwel zinsontleden) hak je de zin in stukken die langer kunnen zijn dan 1 woord. Elk zinsdeel heeft een eigen taak in de zin.
Een voorbeeld (als je nog niet alles begrijpt, is dat helemaal niet erg):
/ De verliefde puber / stuurde / een lange brief / aan zijn vriendinnetje. /
Uit hoeveel woorden een zinsdeel bestaat bij redekundig ontleden, is dus verschillend. Soms maar uit 1 woord, maar soms ook uit 2, 3 of 4 of zelfs meer woorden.
Kijk maar eens naar deze zin:
/ De gezellige, lieve, aardige, vriendelijke dierenartsassistente met een hart van goud / gaf / de zieke kat / medicijnen. /
Je ziet het: ‘De gezellige, lieve, aardige, vriendelijke dierenartsassistente met een hart van goud’ is maar 1 zinsdeel!
Iedereen kan ontleden leren. Voor redekundig ontleden bestaat bijvoorbeeld een handig schema dat je kunt gebruiken. Het is een soort stappenplan. Hieronder staat het schema al kort weergegeven. Snap je alles al? Dat is geweldig!
Vind je het nog moeilijk? Ook dat is geen probleem. Je vindt op deze site nog veel meer artikelen die je stap voor stap uitleggen hoe redekundig ontleden werkt. Je ziet dan snel hoe je de persoonsvorm, het werkwoordelijk gezegde, het onderwerp en het lijdend voorwerp kunt vinden.
Het (versimpelde) schema voor redekundig ontleden ziet er zo uit:
Eerder in dit artikel vertelden we al dat bij taalkundig ontleden ieder zinsdeel maar uit 1 woord bestaat.
Bij taalkundig ontleden ontleed je de zin niet in zinsdelen, maar in woordsoorten. Voorbeelden van woordsoorten zijn het lidwoord, het zelfstandig naamwoord, het bijvoeglijk naamwoord en het zelfstandig werkwoord. Er zijn er nog veel meer.
Laten we nog eens kijken naar een voorbeeldzin die we al eerder gebruikt hebben. Nu gaan we hem taalkundig ontleden. Ook nu hoef je je geen zorgen te maken als je nog niet alles snapt.
/ De / verliefde / puber / stuurde / een / lange / brief / aan / zijn /vriendinnetje. /
In deze voorbeeldzin zie je dat bij taalkundig ontleden een woordsoort soms vaker voorkomt in één zin. Zo zie je hier bijvoorbeeld wel 3 zelfstandige naamwoorden voorbij komen!
Het verschil tussen taalkundig en redekundig ontleden is je nu waarschijnlijk wel duidelijk.
Bekijk ook:
